Τα επόμενα βήματα του Ερντογάν

Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) επέστρεψε αυτοδύναμο στην εξουσία μετά τις εκλογές της Κυριακής στην Τουρκία, το οποίο εξασφαλίζει σταθερότητα στη χώρα, όμως ο αυταρχισμός του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και η πόλωση αναμένεται να αυξηθούν. Η άνετη πλειοψηφία που εξασφάλισε το ΑΚΡ, διαψεύδοντας τις δημοσκοπήσεις, θα βοηθήσει τον πρόεδρο να ενισχύσει τις εξουσίες του. Αλλωστε η νίκη, και μάλιστα με ποσοστό πολύ κοντά στο εκλογικό ρεκόρ του ΑΚΡ, ύστερα από 13 χρόνια στην εξουσία, οφείλεται προσωπικά στον Ερντογάν.

Το ΑΚΡ εκλέγει 317 βουλευτές σε σύνολο 550. Του λείπουν μόλις 13 βουλευτές για να προκηρύξει δημοψήφισμα για τις προτεινόμενες αλλαγές στο Σύνταγμα που θα αλλάξουν το σύστημα της χώρας από κοινοβουλευτικό σε προεδρικό χαρίζοντας υπερεξουσίες στον Ερντογάν.

Η συγκυρία είναι κρίσιμη αλλά και ευνοϊκή για την Τουρκία στην παγκόσμια σκηνή: οι ΗΠΑ εξαρτώνται από τις τουρκικές αεροπορικές βάσεις για να βομβαρδίζουν το Ισλαμικό Κράτος στη Συρία και η ΕΕ εξαρτάται από την Τουρκία για να ανακόψει τις ροές των προσφύγων. Σε δύο εβδομάδες θα πραγματοποιηθεί η σύνοδος κορυφής των ηγετών των 20 πλουσιότερων χωρών στον κόσμο (G20) στην Αττάλεια της Τουρκίας.

Ο Ερντογάν, ισχυροποιημένος από το εκλογικό αποτέλεσμα της Κυριακής, θα διαπραγματευτεί ακόμη πιο σκληρά με τους Αμερικανούς και τους Ευρωπαίους προκειμένου να αποσπάσει ανταλλάγματα για να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις τους.

Το ΑΚΡ έλαβε το 49,4% των Τούρκων οι οποίοι προσήλθαν στις κάλπες κατά 85% για να ψηφίσουν. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν ο ένας στους δύο Τούρκους, που δεν ψήφισε το κόμμα του Ερντογάν, θα αναγκαστεί να τον «υποστεί» για τα επόμενα χρόνια. Μετά τις διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί, τα σκάνδαλα για διαφθορά που άγγιξαν το στενό περιβάλλον του προέδρου και τις εκλογές της 7ης Ιουνίου που δεν έδωσαν αυτοδυναμία σε κανένα κόμμα, οι αντίπαλοι του Ερντογάν είχαν πιστέψει ότι το άστρο του έδυε.

Η σαρωτική νίκη του ΑΚΡ όμως στις εκλογές της Κυριακής –αν και αποδίδεται στην επιθυμία για σταθερότητα και ασφάλεια μετά την πρόσφατη κλιμάκωση της βίας με τους Κούρδους και τις πολύνεκρες βομβιστικές επιθέσεις που αποδίδονται στο Ισλαμικό Κράτος –δείχνει ότι πολύ μεγάλο μέρος των Τούρκων δεν έχει αντίρρηση να γίνει το σύστημα της χώρας προεδρικό και να ενισχυθούν οι εξουσίες του Ερντογάν.

Για να συμβεί αυτό βέβαια, πρέπει ο πρόεδρος να βρει 13 επιπλέον βουλευτές από τους 317 του ΑΚΡ για να στηρίξουν το δημοψήφισμα και πρέπει επίσης να κερδίσει το δημοψήφισμα. Οι εκλογές όμως τον έφεραν ένα βήμα πιο κοντά στον στόχο του.

Οσον αφορά τους Κούρδους, δεν είναι σαφές αν ο Ερντογάν, αποθρασυμένος από τη νίκη του, θα κλιμακώσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Νοτιοανατολική Τουρκία ή αν θα επιστρέψει στην ειρηνευτική διαδικασία που ο ίδιος έθεσε σε κίνηση πριν από δυόμισι χρόνια.

«Ολόκληρος ο κόσμος πρέπει να δείξει σεβασμό. Μέχρι στιγμής δεν έχω δει τέτοια ωριμότητα από τον κόσμο» δήλωσε ο Ερντογάν μετά το εκλογικό αποτέλεσμα. Η δήλωσή του αυτή αναφέρεται στις επικρίσεις που εκφράζει η Δύση τα τελευταία χρόνια για τις καταχρήσεις στην ελευθερία του λόγου και του Τύπου που διαπράττονται στην Τουρκία.

Μετά το 49,4% του ΑΚΡ ακολουθεί το κεμαλικό CHP με 25,4%. Το φιλοκουρδικό HDP, που σχεδόν ματαίωσε την προεκλογική του εκστρατεία μετά τη βομβιστική επίθεση στην Αγκυρα στην οποία σκοτώθηκαν περισσότεροι από 100 οπαδοί του σε προεκλογική συγκέντρωση, μόλις που ξεπέρασε το πλαφόν και μπήκε στη Βουλή με 10,7% (τον Ιούνιο είχε λάβει 13%). Το εθνικιστικό MHP έπεσε στο 12% μετά το 16,5% του Ιουνίου.

Ο Ερντογάν αναμένεται να συνεχίσει να επηρεάζει την καθημερινή άσκηση της εξουσίας που τυπικά είναι ευθύνη του πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου αλλά στην πράξη κινεί τα νήματα ο πρόεδρος από το μεγαλειώδες παλάτι των 1.000 δωματίων που έχει χτίσει στην Αγκυρα.

Ο Ερντογάν γνωρίζει ότι η Δύση τον έχει ανάγκη. Οι ευρωπαίοι ηγέτες επικρίνουν κατ’ ιδίαν τον αυταρχισμό του αλλά επειδή χρειάζονται τη συνεργασία του στην προσφυγική κρίση, καθυστέρησαν ακόμη και τη δημοσιοποίηση της έκθεσης προόδου της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας για να μην τον πλήξουν προεκλογικά. Οσο όμως και αν τον επικρίνουν, τους ικανοποιεί η επιστροφή στη σταθερότητα στην Τουρκία διότι θα έχουν πλέον έναν ισχυρό συνομιλητή στο πρόσωπο του Ερντογάν. Αυτός, με τη σειρά του, θα προσπαθήσει να αποσπάσει την κατάργηση της βίζας για όσους Τούρκους ταξιδεύουν στην Ευρώπη και την επίσπευση της ενταξιακής διαδικασίας της χώρας.

Αναμένεται επίσης να ενισχυθεί το κύρος της Τουρκίας ως περιφερειακής δύναμης. Η Αγκυρα θα το εκμεταλλευτεί για να μπλοκάρει τα σχέδια των Κούρδων για ένα μεγάλο Κουρδιστάν.