Τα παιδιά μας θα είναι χαζά. Οχι χαζά με την έννοια ότι δεν θα είναι καλά στα μαθηματικά, αλλά χαζά με την έννοια: «Μαμά, πώς ξέρεις αν μια πηγή είναι αξιόπιστη ή όχι;» ή «Μπαμπά, πώς γράφεις ένα πειστικό κείμενο χωρίς να χρησιμοποιήσεις το ChatGPT;».

Αυτό μας φέρνει στο ερώτημα που επικρατεί παντού σήμερα: πώς η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) πρόκειται να αλλάξει για πάντα το εκπαιδευτικό μας σύστημα και πώς αυτό επηρεάζει τη δημοκρατία μας. Η γνώση είναι δύναμη, και αν όλη αυτή η δύναμη βρίσκεται στην Αμερική ή στην Κίνα, πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να την πάρουμε πίσω. Τη δύναμη πάνω στην επόμενη γενιά, τη δύναμη πάνω στα δεδομένα μας, τη δύναμη πάνω στη δημοκρατία μας.

Γιατί λοιπόν εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης όπως το ChatGPT της OpenAI ή το Gemini της Google πρόκειται να αλλάξουν την εκπαίδευσή μας; Υπάρχουν πολλοί λόγοι, και ένας από αυτούς είναι οι εξετάσεις. Δεν έχει νόημα να βαθμολογείς ένα κείμενο που έγραψε ένας μαθητής αν αυτός χρησιμοποίησε AI. Και οι πιθανότητες είναι υψηλές, αφού το 75% των μαθητών το έχει ήδη χρησιμοποιήσει. Ενας άλλος λόγος είναι κάθε είδους ασκήσεις απομνημόνευσης. Γιατί να μάθεις ημερομηνίες και γεγονότα απ’ έξω, αν δεν πρόκειται ποτέ να το χρειαστείς στο μέλλον, αφού η γνώση είναι προσβάσιμη ανά πάσα στιγμή και οπουδήποτε;

Ευτυχώς, υπάρχουν λύσεις σε αυτά τα προβλήματα. Μπορείς να κάνεις προφορικές εξετάσεις και να δημιουργήσεις νέου τύπου ασκήσεις, για παράδειγμα, όπου οι μαθητές επεξεργάζονται μόνοι τους τα δεδομένα.

Ποιος ελέγχει την ΑΙ;

Ωστόσο δεν είναι όλα ρόδινα, και το μεγαλύτερο μειονέκτημα είναι ποιος ελέγχει την AI. Υπάρχει μια έννοια που λέγεται «δημοκρατία της πληροφορίας», η οποία περιγράφει ένα μέρος της δημοκρατίας. Σε μια τέτοια δημοκρατία όλοι έχουν πρόσβαση στην πληροφορία και η πληροφορία προέρχεται από ανεξάρτητες πηγές. Επίσης, η διαφάνεια είναι βασικό στοιχείο μιας δημοκρατίας της πληροφορίας.

Αλλά με την AI, χάνουμε όλα αυτά, ειδικά όσον αφορά τη διαφάνεια και τη χειραγώγηση. Τα περισσότερα εργαλεία AI ανήκουν σε συγκεκριμένες εταιρείες ή βρίσκονται σε κράτη επιτήρησης. Αυτό σημαίνει ότι κανείς δεν γνωρίζει ποια δεδομένα χρησιμοποιήθηκαν για να εκπαιδευτεί η AI.

Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί επίσης να επηρεάσει τον τρόπο που σκεφτόμαστε. Σε πολλές περιπτώσεις δεν υπάρχει ξεκάθαρο σωστό ή λάθος, και υπάρχουν διαφορετικές απόψεις. Αλλά η AI συχνά αναπαράγει μόνο μια συγκεκριμένη οπτική, πράγμα που μπορεί να επηρεάσει τη γνώμη του χρήστη για διάφορα ζητήματα.

Τα βίντεο και οι εικόνες

Επίσης, τα βίντεο και οι εικόνες που παράγονται από την AI γίνονται όλο και πιο ρεαλιστικά κάθε μέρα, κάνοντάς μας να αμφιβάλλουμε για το τι είναι αληθινό.

Πώς λοιπόν μπορούμε να σώσουμε τη δημοκρατία της πληροφορίας όταν η AI κυριαρχεί; Υπάρχουν πολλές προσεγγίσεις, αλλά εγώ προτείνω την εξής: Πρέπει να αλλάξουμε το εκπαιδευτικό μας σύστημα.

Αντί να απομνημονεύουν εκατομμύρια πληροφορίες, οι μαθητές πρέπει να μαθαίνουν πώς να έχουν πρόσβαση σε επαληθευμένες και ελεγμένες πληροφορίες και πώς να τις χρησιμοποιούν. Πρέπει επίσης να είμαστε προσεκτικοί με τα βίντεο και τις εικόνες που δημιουργούνται από την AI καθώς βελτιώνονται διαρκώς.

Αρα, είναι καταδικασμένα τα παιδιά μας; Αν αλλάξουμε τον τρόπο που λειτουργούν τα σχολεία μας, αν δεν απαγορεύσουμε στους μαθητές να χρησιμοποιούν AI αλλά τους ενθαρρύνουμε να τη χρησιμοποιούν σωστά, δεν πιστεύω ότι θα χάσουμε τη δημοκρατία της πληροφορίας. Αλλά πρέπει να δράσουμε και δεν πρέπει να περιμένουμε μέχρι να μην μπορούμε πια να ελέγξουμε αυτή την εξέλιξη.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο ένθετο «Το Βήμα της Ευρώπης» που κυκλοφόρησε με «Το Βήμα της Κυριακής» στις 11 Μαΐου 2025.