Στέφανος Κασσελάκης: Οι τρεις εβδομάδες της επικοινωνιακής «καταιγίδας»

Σε τρεις εβδομάδες ο ομογενής, Στέφανος Κασσελάκης, κατάφερε να μπει δυναμικά στο πολιτικό σκηνικό της χώρας και μάλιστα να εκλεγεί από την βάση, πρόεδρος του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ο τρόπος που το καταφέρνει αυτό. Η βασική στρατηγική του κ. Κασσελάκη βασίστηκε στην αξιοποίηση και διαχείριση της δημόσιας εικόνας του με μεγάλη μαεστρία.

Η ευφυής χρησιμοποίηση των social media, φαίνεται ότι είναι το αποτέλεσμα της αντίληψής του για την πολιτική με την παράλληλη συνδρομή ειδικών της επικοινωνίας οι οποίοι εκ του αποτελέσματος, ξέρουν πολύ καλά τη δουλειά τους.  Πιο συγκεκριμένα, οι τακτικές κινήσεις που υιοθετήθηκαν από την στιγμή της ανακοίνωσης της υποψηφιότητάς του για την προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ είναι οι εξής:

Στις 21 Αυγούστου δημιοσιοποιείται μέσω ενός video στα προσωπικά του προφίλ στα social media (Facebook, Instagram, X, Tik Tok) η πλατφόρμα anasigkrotisitora.gr. Η κινηματογράφιση του εν λόγω video επικεντρώνεται στο πρόσωπό του με φόντο ένα ρολό γκαραζόπορτας με …γκραφίτι. Από εκεί δίνεται η γραμμή ενός αρχηγού που προσκαλεί τον κόσμο σε δράση με προτάσεις και φόρμα συμμετοχής για την ανασυγκρότηση του κόμματος. Στα σχόλια του συγκεκριμένου «post» υπάρχουν αρκετά κακοήθη σχόλια που αφορούν την σεξουαλική του προτίμηση και διάφορες άλλες ειρωνικές αναρτήσεις.

Όλα αυτά, μέχρι και τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, υπάρχουν εκεί για να τα δει ο καθένας, δεν επιχειρήθηκε να σβηστούν, και αυτό αξίζει ιδιαίτερης αναφοράς, γιατί με αυτό τον τρόπο προσδιορίζεται ως φιλελεύθερος πολιτικός και συνειδητοποιημένος που δεν τον τρομάζει η κριτική. Παράλληλα, σε ορισμένους χρήστες που προβαίνουν σε προτάσεις, ο υποψήφιος πρόεδρος απαντά και ανοίγει διάλογο εγκαινιάζοντας μια πρακτική άμεσης επικοινωνίας μαζί τους.

Το πρώτο στίγμα της ανεπίσημης καμπάνιας του Στέφανου Κασσελάκη δόθηκε από το Κιλκίς και τη Λίμνη Δοϊράνης στις 26 Αυγούστου. Σε ένα επαγγελματικά σκηνοθετημένο video, ο υποψήφιος σκιαγραφεί το προφίλ του κόμματος που οραματίζεται, προτάσοντας το χαρακτηρισμό του πατριωτισμού. Το videoσυνοδεύεται από υπότιτλους με μεγάλη ευανάγνωστη γραμματοσειρά γνωρίζοντας πως υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός χρηστών, πέραν των κωφών, που θα δει το video χωρίς ήχο. Μια πρακτική που θα ακολουθήσει και για όλα τα μετέπειτα videos.

Στις 29 Αυγούστου αρχίζει επίσημα η καμπάνια από τον τόπο καταγωγής του, τα Χανιά και από το εμβληματικό σημείο των Τάφων των Βενιζέλων στο Ακρωτήρι. Ο κ. Κασσελάκης θυμάται τη γιαγιά και τον παππού του, μιλώντας με συγκινητικά λόγια για αυτούς, λέγοντας χαρακτηριστικά: «αισθάνομαι τη μνήμη τους πολύ βαθιά μέσα μου».

Η «απρόσμενη» στιγμή της υποδοχής του από τον κόσμο εκεί, η «ταπεινοφροσύνη» του με την εικόνα του τσαλακωμένου λευκού πουκαμίσου του αλλά πιο σημαντικό και πέρα από όλα το γεγονός ότι η καμπάνια ξεκινά από τα πατρικά του χώματα με αναφορά στη γιαγιά και τον παππού, αρχίζουν να διαμορφώνουν την εικόνα του μεσσία που ήρθε από τα ξένα αλλά δεν λησμονεί την πατρίδα και την οικογένεια, την αφετηρία όλων. Μια ομολογουμένως συντηρητική θεώρηση της πολιτικής ειδικά για ένα κόμμα της Ριζοσπαστικής Αριστεράς.

Την ίδια ημέρα δημοσιεύεται το video της ανακοίνωσης της υποψηφιότητας για την προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ. Το video σκηνοθετήθηκε από έναν από τους κορυφαίους σκηνοθέτες, το Νίκο Σούλη και κάνει ιδιαίτερη αίσθηση. Αποτελεί μια προσωπική τοποθέτηση για τον εαυτό του. Παρουσιάζεται με αυτόν τον τρόπο ως ένα καθαρό, λαμπερό, όλο ζωντάνια πρόσωπο και εκφωνεί ένα κείμενο 555 λέξεων. Αντίθετα από το σύνθημα «αλλαγή» το οποίο φαίνεται να παραπέμπει στην πρώτη κυβερνητική θητεία του ΣΥΡΙΖΑ και που οδήγησε στη μεγάλη εκλογική συντριβή το 2023, υιοθετεί ως φράση/κλειδί, το «ελληνικό όνειρο», και σε αυτό το σημείο φαίνεται η σύνδεση με το «American Dream».

Στις 30 Αυγούστου, και πάλι από τα Χανιά, αναφωνεί πως είναι “ένας «κουζουλός» που αφήνει την Αμερική για να έρθει στην πατρίδα του”. Και συνεχίζοντας, συμπληρώνει, λέγοντας πως: “Αν μου δώσετε τη δύναμη θα λέω τα πράγματα ντρέτα”. Με δύο ντοπιολαλιές ολοκληρώνει την «συναισθηματική» του εικόνα.

Ακολουθούν στις 30 & 31 Αυγούστου καθώς και την 1^η Σεπτεμβρίου, videos όπου καταφέρνει να τα βάλει με τους επικριτές του και να βγει νικητής. «Τολμά» να παραδεχθεί πως δεν είναι επαγγελματίας πολιτικός και ότι δεν τα γνωρίζει όλα. Στόχος των videos είναι να τονίσει τον ειλικρινή του χαρακτήρα σε ένα πολιτικό σύστημα το οποίο δεν χαρακτηρίζεται ως ειλικρινές από την ελληνική κοινωνία.

Με αυτό τον τρόπο δίνει μια νέα λύση/προοπτική και στοχεύει να ξεπεράσει την απουσία πολιτικής παράδοσης και γνώσης. Στις 31 Αυγούστου το πάει ένα βήμα παραπέρα. Απαντά σε υπαινικτικά σχόλια εναντίον του, λακωνικά, καθήμενος απλά ντυμένος με φυσικό φωτισμό, σε κάποια απροσδιόριστη αυλή, παραπέμποντας στα τυπικά Q&A videosγνωστών YouTubers και Influencers. Η τακτική δεν είναι καινούργια. Πριν 9 χρόνια (2014) ο Guardian είχε οργανώσει ένα αντίστοιχο Q&A για τον πρώην πρόεδρο Αλέξη Τσίπρα, ενώ και στις 28 Απριλίου 2023 πάλι ο ίδιος είχε συμμετάσχει σε live στα social media, όπου απαντούσε σε ερωτήσεις χρηστών. Η διαφορά εδώ είναι πως τα videos του κ. Κασσελάκη αποπνέουν επιτηδευμένο ερασιτεχνισμό και απλότητα, λόγω κυρίως της επιλεγμένης τοποθεσίας.

Την 1^η Σεπτεμβρίου, προσπαθεί να θωρακίσει την εικόνα του στις επιθέσεις που δέχεται με τη φράση: «Όλα στο φως πάντα από μένα!». Ακόμα και στις κατηγορίες ότι οι αρνητικοί χαρακτηρισμοί κατά της συν-υποψήφιάς του, Έφης Αχτσιόγλου προέρχονται από τον κύκλο του, ο κ. Κασσελάκης τις χρησιμοποίησε υπέρ του αναφέροντας πως ο ίδιος, λόγω της προσωπικότητάς του και των επιλογών του έχει δεχθεί χειρότερο πόλεμο.

Στις 6 Σεπτεμβρίου εμφανίζεται στο Ηράκλειο και στην πλατεία του Αγίου Τίτου. Από εκεί κινηματογραφούνται πλάνα με την ομιλία του μπροστά στο συγκεντρωμένο κόσμο, που δημοσιεύονται σε όλες τις σελίδες του στα social media. Χαρακτηριστικές ατάκες όπως «Είμαι εδώ όχι λόγω του κόμματος -θα έλεγε κανείς το αντίθετο- είμαι εδώ λόγω του Αλέξη και λόγω της κοινωνίας του κόμματος» και «Δεν είμαι από τα κομματικά όργανα. Τα κομματικά όργανα δεν με θέλουν εδώ». Με τις συγκεκριμένες φράσεις προσπαθεί να οικοδομήσει το προφίλ του καθαρού και άμεμπτου σωτήρα.  Επίσης ωστόσο μια πρακτική που φαίνεται να είναι ξένη με την παράδοση της Αριστεράς αλλά όχι ασύμβατη με την κληρονομιά του Α. Τσίπρα. Και στόχος του κ. Κασσελάκη είναι να «καρπωθεί πολιτικά» την παράδοση του Α. Τσίπρα και τη διείσδυσή του στον κόσμο του «κοινωνικού» και όχι κομματικού ΣΥΡΙΖΑ.

Στις 12 Σεπτεμβρίου δημοσιεύεται ένα κεντρικό banner στην σελίδα του στο Facebook από όπου εντοπίζονται δύο χαρακτηριστικά. Πρώτον, επιχειρείται μια μικρή διόρθωση που είχε προκαλέσει αντιδράσεις. Το ΣΥ.ΡΙΖ.ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ με την απουσία της λέξης ΑΡΙΣΤΕΡΑ αντικαθίσταται από το σύνθημα «ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΩΡΑ – ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ». Δεύτερον, το hashtag #για_τον_Στέφανο δηλώνει μια προφανή προσπάθεια να έρθει κοντά ο πολιτικός στους εν δυνάμει ψηφοφόρους με αναφορά μόνο στο μικρό του όνομα. Βλέπε Ανδρέα, Αλέξη… Την ίδια ημέρα δημοσιεύεται ένα video από την επίσκεψή του στη Μακρόνησο. Ο κ. Κασσελάκης υιοθετεί μια τακτική για να προσελκύσει μέρος του Αριστερού ακροατηρίου του ΣΥΡΙΖΑ και του σοσιαλιστικού ΠΑΣΟΚ (καθώς το εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ έχει πάει προς τη ΝΔ) με αναφορές στη διάκριση Δεξιά/ Αριστερά και στον Εμφύλιο και στη μετεμφυλιακή Καχεκτική Δημοκρατία.

Στις 13 Σεπτεμβρίου ακολουθεί ένα video επίδειξης (tutorial) σε εγκαταστάσεις του εθνικού αερολιμένα, για το πώς να ψηφίσει κάποιος/α βήμα προς βήμα από τον ίδιο στο laptop του!
Η δουλειά είχε γίνει. Δεν χρειάστηκε κάτι περισσότερο για να κερδίσει τον πρώτο γύρο των εσωκομματικών εκλογών με 44,91% έναντι 36,18% της κας. Έφης Αχτσιόγλου. Μέχρι την επόμενη Κυριακή και το δεύτερο γύρο, ακολουθεί μια σειρά από videos όπου ξαναπαντά σε κακεντρεχή σχόλια καθώς και το «γλωσσικό ατόπημα» που όπως φάνηκε εκ του αποτελέσματος δεν του κοστίζει την τελική επικράτηση. Κάθε άλλο, καθώς η διαφορά με τη συνυποψήφιά του εκτοξεύεται στις 13 ποσοστιαίες μονάδες.

Συμπερασματικά, η πολιτική επικοινωνία έχει άμεση ανάγκη την οπτική επικοινωνία, και ο σύγχρονος πολιτικός πολιτικός πρέπει να καταλαβαίνει την αξία της και να τη χρησιμοποιεί σύμφωνα με τους κανόνες του πολιτικού μάρκετινγκ. Να διαφημίζει τις απόψεις του/της και να διαφημίζεται. Να κατακτά μια συγκεκριμένη ξεχωριστή θέση (positioning). Ο κ. Κασσελάκης μπήκε στο ελληνικό πολιτικό σκηνικό σχεδόν σαν σίφουνας. Όντας ένα φρέσκο, νεανικό πρόσωπο κατάφερε να επιβάλει τους δικούς του κανόνες. Δεν υπήρξε στο παρελθόν άλλη προσωπικότητα με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά όπως τα δικά του. Έτσι, αυτομάτως εξασφαλίζει (καπαρώνει) το «διαφορετικό» που γεννά την ελπίδα στον ψηφοφόρο. Η καμπάνια του κ. Κασσελάκη προέβαλε έντονα τη σύγχρονη Αριστερά εναρμονιζόμενη απολύτως με τα σύγχρονα Μέσα με τα οποία αυτή επικοινωνήθηκε. Η άφθαρτη εικόνα, η συμπεριληπτική προσωπικότητα [ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, φιλοζωϊκή κοινότητα, δηλώσεις για θρησκεία, δηλώσεις υπέρ των στρατιωτικών (πρώτη εξαγγελία)] έδειξαν αμέσως έναν ηγετικό χαρακτήρα κάτω από την ομπρέλα του οποίου μπορούν να βρουν διέξοδο εκπροσώπησης πολλές και διαφορετικές κοινωνικές ομάδες.

Όσον αφορά τη διαχείριση της οπτικής ταυτότητας της καμπάνιας του, αυτή κρίνεται ως απόλυτα επιτυχημένη, πόσω μάλλον αν έρθει σε σύγκριση με την αντίστοιχη καμπάνια της συνυποψήφιάς του κας. Έφης Αχτσιόγλου. Τη στιγμή που τα social media του κ. Κασσελάκη πλημμύριζαν με την εικόνα του, με συνθήματα, με χαμόγελα, με προεκλογικές ομιλίες, τα αντίστοιχα μέσα της κας. Αχτσιόγλου σιωπούσαν. Είναι χαρακτηριστικό πως στο X (πρώην Twitter) την εβδομάδα πριν την πρώτη αναμέτρηση (10 – 17 Σεπτεμβρίου) στο προφίλ της κας. Αχτσιόγλου δεν υπήρξε ούτε μία ανάρτηση! Στο ίδιο διάστημα υπήρξαν 11 αναρτήσεις από το προφίλ του κ. Κασσελάκη. Το παραγώμενο γραφιστικό περιεχόμενο από την πλευρά της κας. Αχτσιόγλου ήταν επίσης άνευρο και φτωχό. Ακολουθεί ενδεικτικά η εικόνα που χρησιμοποιήθηκε ως “cover image” στα προφίλ των δύο υποψηφίων στο Facebook.

Σε αυτό το σημείο, ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ομοιότητες των ψηφιακών αφισών και των δύο υποψηφίων με παλαιότερη του κ. Αλέξη Τσίπρα. Πανομοιότυπο καδράρισμα, βλέμμα ευθυτενές, αμυδρό χαμόγελο, λευκό πουκάμισο.

Αμέσως μετά τον πρώτο γύρο ο κ. Νίκος Παπάς ανακοινώνει στα σκαλιά της Βουλής, την υποστήριξή του στον κ. Κασσελάκη. Η φωτογραφία που βγαίνουν μαζί, ντυμένοι σαν δυο σταγόνες νερό, μαρτυρά εύγλωττα τη μελλοντική στενή τους συνεργασία.

Αναπόφευκτη είναι η σύγκριση με παλαιότερη κοινή φωτογράφιση του νέου προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ με τον πρώην πρόεδρο Αλέξη Τσίπρα.

Τα σημεία πάνω στα οποία μπορεί να ανοίξει κανείς κουβέντα είναι πάρα πολλά. Εδώ φωτίστηκαν τα πιο άξια αναφοράς. Αυτό που συμπερασματικά μπορεί να επισημανθεί είναι η αξία του χρονισμού στην πολιτική σκακιέρα. Οι στρατηγικές κινήσεις της καμπάνιας του κ. Κασσελάκη είχαν τέτοια επιτυχία, διότι ήταν χρονικά εξαιρετικά προγραμματισμένες. Συγκεκριμένα:

⦁ Αποκάλυψε άμεσα τις σεξουαλικές του προτιμήσεις, δεν κρύφτηκε ώστε να κατηγορηθεί αργότερα, κερδίζοντας έτσι ακαριαία το συγκεκριμένο ΛΟΑΤΚΙ χώρο αλλά και να «εξουδετερώσει» ταυτόχρονα το πλεονέκτημα της κας Αχτσιόγλου ως γυναίκα στο συγκεκριμένο χώρο.
⦁ Η πλατφόρμα anasigkrotisitora.gr, δημοσιεύθηκε αρκετά νωρίς ώστε να μην μπορεί κάποιος να τον κατηγορήσει ότι δεν έχει σχέδιο.
⦁ Η χρήση του μικρού του ονόματος μέσα από τα videos (βλέπε: «Είμαι ο Στέφανος και έχω κάτι να σου πω») αλλά και μέσω του hashtag #για_τον_Στέφανο δείχνει οικειότητα με τα social media και δημιουργεί οικειότητα με τους ψηφοφόρους. Κάτι που το επιτελείο της κας. Αχτσιόγλου επιχείρησε αργά να λανσάρει (3 ημέρες μετά την πρώτη εκλογική αναμέτρηση) μέσα από εικόνες νέων που κρατούν το μήνυμα «με την Έφη» σε ροζ χαρτί μεγάλης διάστασης.
⦁ Οι επιθέσεις κατά της κας. Αχτσιόγλου αναδείχθηκαν πολύ αργότερα χρονικά από επιθέσεις κατά του ιδίου. Έτσι η επιχείρηση θυματοποίησης της κας. Αχτσιόγλου δεν βρήκε πρόσφορο έδαφος.
⦁ Το όνομα του Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος θεωρείται τοτέμ μέσα στο κόμμα, αναφέρθηκε από νωρίς στο πρώτο του επίσημο σποτ, δίνοντας εμμέσως την εντύπωση ότι ο ίδιος αποτελεί προσωπική επιλογή του πρώην προέδρου.
⦁ Τη στιγμή που η κα. Αχτσιόγλου γυρνά από εκπομπή σε εκπομπή αναζητώντας προσοχή, επιδεικνύοντας προαπαιτούμενη συμπεριφορά μιας τυπικής υποψήφιας, ο κ. Κασσελάκης επιστρέφει από τις πληγείσες περιοχές της χώρας από τις πρόσφατες καταστροφές. Ενήργησε λοιπόν όχι μόνο έγκαιρα αλλά και πολύ νωρίς ως ήδη εκλεγμένος πρόεδρος της Αξιωματικής αντιπολίτευσης, έχοντας φυσικά σε κάθε του βήμα τις κάμερες να τον δείχνουν να τσαλαβουτά μέσα στις λάσπες και να ομιλεί με απλό κόσμο.

Αυτά τα σημαντικά στοιχεία, δείχνουν πόσο οργανωμένη ήταν η καμπάνια και η προβολή του κ. Στέφανου Κασσελάκη. Παράλληλα αποδεικνύουν πέρα από τη στοχευμένη συνθηματολογία, τη δόμηση ενός πολιτικού προφίλ της διπλανής πόρτας, ενώ καταδεικνύουν ξεκάθαρα πόση αξία έχει το σωστό «timing» ώστε ο υποψήφιος να βρίσκεται πάντα δύο βήματα μπροστά από τον/την εκάστοτε πολικό/η αντίπαλο.