Σιωπή περιμένοντας το κατηγορητήριο των δύο στρατιωτικών

Από την Αλεξανδρούπολη προς την Ορεστιάδα το ΚΤΕΛ το κάνει ακριβώς δύο ώρες. Ο Βασίλης-Γιλμάζ είναι ο πρώτος άνθρωπος που συναντάω και αυτός με πάει με το ταξί του στο χωριό Καστανιές. Ακρη Νομού Εβρου, ο συνοριακός σταθμός από εδώ χωρίζεται με μια λωρίδα γης μερικών μέτρων από τον αντίστοιχο τουρκικό και την πύλη για την Αδριανούπολη. Ακριβώς μεταξύ των δύο τελωνείων, εδώ που καταλαβαίνεις πέραν της υγρασίας και το ρευστό των συνοριακών οριοθετήσεων, συνέβη το περιστατικό που δεσπόζει σήμερα στην (ελληνική) επικαιρότητα: εντός του μικρού δασυλλίου μεταξύ των δύο τελωνείων συνελήφθησαν οι έλληνες στρατιωτικοί Αγγελος Μητρετώδης και Δημήτρης Κούκλατζης από τον τουρκικό στρατό και εδώ και μέρες κρατούνται στις φυλακές υψίστης ασφαλείας τύπου F της Αδριανούπολης. Ολοι στις Καστανιές μιλούν για ενέδρα.

Ο Βασίλης-Γιλμάζ μού βάζει και την παράμετρο των εξοπλισμών των δύο κρατών. «Συμφέροντα που θέλουν εξοπλισμούς» καταλήγει ο νεαρός ταξιτζής καθώς στεκόμαστε στο τελευταίο βενζινάδικο, απέναντι από το τελωνείο μας. Παρατηρώ πως τα ελληνικά αυτοκίνητα που περνούν προς Αδριανούπολη είναι ελάχιστα. Είναι μεσημέρι και αυτό δεν δικαιολογείται. Οπως εξηγεί ο δήμαρχος Ορεστιάδας Βασίλης Μαυρίδης, καθημερινά έμπαιναν στην Αδριανούπολη 400-500 άτομα. Και τις Παρασκευές που στην τουρκική πόλη γίνεται το κραταιό παζάρι πάνω από 1.200. «Τώρα τα ελληνικά αμάξια έχουν σχεδόν μηδενιστεί» λέει ο δήμαρχος, και μάλιστα αυτό συμβαίνει από την πρώτη ημέρα του περιστατικού με τους έλληνες στρατιωτικούς. Μάλιστα σήμερα Κυριακή ήταν προγραμματισμένη και ειρηνική πορεία από την Ορεστιάδα στις Καστανιές με αίτημα να μην ξεχαστούν οι δύο έλληνες κρατούμενοι. Σημειωτέον ότι ο Κούκλατζης κατάγεται από την Ορεστιάδα και είναι ιδιαίτερα αγαπητός στην τοπική κοινωνία.

Περπατώ πεζός από το ελληνικό τελωνείο, περνώ τους σιωπηλούς φαντάρους μας στις σκοπιές τους και τα χρώματα της ημισελήνου με υποδέχονται. Αντίθετα, βλέπω τουρκικά τζιπ να μπαίνουν στην Ελλάδα. Εξευρωπαϊσμένοι Τούρκοι, πιτσιρικαρία που πάει για διασκέδαση στην Ορεστιάδα αλλά και στην Αλεξανδρούπολη ή τη Θεσσαλονίκη. Σε ακτίνα 500 μέτρων από τα τζαμιά δεν επιτρέπεται το αλκοόλ, οπότε η τουρκική νεολαία βρίσκει αφορμή και για εκδρομή. Στην από εδώ πλευρά οι απλοί καθημερινοί Τούρκοι και οι μικρομαγαζάτορες στον πεζόδρομο της Saraclar Caddesi δεν ξέρουν τίποτε για το περιστατικό της σύλληψης των δύο Ελλήνων. Καθώς το περιγράφω, οι περισσότεροι το υποβαθμίζουν και αυτό που δείχνει να τους καίει είναι να κάνουν τζίρο. Στο κέντρο της Αδριανούπολης υπάρχουν αρκετές ταμπέλες στα ελληνικά –δείγμα του target group στο οποίο κυρίως απευθύνονται -, δεν υπάρχουν όμως μαγαζιά Ελλήνων. Ελληνες έχει μόνο το Πανεπιστήμιο. Φοιτητές, περίπου 100, που σπουδάζουν Διεθνείς Σχέσεις ή Φιλολογία. Υπάρχουν και κάποιοι μουσουλμανικής καταγωγής που εδώ παντρεύτηκαν. Ακόμα και οι λούστροι έχουν καρφωμένες σημαίες στα κασελάκια τους, ενώ σε πολλά μαγαζιά παρατηρώ πορτρέτα του Κεμάλ Ατατούρκ. Δείγμα ενός εθνικισμού απ’ τα κάτω. Για παράδειγμα, ο ζαχαροπλάστης κάτω από το Παλαιό Τέμενος μου τον αποκαλεί
«Μεγάλο Πατέρα».

Οι φυλακές υψίστης ασφαλείας στην Αδριανούπολη δεν είναι κάτι αστείο. Το καταλαβαίνω όταν με σταματάνε μικρά μπλόκα στρατού και αστυνομίας περίπου δύο χιλιόμετρα πριν από αυτές. Μιλάω με τον πατέρα ενός εκ των κρατουμένων. «Είδα τον γιο μου τη Δευτέρα που κι εμείς πήγαμε Αδριανούπολη. Καλά ήταν. Δεν είχε πρόβλημα. Οι συνθήκες είναι καλές, αλλά τι να το κάνεις; Είναι μέσα» μου λέει ο Νίκος Μητρετώδης που θα έλθει και αύριο για επισκεπτήριο. Επικρατεί πάντως μια σιωπή. Μαθαίνω πως όλες οι πλευρές περιμένουν να σχηματιστεί το κατηγορητήριο. Οι δικηγόροι που έχουν οριστεί για υπεράσπιση δεν μιλούν. Φόβος ή στρατηγική; Η προσπάθειά μου για επαφή με το ελληνικό προξενείο δεν φέρνει καρπούς, αφού ο ανέκφραστος υπάλληλος δεν με αφήνει να μπω καν μέσα. Το κτίριο αδιάφορο αρχιτεκτονικά, σε γαλάζια απόχρωση, φυλάσσεται καλά, αν και δεν έχω ακόμη καταλάβει γιατί δεν δέχονται κανέναν έστω για μια επαφή.

«Μας σπρώχνουν να μας ενημερώνουν οι Τούρκοι με την τακτική τους» μου λέει έλληνας συνάδελφος, ενώ οι τούρκοι αστυνομικοί απέναντι από το προξενείο μου προσφέρουν αρωματικό για τα χέρια και την υγρασία. Η Κανάν Χουσεΐν Τουρκτογκάν είναι ένα ακόμα πρόσωπο των ημερών. Κατάγεται από την Κομοτηνή αλλά έχει τούρκο σύζυγο και διαμένει στην Αδριανούπολη. Είναι η μεταφράστρια του υπουργείου Δικαιοσύνης και των δικαστηρίων ενώ έχει αναλάβει τη διερμηνεία για τους έλληνες κρατουμένους. Μιλάει άπταιστα ελληνικά και σημειώνει καθησυχαστικά πως οι κρατούμενοι στρατιωτικοί είναι μια χαρά και πως οι φυλακές έχουν εξαιρετικές συνθήκες. «Είναι μια χαρά. Και η ψυχολογία τους. Επειδή ακριβώς είναι σε αυτές τις φυλακές, τα έχουν όλα. Μπάνιο, τηλεόραση, φαγητό, φως. Εχουν γραφτεί πολλά ψέματα αυτές τις ημέρες. Δεν ισχύουν» μου λέει. Και επιβεβαιώνει παρ’ όλα αυτά πως σε αυτές τις φυλακές βρίσκεται και ο Ντεμιρτάς, επικεφαλής του φιλοκουρδικού κόμματος HDP.

Τους έλληνες εκδρομείς αναζητούν οι τούρκοι έμποροι

Ολες οι πληροφορίες λένε πως η περιπέτεια των στρατιωτικών θα κρατήσει σε μάκρος. Οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για εργαλειοποίηση της υπόθεσης από την πλευρά της Τουρκίας.

Την επόμενη μέρα το πρωί ψιλοβρέχει και παρατηρώ στις εφημερίδες της Τουρκίας, με τη βοήθεια ενός φοιτητή, πως η είδηση των δύο Ελλήνων δεν απασχολεί ιδιαίτερα. Αντίθετα, στην άλλη πλευρά, στη δική μας, έχει πυροδοτήσει μέχρι και ένα είδος μποϊκοτάζ αφού μια σειρά τουριστικών γραφείων στην Ορεστιάδα έχουν αναβάλει τις εκδρομές προς Αδριανούπολη μέχρι να επιλυθεί το θέμα. Ο μουεζίνης στο Σελιμιγέ Τζαμί ακούγεται απτόητος. Οι έμποροι του Κέντρου έχουν αρχίσει να ρωτούν πού χάθηκαν οι Ελληνες.

Στον συνοριακό σταθμό για Ελλάδα η διέλευση παραμένει ανισομερής. Ακόμη και οι ροές προσφύγων εδώ έχουν ελαχιστοποιηθεί. Λόγω φράχτη μου λένε. Οι Ελληνες πάλι θα αργήσουν να ξαναμπούν μαζικά και καταναλωτικά.
Ο φράχτης έχει περιορίσει τις ροές προσφύγων και μόνο σε κάποια σημεία, όπως εκεί που σημειώθηκε το περιστατικό της σύλληψης των Ελλήνων, υπάρχουν κάποια περάσματα. Την ίδια ώρα που το Κέντρο της Αδριανούπολης μοιάζει με χαρμάνι φυλών – μαντίλες, τουρίστες, λαϊκοί άνθρωποι που τρυπώνουν στα καφενεδάκια πέριξ του Εσκί Τζαμί –, μερικά χιλιόμετρα πιο πέρα οι κάτοικοι της Ορεστιάδας διοργανώνουν μορφές ειρηνικής δράσης για τις συλλήψεις. Το πρώτο ταξιδιωτικό γραφείο που ανακοίνωσε αναβολή εκδρομών για Αδριανούπολη ήταν το Alpino Tours. «Είμαστε πολύ ενεργοί. Ολοι εδω συμφωνούν με αυτό που κάνουμε. Είναι θετικοί με την κίνησή μας. Την περίπολο που έκαναν τα παιδιά στο σημείο όπου και συνελήφθησαν την είχε κάνει ο αδελφός μου ως δόκιμος του Μηχανικού στη θητεία του» μου λέει η Ελενα Κιλούδη, κόρη του ιδιοκτήτη του Alpino Tours. Οι ηλεκτρισμένες σχέσεις των δύο χωρών δεν διαπερνούν ακόμη το ίδιο τους απλούς ανθρώπους στις δύο μεριές του χάρτη.