Εγραφε σαν να παίζει

Θα τολμούσα να πω πως είναι ο πλέον αδικημένος έλληνας συνθέτης όσον αφορά τις συνήθεις αξιολογικές ταξινομήσεις. Εννοώ πως όταν κάποιος – σε ραδιόφωνο ή σε κάποιο άρθρο – αναφέρει έξι-επτά μεγάλους συνθέτες μας θα πρέπει να φτάσει ο κατάλογος στο δέκα ή στο δώδεκα για να τον συμπεριλάβει. Μικρό το κακό. Δεν γράφουν οι κατάλογοι την Ιστορία, τη γράφουν τα τραγούδια και μόνο αυτά.

  Στον Γιάννη Σπανό χρωστάμε τρία πράγματα. Το πρώτο και σημαντικότερο είναι πως έβαλε πολύ ψηλά τον πήχη της μελωδίας στο ελληνικό τραγούδι. Ατόφιο χάρισμα με γκάμα που δεν τη συναντάμε σε άλλους συνθέτες, αρκεί να αναλογιστούμε πως είναι ο συνθέτης της «Αλάνας», της «Μαρκίζας», της «Οδού Αριστοτέλους» και πολλών σπουδαίων λαϊκών τραγουδιών, αλλά και ο συνθέτης του «Σαν με κοιτάς» και του «Μια φορά θυμάμαι μ’ αγαπούσες».

  Το δεύτερο, είναι πως μελοποίησε αφώτιστους, χαρακτηρισμένους ελάσσονες, ποιητές. Σε μια εποχή που η μελοποίηση Ρίτσου, Σεφέρη και Ελύτη είχε τη μερίδα του λέοντος, ο Σπανός έσκυψε σε κείμενα που δεν είχαν στον πυρήνα τους έναν πρώτης ανάγνωσης αντιστασιακό παλμό αλλά ούτε και τους «θούριους» – εξαιρετικούς βέβαια – της μεταπολιτευτικής ανάτασης.

  Το τρίτο, είναι πως το μέγεθός του ήταν αρκετό για να πάρει υπό την προστασία του το Νέο Κύμα, να το βαφτίσει, να το πάει για όσο πήγε και να απενοχοποιήσει μια σειρά συνθετών που έγραφαν ένα είδος που για κάποιους ήταν ελαφρό αλλά το ταλέντο που χρειαζόταν δεν υπολειπόταν από το ταλέντο των πιο «σοβαρών».

  Η αίσθησή μου είναι πως ο Σπανός δεν ενηλικιώθηκε ποτέ. Δεν παρουσίασε δηλαδή ποτέ τα βαρίδια μιας ενηλικίωσης που χαρακτηρίζεται από κόπωση, απώλεια διάθεσης παιχνιδιού και χαράς, αλλά και κάποιας κακοφορμισμένης ευθύνης. Εγραφε σαν να παίζει. Και γεννούσε συνέχεια μελωδίες. Απόδειξη, πως είναι ο συνθέτης που στα περισσότερα τραγούδια του – εξαιρώντας τις Ανθολογίες – προηγήθηκε η μελωδία και ο στίχος γράφτηκε μετά. Δεν συνέβη με κανέναν άλλον σε αυτόν τον βαθμό.

  Και ήταν κι ένας κοσμοπολίτης που αγάπησε το γαλλικό τραγούδι, αλλά όταν έγραψε έντεχνο και λαϊκό έσκαψε ψυχές. Ακούστε ξανά το «Πέφτει μια βροχή».