Καλό είναι να ξεκινάμε αποσαφηνίζοντας τις έννοιες για τις οποίες θα μιλήσουμε. Συγκεκριμένα, όταν λέμε ότι κάποιος προσφέρει ή προσέφερε κάτι κατά το παρελθόν, εννοούμε ότι το αντικείμενο της προσφοράς δεν του ανήκει πια. Το έδωσε σε άλλους, εκείνοι το νέμονται πλέον. Σωστά; Επομένως, αν όλοι αυτοί που ερίζουν για το ιδιοκτησιακό καθεστώς της κληρονομιάς του Ανδρέα Παπανδρέου πιστεύουν στ’ αλήθεια ότι ο Ανδρέας προσέφερε στη χώρα, τότε ο μεταξύ τους καβγάς δεν έχει καμία αξία. Ο καθένας που πιστεύει στον Ανδρέα μπορεί να τον επικαλείται, να τον αντιγράφει, ακόμη και να τον μιμείται!
Γιατί δηλαδή είναι κακό να μιμείται κάποιος τον Ανδρέα; Εδώ είναι ελεύθερη χώρα, κανείς δεν εμποδίζει κανέναν να εξευτελίζεται με τον τρόπο που του αρέσει. Αντί να θίγεται λοιπόν ο πρόεδρος του ΠαΣοΚ, θα έπρεπε να χαίρεται και να το διασκεδάζει κάθε φορά που ο Αλέξης Τσίπρας μιμείται τον Ανδρέα. Διότι, μιμούμενος τον Ανδρέα και μάλιστα με τόση επιτυχία, επιδαψιλεύει στο ΠαΣοΚ τη μεγαλύτερη δυνατή κολακεία. Προφανώς, όμως, ο Νίκος ο Ανδρουλάκης δεν έχει την αυτοπεποίθηση ώστε να το αντιληφθεί έτσι. Το καταλαβαίνω και το σέβομαι. Ολοι έχουμε τις ανασφάλειές μας. Ουδείς ανασφάλιστος, όπως θα μπορούσε είχε πει η κυρία Αντζελα Δημητρίου. (Οφείλω τη μνεία, αφού η τιμή της μπουκάλας στην παραλιακή είναι θέμα προεκλογικό…)
Τα παραπάνω είναι, νομίζω, αυτονόητα. Οφειλα όμως να τα θυμίσω, γιατί είναι το υπόβαθρο της λύσης την οποία έχω να προτείνω σε αυτή την άχαρη διαμάχη. (Πάντα με σεμνότητα, πάντα δωρεάν, για την ειρήνη μεταξύ των συνανθρώπων μου και μόνον…) Το στοιχείο-κλειδί, κατά την εκτίμησή μου, για να ερμηνεύσουμε την οργή του Ανδρουλάκη για τη μίμηση, δεν ήταν τόσο η αμφισβήτηση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος όσο η ασέβεια, η ιεροσυλία της πράξης της μίμησης. Γιατί; Διότι, στον Υπαρκτό Ελληνισμό, ο Παπανδρεϊσμός είναι θρήσκευμα. Είμαστε πολύ βαθιά και πολύ κοντά σε αυτές τις διεργασίες για να μπορούμε να τις καταλάβουμε καθώς συμβαίνουν. Αν όμως κοιτάξουμε τη συγκεκριμένη κατάσταση με αντικειμενικότητα και από την απαραίτητη απόσταση, θα αναγνωρίσουμε τον θρησκευτικό χαρακτήρα της λατρείας του Ανδρέα Παπανδρέου.
Υπό το πρίσμα αυτό, μπορούμε να πούμε ότι οι καβγάδες που παρακολουθούμε για την κληρονομιά του Ανδρέα είναι μία πολύ ήπια, γραφική και διασκεδαστική εκδοχή των Θρησκευτικών Πολέμων, που ρήμαξαν την Ευρώπη κυρίως κατά τον 16ο αιώνα και τους οποίους εμείς γλιτώσαμε. Αγαθή μοίρα θέλησε να τους απολαμβάνουμε τώρα ως ακίνδυνη και αναίμακτη παρωδία. Υπάρχει λοιπόν και μια θρησκευτική διάσταση στις μιμήσεις που κάνει ο Αλέξης. Δεν κρίνω αν είναι ειλικρινής η πίστη του ή όχι, απευθύνεται όμως στους πιστούς της συγκεκριμένης θρησκείας, όπως ακριβώς όταν καλεί παπάδες στο γραφείο του και φωτογραφίζεται μαζί τους.
Κάθισα και μελέτησα το ζήτημα με σοβαρότητα και, κατά το δυνατόν, στο ιστορικό βάθος του. Ξεφύλλισα και πάλι τους ρωμαίους ιστορικούς για να συλλέξω τις πληροφορίες που ήθελα και έχω να προτείνω το εξής: η θρησκεία του Παπανδρεϊσμού να οργανωθεί κατά το ρωμαϊκό πρότυπο που ίσχυε για τους αυτοκράτορες! Στο κάτω-κάτω, προτού γίνει ρωμαϊκό ήταν ελληνικό και ανατολίτικο: Πτολεμαίοι, Σελευκίδες κ.λπ. αποθεώνονταν όσο ζούσαν και κατά συρροή. Την αρχή έκανε ο Μέγας Αλέξανδρος και οι Επίγονοι το τερμάτισαν. Θέλω να πω ότι η θεοποίηση του πολιτικού είναι κάτι δικό μας, που επιστρέφει μέσω Ρώμης.
Να εφαρμοστεί αυτό το υπόδειγμα λοιπόν στην περίπτωση του Ανδρέα. Να οριστεί ιερό άλσος με βωμό, καθώς και επίσημος ιερέας της λατρείας του Ανδρέα και, βεβαίως, ανδριάντες! Πολλούς ανδριάντες του Ανδρέα, αλλού με πανοπλία ως στρατιωτικός, αλλού με χλαμύδα ως φιλόσοφος. Καταλαβαίνω ότι το κόστος είναι τεράστιο, μπορούμε όμως να το προσαρμόσουμε στα μέτρα της δικής μας παράδοσης: αγιογραφίες! Προσφέρουν, εξάλλου, τη δυνατότητα της αφήγησης: εδώ βλέπετε τον Ανδρέα να ιερουργεί στο «Περιβόλι του Ουρανού», εκεί τον βλέπετε στο τσαντίρι του Καντάφι, παρακάτω υπογράφει την αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή των μισθών, στην άκρη, αν μπορείτε να το διακρίνετε από το σημείο που βρίσκεστε, τον βλέπουμε να καλεί τον Τσοβόλα να τα δώσει όλα κ.ο.κ. Πώς να τις πεις αυτές τις ιστορίες με μάρμαρο ή μέταλλο; Ενώ με την αγιογραφία μπορείς και με χαμηλό κόστος. Και, βεβαίως, τα άρρενα τέκνα του, για όσο ζουν, θα μπορούν να προσθέτουν στο όνομά τους τα αρχικά «D. F.». Divi Filius, δηλαδή Θεού Υιός.
Ποιος θα πάρει τις σχετικές αποφάσεις; Σύγκλητο δεν έχουμε, επομένως η Βουλή. Δεν υπάρχει κάποια κοινοβουλευτική επιτροπή για τα θρησκεύματα; Θα υπάρχει! Να ασχοληθεί λοιπόν. Και επειδή αυτό το θρήσκευμα έχει αφοσιωμένους πιστούς, αν και όχι όσο πολλούς είχε παλαιότερα, θα καλούσα τους άξιους βιοτέχνες μας, που διακρίνονται για τα κομψοτεχνήματά τους στην αγορά των τουριστικών ειδών και των αναμνηστικών, να προχωρήσουν στην παραγωγή μικρών προτομών (ας πούμε, των 12-15 εκ. εις ύψος), ώστε ο καθένας να μπορεί να την αγοράσει και να την τοποθετήσει στο εικονοστάσι του σπιτιού, μαζί με τους οικογενειακούς Λάρητες. Σήμερα, υπάρχουν συνθετικά υλικά, με τα οποία μπορούμε να έχουμε και καλή ποιότητα στην υφή και προσιτή τιμή. Ας πούμε, εγώ έχω μια τέτοια του Δούκα του Ουέλινγκτον, που την πήρα από το μαγαζί του Βρετανικού Μουσείου. Σας βεβαιώ ότι τις προτομές του Ανδρέα οι τουρίστες θα τις αγόραζαν σαν παλαβοί! Θα εξαφάνιζαν το τσολιαδάκι από τα περίπτερα…
