Το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1918 σηματοδοτήθηκε από μια νέα εποχή ελπίδων αλλά και πικρών διαψεύσεων. Οι δυνάμεις της ανασυγκρότησης και της ειρήνης που αγωνίζονταν για τη δημοκρατία, την ανάπτυξη και την ευημερία ύστερα από μια ολέθρια σύρραξη σύντομα έχασαν τη μάχη. Οι προσδοκίες έδωσαν τη θέση τους στο σκοτάδι του εθνικισμού και μερικά χρόνια αργότερα ο κόσμος θα οδηγούνταν σταδιακά στο χάος.
Επίθεση στους «δαίμονες
της μισαλλοδοξίας»
Εκατό χρόνια μετά, το δίπολο της συναδέλφωσης από τη μια και της εθνικής περιχαράκωσης από την άλλη, όπως είχε διαμορφωθεί στον Μεσοπόλεμο, επανέρχεται στο προσκήνιο με κατ’ εξοχήν εκφραστές τον διεθνιστή Εμανουέλ Μακρόν και τον – κατά δήλωσή του – εθνικιστή Ντόναλντ Τραμπ. Αγνωστο παραμένει προς το παρόν ποιο από τα δύο οράματα που αναδύονται σε παγκόσμιο επίπεδο – αν και σε ένα εντελώς διαφορετικό πλαίσιο – θα επικρατήσει σε αυτόν τον ανταγωνισμό.
Για τον γάλλο πρόεδρο, οι εκδηλώσεις της επετείου από τον επίσημο τερματισμό του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, που διοργάνωσε με κάθε μεγαλοπρέπεια στο Παρίσι, ήταν μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να επικοινωνήσει το μήνυμα της αναγκαιότητας για διεθνή συνεργασία και των κινδύνων που κυοφορούνται από κάθε μορφή ρητορικής διχασμού και δημαγωγίας.
Ενώπιον 70 και πλέον ηγετών και κυβερνήσεων, που έφθασαν στη γαλλική πρωτεύουσα για να γιορτάσουν την ανακωχή του 1918, στην κυριακάτικη ομιλία του ο Μακρόν κατακεραύνωσε τον εθνικισμό και τον λαϊκισμό λέγοντας ότι είναι ανάγκη να «ξορκίσουμε τους δαίμονες» της μισαλλοδοξίας που «απειλούν», όπως είπε, «και πάλι τον πλανήτη»: «Ας αθροίσουμε τις ελπίδες μας αντί να αντιτάσσουμε τους φόβους μας» τόνισε, φωτογραφίζοντας εμμέσως πλην σαφώς τον αμερικανό ομόλογό του, τις μονομερείς αποφάσεις του και την πεποίθησή του ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες «δεν θα παραδώσουν ποτέ την αμερικανική κυριαρχία σε μια μη εκλεγμένη, ανεξέλεγκτη παγκόσμια γραφειοκρατία».
Είχε προηγηθεί το Σάββατο η συνέντευξη του Μακρόν στο αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο CNN και στον δημοσιογράφο Φαρέντ Ζακαρία, κατά την οποία ο γάλλος πρόεδρος επανέλαβε την ανάγκη αμυντικής χειραφέτησης της Ευρώπης, της απεξάρτησής της δηλαδή από τα οπλικά συστήματα των Ηνωμένων Πολιτειών: «Δεν θέλω να δω τις ευρωπαϊκές χώρες να αυξάνουν τον προϋπολογισμό της άμυνας για να αγοράζουν αμερικανικά συστήματα προερχόμενα από τη βιομηχανία σας» είπε, μιλώντας για την ανάγκη δημιουργίας ενός αληθινού ευρωπαϊκού στρατού.
Εκρηξη εκτός ορίων
από τον Τραμπ  
Ποιος… είδε τον Τραμπ και δεν τον φοβήθηκε!  Προτού καν πατήσει το πόδι του στο Παρίσι, ο αμερικανός πρόεδρος εξαπέλυε σφοδρά πυρά εναντίον του Μακρόν, μέσω Twitter φυσικά, αφήνοντας άφωνους πολιτικούς σχολιαστές για την ερμηνεία που έδωσε στα όσα είπε ο Μακρόν: «Ο γάλλος πρόεδρος προτείνει να αποκτήσει η Ευρώπη τις δικές της στρατιωτικές δυνάμεις ώστε να προστατεύεται από την Αμερική, την Κίνα, τη Ρωσία. Είναι μεγάλη προσβολή» έγραψε, συμπληρώνοντας πως «ίσως η Ευρώπη θα πρέπει πρώτα να πληρώσει το μερίδιό της στο ΝΑΤΟ, που οι Ηνωμένες Πολιτείες επιχορηγούν σε μεγάλο βαθμό».
Μόλις δε πάτησε το πόδι του στη γαλλική πρωτεύουσα, ο εκκεντρικός Τραμπ έκανε ό, τι περνούσε από το χέρι του για να ακυρώσει τον οικοδεσπότη, χωρίς καν να σεβαστεί τους στοιχειώδεις κανόνες καλής συμπεριφοράς. Ακύρωσε προγραμματισμένη επίσκεψή του σε κοιμητήριο αμερικανών πεσόντων στη μάχη του Μπελό Γουντ εξαιτίας της παριζιάνικης βροχής κι έπειτα σνόμπαρε επιδεικτικά το Παγκόσμιο Φόρουμ για την Ειρήνη που διοργάνωσε ο Μακρόν, αναχωρώντας βιαστικά για την Ουάσιγκτον.
Η Μέρκελ προς την έξοδο, η Ευρώπη αναζητεί ηγέτη
Αναλυτές αναφέρουν ότι ο Μακρόν, που διαπρέπει στο πεδίο της επικοινωνίας, εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο την 100ή επέτειο από τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου για να παρουσιάσει και πάλι τον εαυτό του ως κεντρικό διαμορφωτή της ευρωπαϊκής και όχι μόνο σκηνής. Η συγκυρία φαίνεται να τον ευνοεί. Η Ευρώπη διαιρείται από τους φόβους της, η Βρετανία από τη μια ετοιμάζεται να αποχωρήσει από την Ενωση και η ευρωσκεπτικιστική κυβέρνηση της Ιταλίας από την άλλη έχει κηρύξει πόλεμο στις Βρυξέλλες με αιχμή τον προϋπολογισμό της. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αναδιπλώνονται και ενεργούν σπασμωδικά, στους ρυθμούς του θυμικού ενός απρόβλεπτου προέδρου, ενώ Κίνα και Ρωσία δρομολογούν τη διαδικασία της ευρασιατικής ολοκλήρωσης, όντας δηλαδή μια δυνητική απειλή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Την ίδια ώρα, η Γερμανία περνάει τη δική της εσωτερική πολιτική κρίση και ως καγκελάριος εν αποδρομή η Ανγκελα Μέρκελ (φωτογραφία) έχει αποδυναμωθεί. Στην πρόσφατη ομιλία της το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η ίδια στήριξε τον γάλλο πρόεδρο στο θέμα κυρίως της άμυνας και του ευρωπαϊκού στρατού, πριν από τη δημιουργία του οποίου πρότεινε μάλιστα τη συγκρότηση ενός συμβουλίου ευρωπαϊκής ασφαλείας με εκ περιτροπής προεδρία, με στόχο την ενίσχυση της εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Σήμερα Κυριακή, οι δύο ηγέτες συναντώνται στη γερμανική πρωτεύουσα. Είναι σαφές ότι ο Μακρόν δεν θέλει απλώς να αναβαθμίσει τη γαλλογερμανική σύγκλιση, αλλά χρειάζεται τη στήριξη του Βερολίνου ώστε να προχωρήσει στις ευρωπαϊκές μεταρρυθμίσεις που οραματίζεται για τη θεσμική θωράκιση της ΕΕ, την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την ασφάλεια.
Τα πρώτα σημάδια από την πλευρά Μέρκελ στο Στρασβούργο ήταν ενθαρρυντικά για τον γάλλο πρόεδρο. Πλην όμως, η γενναιοδωρία δεν είναι το δυνατό σημείο της σιδηράς κυρίας. Εκτός αυτού, είναι μια απερχόμενη καγκελάριος. Αγνωστο τι θα πράξει ο διάδοχός της.