Χειροποίητα κεντήματα και υφαντά σε μεταλλική σήτα, νησίδες χρώματος και φωτός που παίζουν με τις σκιές έτσι όπως αντικατοπτρίζονται στους τοίχους ή στο πάτωμα. Η νέα έκθεση «Ιστώνας» (Room of Webs) της Ηλιοδώρας Μαργέλλου φιλοξενείται στο παράρτημα Ακρόπολης της γκαλερί Δύο Χωριά, και μάλιστα στο τελευταίο επίπεδο, με αποτέλεσμα να παραπέμπει σε έναν ιδιότυπο ναό γεμάτο υφάνσεις και ιστούς αφιερωμένο σε θεές όπως η Αθηνά, η προστάτιδα των τεχνών και κάθε ωφέλιμης απασχόλησης, η Αράχνη, που ήταν ξακουστή για τα υφαντά της, και η Αρτεμις Χρυσηλάκατος, που προστάτευε τη μητρότητα. Ο «Ιστώνας», μια λέξη που συνδέεται έµµεσα µε τον Ομηρο, συγκεκριµένα µε τη Ραψωδία Β της Οδύσσειας και το χωρίο που αναφέρεται στην Πηνελόπη «…στησαμένη μέγαν ἱστὸν ἐνὶ μεγάροισιν ὕφαινε, λεπτὸν καὶ περίμετρον» είναι ένας νεολογισµός της Μαργέλλου, µια αναφορά στον γυναικωνίτη στον επάνω όροφο του σπιτιού, όπου οι μητέρες μεγάλωναν τα παιδιά τους ή ασχολούνταν με το γνέσιμο και την υφαντική. Η Ηλιοδώρα Μαργέλλου σπούδασε στη Yale School of Art, μια σχολή τέχνης με μακρά παράδοση και το καλύτερο πανεπιστήμιο της Ivy League στο συγκεκριμένο métier. Εκεί όπου δίδαξε ο γερμανός εκπρόσωπος της αφηρημένης τέχνης Γιόζεφ Αλμπερς τη δεκαετία του ’50. Στο ίδιο πανεπιστήμιο φοίτησε η Ιβα Εσε, από τις πρώτες γυναίκες που αποφοίτησαν από τη σχολή την ίδια δεκαετία. Οσο σπούδαζε γλυπτική η Μαργέλλου, διευθύντρια του συγκεκριμένου τμήματος ήταν η καναδοαμερικανή εικαστικός Τζέσικα Στοκχόλντερ, ενώ τα μαθήματα σχεδίου έκανε ο ζωγράφος Ρόμπερτ Ριντ, ο πρώτος Αφροαμερικανός που προσλήφθηκε στο συγκεκριμένο εκπαιδευτικό ίδρυμα. Διευθυντής στο τμήμα ζωγραφικής και χαρακτικής ήταν ο Πίτερ Χάλεϊ, στο εργαστήριο του οποίου θα έμπαινε αργότερα ως ασκούμενη. Ερεθίσματα και εμπειρίες υπέρ το δέον σημαντικές και αξιόλογες, που αν μη τι άλλο κατέστησαν τη λοξοδρόμηση από το αρχικό αντικείμενο σπουδών να αξίζει τον κόπο και με το παραπάνω. Η καρδιά γνωρίζει πάντα καλύτερα τι αγαπάει, αν και δεν το βρίσκει αμέσως. Η Μαργέλλου αρχικά ήθελε να σπουδάσει Ιατρική και Τέχνη, όμως γρήγορα συνειδητοποίησε ότι έπρεπε να διαλέξει. Το ράψιμο, το κέντημα και γενικά η χειροτεχνική ενασχόληση είναι κάτι που την ακολουθούσε από μικρή και μάλιστα ποικιλοτρόπως, αντλώντας ερεθίσματα εκούσια ή ακούσια από τη μεικτή καταγωγή της. Η Ελληνοελβετή Ηλιοδώρα Μαργέλλου µε το υπέροχο όνοµα που ανήκε στη γιαγιά – µητέρα του πατέρα της – γεννήθηκε στη Μινεσότα των ΗΠΑ και όταν ήταν οκτώ µηνών υιοθετήθηκε. Μέχρι τα 11 χρόνια της έζησε στην Ελβετία και ύστερα στην Ελλάδα. «Από τη μια η γιαγιά από την πλευρά της μητέρας μου κεντούσε από χόμπι. Από την άλλη, στο δημοτικό σχολείο στη Γενεύη μάς έβαζαν να ράβουμε, αγόρια και κορίτσια, για να καλλιεργήσουμε τη λεπτή κινητικότητα. Επειτα, όπως διαπίστωσα πιο μεγάλη, στον πολιτισμό της Νότιας Κορέας χρησιμοποιούσαν πολύ τις χάντρες, είχαν λεπτομερή κεντήματα. Αυτό που με ελκύει στη συγκεκριμένη πρακτική είναι ότι εμπεριέχει ένα meditative στοιχείο, ότι τα υλικά που χρησιμοποιείς, τα νήματα, έχουν μια πραϋντική επίδραση, είναι μαλακά, εύθραυστα αλλά και ανθεκτικά παράλληλα. Ηδη από τη διπλωματική μου στο πανεπιστήμιο είχα συμπεριλάβει το ράψιμο και το ύφασμα, δούλευα με βελόνα και κλωστή, ενώ πλέον η δουλειά μου έχει πάρει μια μορφή μεταξύ υφαντικής και κεντήματος. Στην πορεία πειραματίστηκα με τεχνικές, έκανα για παράδειγμα ακρυλικά σε χαρτί, αλλά από το 2016, όταν έμεινα έγκυος στην πρώτη μου κόρη, άλλαξα δρόμο. Υποθέτω επιπλέον πως ήθελα να ασχοληθώ με μια τεχνική που θα μπορούσε να είναι «φορητή»» θα εξηγήσει. Η Μαργέλλου είναι δικαιωματικά αυτό που λέμε «πολίτις του κόσμου». «Δεν μπορώ να ξεχωρίσω από πού είμαι και σίγουρα συνέβαλε προς αυτή την κατεύθυνση το γεγονός ότι σπούδασα στην Αμερική, όπως και ότι έμεινα έξω για κάποιο διάστημα. Εχω κάποια οικειότητα με το «εκτός Ελλάδας» και μπορώ να τη διατηρώ χωρίς να ζω έξω μόνιμα» όπως θα πει. Στο έργο της τα νησάκια χρωμάτων που λούζονται στο φως φέρνουν στον νου την ελληνική τοπογραφία, το έργο της έχει μια σχέση με την Ελλάδα, έστω υποδόρια. «Το συζητούσαμε και με τη Μαρίνα Βρανοπούλου, διευθύντρια της γκαλερί Δύο Χωριά, ότι από τη σύγχρονη γενιά καλλιτεχνών πολύ λίγοι πραγματεύονται την ελληνική ταυτότητα, οι περισσότεροι κοιτούν προς το εξωτερικό. Στη συγκεκριμένη έκθεση βρήκα πολύ ενδιαφέρον ότι η γκαλερί Δύο Χωριά βρίσκεται κοντά στην Ακρόπολη και κάπως αυτή η αίσθηση επηρέασε το έργο μου». Η Ελλάδα έβρισκε πολλές αφορμές να παρεισφρέει στη ζωή της. «Στην Ελβετία είχα μια δασκάλα ελληνικών, την κυρία Προκοπίου, που ήταν από την Αλεξάνδρεια και με τους διωγμούς του Νάσερ είχε βρεθεί στη χώρα. Με είχε κάνει πολύ φιλελληνίδα και είχα αγαπήσει παρά πολύ τον ελληνικό πολιτισμό μέσα από τη ματιά της. Μεγάλωσα και σε ένα σπίτι που η Ελλάδα είχε πάντα σημασία, ο πατέρας μου (σ.σ.: ο επιχειρηματίας Θεόδωρος Μαργέλλος) ήταν λάτρης του Ομήρου και απομόνωνε κι εκείνος χωρία από το έργο του, είχε μάλιστα ονομάσει ένα ιστιοπλοϊκό εμπνευσμένος από την «Οδύσσεια», η μητέρα μου είναι μεταφράστρια (σ.σ.: η Σεσίλ Ιγγλέση Μαργέλλου). «Παίζαμε» πολύ με τον ελληνικό πολιτισμό, αν και πάντα με ένα «twist»».
ΙNFO
«Ιστώνας»: Γκαλερί Δύο Χωριά, Ακρόπολη (Λεμπέση 5-7 & Πορίνου 16), έως τις 6 Μαΐου.
