Οπου κάπου, παντού

Ολα τα δραματικά, ή και δραματοποιημένα γεγονότα, κατευθύνουν την προσοχή μας κυρίως προς εκείνον που τα παράγει. Στις προσωποκεντρικές κοινωνίες είναι ο κανόνας. Υπάρχουν όμως και άλλες πλευρές, λιγότερο συνταρακτικές, των συμβαινόντων που αδικούνται. Πολύ πιο σοβαρές από άλλες, αυτές πρέπει τη δική μας ευθύνη να διεγείρουν. Και να μας κάνουν να διερωτηθούμε για τις πιο μακροπρόθεσμες στρατηγικές συνέπειές τους.

Το τι συμβαίνει αυτόν τον καιρό στην Τουρκία προσλαμβάνεται μέσα από τη συμπεριφορά κάποιου που, διακατεχόμενος από αυτοκρατορικό σύνδρομο σε βαθμό παροξυστικό, προσβάλλει κάθε αξία τόσο του πολιτικού όσο και του νομικού πολιτισμού. Αυτό όμως δεν θα πρέπει τόσο να ξενίζει. Ο άνθρωπος ανήκει σε εκείνο το ηγεμονευτικό είδος για το οποίο η απόλυτη εξουσία είναι καθαρτικός αυτοσκοπός.

Αντίθετα, εκείνο που την ανησυχία μας θα έπρεπε πολύ περισσότερο να προκαλεί είναι κάτι άλλο: είναι η υποστήριξη που δέχεται από τις ανώνυμες πλειοψηφίες. Που στο πρόσωπό του και στις πράξεις του βλέπουν να εκπροσωπούνται. Η σημαιόφορη σώρευση και σάρωση –σε πλατείες και δρόμους –(φαινόμενο βέβαια που και αλλού εμφανίζεται κάθε φορά που η δημόσια μέθη από κάτι συγκλονιστικό υποδαυλίζεται) λαμβάνει στην Τουρκία διαστάσεις πρωτόγνωρες. Κραδαίνοντας το σύμβολο υμνούν τον διασώστη και ανάγουν τη διαμαρτυρία τους σε αδιαπραγμάτευτη απόρριψη του εχθρού. Κάτι που ίσως θα έκαναν ως acting demonstration και υπέρ των πραξικοπηματιών, αν αυτοί είχαν επικρατήσει.

Τώρα φυλακίσεις, βασανισμοί, προπηλακισμοί, διασυρμοί, εκδιώξεις αλλοδαπών επιστημόνων (αχ, αυτοί του εξωτερικού!), πράξεις ενάντιες σε οποιαδήποτε αντίληψη Κράτους Δικαίου, τη δημόσια αγανάκτηση δεν προκαλούν. Η τουρκική κοινή γνώμη όχι μόνο σιωπά αλλά δείχνει να επευφημεί. Αυτή η πλευρά όμως, μη προκαλώντας το ίδιο ενδιαφέρον με εκείνη που αποδίδεται στον δυνάστη, που ως διακριτή και επώνυμη ατομικότητα τη συγκατάθεσή της εισπράττει, αυτή η πλευρά, την ευαισθησία μας δεν φαίνεται να αγγίζει.

Ο Ερντογάν κάποτε θα εκλείψει. Με τον ανώνυμο φανατισμό όμως που πίσω του αφήνει τι γίνεται; Αυτό δεν αφορά όλους; Οταν η ανθρώπινη αξία και ζωή απειλούνται κάπου, δεν απειλούνται παντού;

Ο κ. Γιάννης Μεταξάς, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, είναι τακτικό μέλος της Académie Européenne Interdisciplinaire des Sciences.