Οι «άγνωστοι νεκροί» του Εβρου

Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, οι μετανάστες που δεν μπόρεσαν να διασχίσουν τον ποταμό Εβρο και έχασαν τη ζωή τους είχαν ένα δικό τους… σύνορο. Η τελευταία στάση τους ήταν το χωριό Σιδηρό, 22 χιλιόμετρα μακριά από το Σουφλί. Εκεί έχουν ταφεί σε τρία νεκροταφεία.

Σύμφωνα με τον ιμάμη του χωριού, στο Σιδηρό δημιουργήθηκε το πρώτο νεκροταφείο μεταναστών στον Εβρο, ίσως και στην Ελλάδα. Τα πρώτα χρόνια οι μετανάστες θάβονταν σε δύο νεκροταφεία που προϋπήρχαν στο Σιδηρό. Με την αύξηση των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών αυξήθηκαν και οι θάνατοι. Οι κάτοικοι του χωριού άρχισαν να διαμαρτύρονται για τον μεγάλο αριθμό ταφών στο κοιμητήριο. Ετσι δημιουργήθηκε έξω από το χωριό ένα νεκροταφείο αποκλειστικά για μετανάστες. Η έκτασή του, περίπου 10 στρέμματα.

Η διαδικασία προ της ταφής δεν θα μπορούσε να μην περιλαμβάνει (και πάλι) την… ταυτοποίηση. Οι σοροί όσων χάνουν τη ζωή τους κατά το πέρασμά τους στην Ελλάδα μεταφέρονται στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης για ιατροδικαστική εξέταση. Εκεί υποβάλλονται, εκτός των άλλων, και σε τεστ DNA για να γίνει αργότερα δυνατή η ταυτοποίησή τους από τους συγγενείς τους.

Ο καθηγητής Ιατροδικαστικής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Αλεξανδρούπολης, κ. Παύλος Παυλίδης σε μια δήλωση που έκανε τελευταία αναφέρει σχετικά: «Από το 2000 έως και το 2016 συνολικά 350 μετανάστες ανασύρθηκαν νεκροί από την ελληνική όχθη του ποταμού Εβρου. Από το 2000 μέχρι σήμερα στον ποταμό Εβρο έχουν χάσει τη ζωή τους περισσότεροι από 1.000 άνθρωποι».

Η τελευταία πράξη παίζεται στο νεκροταφείο του Σιδηρού, όπου οι σοροί θάβονται με τις ισλαμικές παραδόσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι και στα τρία νεκροταφεία του Σιδηρού είναι θαμμένοι πάνω από 300 μετανάστες.

Το τελευταίο και μεγαλύτερο νεκροταφείο χτίστηκε στο χωριό το 2005 και μπορεί να διακρίνει κάποιος τα μνήματα το ένα δίπλα στο άλλο. Τα γύρω υψώματα έχουν καλυφθεί με χόρτα. Το νεκροταφείο προστατεύεται με συρματόπλεγμα και μια μεγάλη καγκελόπορτα. Εκτός από 2-3 τάφους, όπου στο μάρμαρο πάνω υπάρχουν με αραβικά γράμματα τα ονόματα των νεκρών, στους υπόλοιπους δεν υπάρχει κανένα απολύτως στοιχείο· είναι «οι άγνωστοι νεκροί». Ο πιο παλιός τάφος μεταναστών χρονολογείται το 2002. Πάνω του, ακόμη και σήμερα, βρίσκονται κάποιες σκόρπιες πέτρες.

Επίσης, εντοπίζονται μαρμάρινοι τάφοι των ετών 2011, 2014 και 2015. Οι «ένοικοί τους», μετανάστες από το Χαλέπι της Συρίας και την Παλαιστίνη.

Σε ένα από τα νεκροταφεία του Σιδηρού, το 2003, θάφτηκαν μόνο σε μία ημέρα 23, σύμφωνα με τον ιμάμη του χωριού, ενώ τρεις οικογένειες από το Ιράν πήραν τα οστά των δικών τους ανθρώπων και τα μετέφεραν στην πατρίδα τους.

Οι οπαδοί του Γκιουλέν, που διαπερνούν τον ποταμό Εβρο με τη βοήθεια διακινητών, οδοιπορώντας αργότερα μόνοι τους επί ώρες, αφού παραδοθούν στις αστυνομικές αρχές, μετά την πρώτη τους ανάκριση, στέλνονται στη συνέχεια προς το κέντρο καταγραφής προσφύγων του Φυλακίου και των Φερών.

Ο δημοσιογράφος Ντεμίρ κατά τη διάρκεια της κράτησής του στο Φυλάκιο αναφέρεται στη λίστα των διαθέσιμων δικηγόρων και το πώς είχε ζητήσει τη συνδρομή ενός από αυτούς για τις απαραίτητες ενέργειες που απαιτούνταν. Λέει επίσης ότι και άλλοι φίλοι του, που είχαν περάσει με παρόμοιο τρόπο στην Ελλάδα, είχαν καταφύγει στην ίδια λίστα εξεύρεσης δικηγόρου. Με παρόμοιο τρόπο και ο ακαδημαϊκός Aντνάν Ντεμίρ, μετά τις πρώτες ενέργειες στην αστυνομία, είχε ζητήσει από τους αρμόδιους υπαλλήλους τη συνδρομή δικηγόρου.

Ο δικηγόρος Αθηνών και αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο Σωτήρης Λίβας μιλώντας στο «Βήμα» για τον τρόπο που αναζήτησαν τη συνδρομή του τούρκοι αντιπολιτευόμενοι και δεκάδες οπαδοί του Γκιουλέν, αναφέρει: «Οι άνθρωποι που βρίσκονται σε ανάγκη δικηγόρου επικοινωνούν μαζί μου γνωρίζοντάς με από προηγούμενες υποθέσεις και κυρίως, στην περίπτωσή μου, λόγω της ακαδημαϊκής μου ενασχόλησης με το κίνημα Χιζμέτ. Σε πολλές περιπτώσεις», λέει, «επικοινωνεί μαζί μου κάποιος από το εξωτερικό και μου αναφέρει την περίπτωση συγγενών ή φίλων του που έχουν συλληφθεί στο αεροδρόμιο και χρειάζονται βοήθεια, είτε για το ποινικό μέρος της διαδικασίας είτε για το διοικητικό, είτε για την προετοιμασία της συνέντευξης, είτε, τέλος, για άλλες ενέργειες».

Στις ειδήσεις που εμφανίστηκαν στον Τύπο με τον ισχυρισμό περί «συνεργασίας κάποιων δικηγόρων με τους τούρκους αντιπολιτευομένους προτού έλθουν στην Ελλάδα με σκοπό τη λαθραία διακίνησή τους» ο κ. Λίβας δηλώνει χαρακτηριστικά: «Στις περισσότερες περιπτώσεις τούρκων “γκιουλενιστών” δεν υπάρχει παρέμβαση τουρκικού δικτύου διακίνησης ή, αν υπάρχει, περιορίζεται στην παροχή θεωρήσεων στα διαβατήρια. Σε καμία περίπτωση δεν έχει πέσει στην αντίληψή μου συνδρομή Ελλήνων, πόσω δε μάλλον ελλήνων δικηγόρων».

Το περιοδικό «Νοκτά» ήταν ένα από τα πιο μαχητικά περιοδικά της Τουρκίας. Ο διευθυντής του, δημοσιογράφος Τζεφχερί Γκιουβέν, βρέθηκε στη φυλακή το 2015 για ένα εξώφυλλο το οποίο ο πρόεδρος Ερντογάν βρήκε προσβλητικό. Μετά το οριστικό λουκέτο στο περιοδικό, ο Γκιουβέν με τη σύζυγό του – επίσης δημοσιογράφο – και τα δύο τους παιδιά πέρασαν τον ποταμό Εβρο κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Ελλάδα ο Γκιουβέν καταδικάστηκε από τουρκικό δικαστήριο σε ποινή φυλάκισης 22,5 χρόνων. Ο κ. Λίβας ήταν αυτός που παρείχε στον Γκιουβέν νομική υποστήριξη.