Λίγες προεκλογικές μέρες απομένουν ακόμη. Ωστόσο το πολιτικό κλίμα στην κοινωνία μάλλον υποτονικό είναι. Οι περισσότεροι των εκλογέων παραμένουν βουβοί παρατηρητές, παρακολουθούν από απόσταση τις όποιες πολιτικές συγκρούσεις και εντάσεις, δεν τρέχουν από συγκέντρωση σε συγκέντρωση, ούτε συμμερίζονται τις αγωνίες των κομματικών στελεχών και επιτελείων.

Η αλήθεια είναι ότι απέχουμε πολύ, τόσο από τις θυρυβώδεις δεκαετίες του ’80 και του ’90, όσο και από τα πάθη και τα μίση της μνημονιακής περιόδου.

Δυναμικές διεργασίες, νέες δυνατότητες

Η επικοινωνία έχει αλλάξει, άπειρα νέα εργαλεία βρίσκονται στη διάθεση των κομμάτων, ο τρόπος προσέγγισης των ψηφοφόρων είναι πολύ διαφορετικός και οι πολίτες έχουν πολύ περισσότερες δυνατότητες αξιολόγησης των πεπραγμένων και εκτίμησης της αξιοπιστίας των όποιων κομματικών υποσχέσεων. Κοινή είναι επίσης η πεποίθηση ότι η ελληνική κοινωνία έπειτα από πολλά άγονα και βασανιστικά χρόνια τείνει να βρει έναν κάποιον δρόμο και οι πολίτες δείχνουν περισσότερο αφοσιωμένοι στην εκμετάλλευση των νέων συνθηκών παρά σε οτιδήποτε άλλο.

Κοινώς οι προσδοκίες έχουν μεταβληθεί, και οι δυνατότητες επίσης. Οσο και αν πολλοί μιλούν για εξωραϊσμό των οικονομικών συνθηκών και προειδοποιούν για επερχόμενες νέες μεγάλες κρίσεις, η αλήθεια είναι ότι σε τούτη τη μεταβατική περίοδο για την Ελλάδα και τον κόσμο ολόκληρο περισσεύουν οι διεργασίες, τόσο στην επιφάνεια όσο και στα βάθη της ελληνικής οικονομίας.

Και είναι τόσο δυναμικές που ξεπερνούν κατά πολύ τη συνήθως επιφανειακή και μοιρολατρική προσέγγιση των κομμάτων, διαμορφώνουν τα δικά τους γεγονότα, δημιουργούν νέες εστίες παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών, επηρεάζουν τις αξίες, πολλαπλασιάζουν τις ευκαιρίες απασχόλησης και εισοδήματος και δι’ αυτών μεταβάλλουν τις προσδοκίες, επιδρώντας αδιόρατα και στην εκλογική στάση και συμπεριφορά των πολιτών.

Είναι αξιοπρόσεκτο το γεγονός πως αυτές οι μοναδικές διεργασίες μένουν αναξιολόγητες, απουσιάζουν από τον προεκλογικό διάλογο, δεν προσφέρουν ευκαιρίες νέων αναζητήσεων, ούτε συγκινούν τα κομματικά επιτελεία. Ούτε καν τα κυβερνητικά στελέχη δεν αναφέρονται σε αυτές, παρότι έχουν λόγους, γιατί απλούστατα δεν τις αντιλαμβάνονται ή καλύτερα δεν κατανοούν την αξία, τη σημασία και την επίδραση που ασκούν στο σώμα της οικονομίας και της κοινωνίας.

Ερχεται μπαράζ επενδύσεων

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της πολυδιαφημισμένης τηλεμαχίας από την οποία απουσίαζε οποιαδήποτε σχετική αναφορά π.χ. στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και στα δεκάδες δισεκατομμύρια των επενδυτικών και  αναπτυξιακών πόρων που θα έχει στη διάθεσή της η επόμενη κυβέρνηση. Η νέα κυβέρνηση, όποια κι αν είναι αυτή, θα δει να εξελίσσονται μπροστά στα μάτια της ιδιωτικές επενδύσεις ύψους 16 δισ. ευρώ.

Αυτό είναι μέχρι τώρα το συνολικό ύψος των ιδιωτικών επενδύσεων που έχουν αναρτηθεί στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του υπουργείου Οικονομικών. Και μιλάμε μόνο για το τμήμα των χαμηλότοκων δανείων που προσφέρονται σε μεγάλες και μικρές ιδιωτικές επιχειρήσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης για να πραγματοποιήσουν κρίσιμες επενδύσεις, χωρίς να υπολογίζεται το τμήμα των επιχορηγήσεων που θα κατευθυνθεί σε δημόσιες επενδύσεις σε πλήθος τομέων.

Εκτός του προεκλογικού διαλόγου μένουν επίσης οι επενδυτικές δυνατότητες και ευκαιρίες που προσφέρει το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 συνολικού ύψους 27 δισ. ευρώ. Μόνο και μόνο το γεγονός ότι το Ταμείο Ανάκαμψης προσφέρει σε ιδιωτικές επιχειρήσεις χαμηλότοκα επενδυτικά δάνεια με επιτόκιο μεταξύ 0,35% και 1% σε εποχή διαρκούς αύξησης του κόστους του χρήματος αναγεννά τις προσδοκίες και αλλάζει την ατμόσφαιρα συνολικά στην οικονομία.

Θετικές προοπτικές για τη χώρα

Οσοι παρακολουθούν από κοντά τις τρέχουσες οικονομικές εξελίξεις γνωρίζουν ότι στο παρόν οικονομικό περιβάλλον δεν υπάρχει υγιής επιχείρηση που να μην προωθεί και να μη σχεδιάζει επενδύσεις με σκοπό τον εκσυγχρονισμό και την επαύξηση των δυνατοτήτων της. Η συγκεκριμένη τάση επιδρά συνολικά στην οικονομία, κινητοποιεί πρόσωπα, δυνάμεις και δραστηριότητες.

Ετσι εξηγούνται οι συνεχείς αναθεωρήσεις επί τα βελτίω των προβλέψεων για την ελληνική ανάπτυξη και η ατμόσφαιρα ευφορίας που επικρατεί στον ευρύ κύκλο των εμπορευομένων στη χώρα. Η οποία με τη σειρά της επιδρά στις αξίες των περιουσιακών στοιχείων, κινητοποιεί την εξωτερική ζήτηση και το ενδιαφέρον των ξένων, επαυξάνει τη ζήτηση στην εγχώρια αγορά εργασίας, τονώνει την καταναλωτική συμπεριφορά και αλλάζει συνολικά τις προσδοκίες.

Κάπως έτσι διαμορφώνεται μια αλυσίδα θετικών προσδοκιών που ξεπερνά την απαισιοδοξία των μεμψίμοιρων και στενών κομματικών μηχανισμών, που συνήθως δεν βλέπουν πέρα από τη μύτη τους. Συνδυαζόμενη η παραπάνω τάση με την άνθηση του τουρισμού και την επαυξημένη ζήτηση καταλυμάτων σε ολόκληρη τη χώρα οι προσδοκίες διευρύνονται και λαμβάνουν ευρύτερες διαστάσεις.

Η συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση καταλυμάτων ευνοεί σκανδαλωδώς τον νεωτερικό κύκλο των βραχυχρόνιων μισθώσεων και αυτές με τις σειρά τους προκαλούν μπουμ στην αγορά των ακινήτων, ακόμη και σε οικιστικά υποβαθμισμένες περιοχές. Οι αξίες ανεβαίνουν, τα ενοίκια επίσης και ο ευρύς κύκλος των ιδιοκτητών ακινήτων αισθάνεται ικανοποιημένος από την επιλογή, από την επένδυσή του. Περιττό να σημειώσουμε ότι η Ελλάδα ανήκει στις χώρες με τη μεγαλύτερη διάχυση ατομικής ιδιοκτησίας στην Ευρώπη. Η αξία των ακινήτων που έχουν στη διάθεσή τους ιδιώτες ανέρχεται σε περίπου 700 δισ. ευρώ.

Σημαντικές αλλαγές στον αγροτικό τομέα

Αλλά δεν είναι οι μόνες ζώνες σημαντικών μεταβολών τούτη την περίοδο. Και στην αγροτική γη καταγράφονται ξεχωριστές διεργασίες. Το παλαιό χαρακτηριστικό του μικρού και αντιπαραγωγικού κλήρου στην αγροτική παραγωγή έχει προ πολλού καταρριφθεί. Ο αριθμός των κατ’ επάγγελμα αγροτών έχει περιοριστεί σημαντικά και οι εναπομείναντες καλλιεργητές δεν απασχολούνται σε 30-40 στρέμματα, παρά δραστηριοποιούνται σε πολύ μεγαλύτερες εκτάσεις, 200, 500 ή και 1.000 στρεμμάτων, ιδιαιτέρως όπου λόγω γήρανσης και αστυφιλίας έχει ευνοηθεί η συγκέντρωση αγροτικής γης, όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια στη Θεσσαλία για παράδειγμα. Γεγονός που έχει οδηγήσει σε πιο ανταγωνιστικές εκμεταλλεύσεις, με αναδιάρθρωση καλλιεργειών, νέα προϊόντα και εξαγωγικό προσανατολισμό. Ακτινίδια, επιτραπέζια σταφύλια, κεράσια, ροδάκινα, βερίκοκα, μήλα, πορτοκάλια, βιομηχανικές πατάτες, βρώσιμες ελιές, σπαράγγια, πιπεριές, μελιτζάνες, ξεχωριστά λαχανικά και κηπευτικά βρίσκουν ξανά θέση στις αγορές της Ευρώπης και καθιστούν διεκδικήσιμο τον ελληνικό αγροδιατροφικό τομέα.

Η δημιουργική αλυσίδα του νέου πλούτου

Ολα τα παραπάνω έχουν μεταβάλει άρδην τις προσδοκίες σε σημαντικά τμήματα της ελληνικής κοινωνίας. Και δι’ αυτών την εκλογική στάση και συμπεριφορά κρίσιμης μερίδας των πολιτών, η οποία τυγχάνει να ασκεί διευρυνόμενη επιρροή στον περίγυρό της. Αυτός ακριβώς ο διευρυνόμενος κύκλος παραγωγών και εμπορευομένων αγαθά και υπηρεσίες είναι εμφανώς συντηρητικοποιημένος, δεν θέλει διαταραχές, ούτε εκπλήξεις. Επιθυμεί κατά βάση να διατηρήσει την αλυσίδα προόδου ενεργή και τον κύκλο παραγωγής και εμπορίου αυξανόμενο.

Σε αυτόν τον κύκλο και σε αυτή τη νέα συνθήκη που διαμορφώθηκε στη μεταπανδημική εποχή οφείλει τη διαφαινόμενη πρωτιά ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Και κατά τα φαινόμενα δεν θα σπάσει όσο τα υπόλοιπα κόμματα δεν είναι σε θέση να εγγυηθούν την αδιατάρακτη μεγέθυνση της νέας δημιουργικής αλυσίδας παραγωγής αγαθών, υπηρεσιών, αξιών και νέου πλούτου. Από αυτή την αλυσίδα κυρίως εξαρτάται το αποτέλεσμα των εκλογών της επόμενης Κυριακής. Οπως θα αναφωνούσε και κάποιος άλλος «είναι η οικονομία, αγαπητοί μου…» που εν τέλει ορίζει την ψήφο των πολλών ανθρώπων…