ΤΟ ΒΗΜΑ –NEW YORK TIMES
Πουθενά δεν δοκιμάστηκαν οι πολιτικές λιτότητας πιο επιθετικά απ’ όσο στην Ελλάδα, όπου απέτυχαν να φέρουν τα αποτελέσματα που είχαν υποσχεθεί οι υπερασπιστές τους. Ύστερα από περισσότερα από τέσσερα χρόνια σφίξιμο του ζωναριού, η υπομονή εξαντλείται ενώ οι δειλές ενδείξεις βελτίωσης δεν έχουν κάνει διαφορά στην καθημερινή ζωή του μέσου Έλληνα.
Στους ελληνικούς δρόμους οι εικόνες του πόνου δεν διαφέρουν και πολύ από τις μαυρόασπρες φωτογραφίες των ΗΠΑ στη δεκαετία του ’30. Οι αυτοκτονίες αυξήθηκαν. Αυτοκίνητα μένουν εγκαταλελειμμένα στους δρόμους. Κόσμος ψάχνει στα σκουπίδια αναζητώντας φαγητό.
Περίπου 900.000 από τους 1.300.000 ανέργους δεν έχουν λάβει μισθό για περισσότερα από δυο χρόνια.
Ακόμη και οπαδοί του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά λένε ότι αντιμετωπίζει σκληρό αγώνα για να πείσει τους ψηφοφόρους να παραμείνουν στην ίδια πορεία ύστερα από πέντε χρόνια λιτότητας.
Ακόμη και αν πιστέψουμε τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις για ένα σταθερό ποσοστό ανάπτυξης, θα χρειαστούν ίσως 15 χρόνια για να ανακτηθούν οι χαμένες θέσεις εργασίας, λέει ο Παναγιώτης Λαργκόβας, επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής. «Το μείγμα δεν ήταν σωστό», λέει. «Η θεραπεία σχεδόν σκότωσε τον ασθενή».
Οι τρεις διεθνείς δανειστές _ το ΔΝΤ, η ευρωπαϊκή Επιτροπή και η ΕΚΤ _ θεωρήθηκαν αρχικά ως σωτήρες της Ελλάδας και το πρόγραμμα λιτότητας είχε ορισμένες επιτυχίες. Όταν η Ελλάδα αναγκάστηκε να ζητήσει βοήθεια, το έλλειμμα ήταν τετραπλάσιο από το όριο 3% του ΑΕΠ που έχει θέσει η ΕΕ. Οι χρηματαγορές είχαν χάσει την εμπιστοσύνη τους στη χώρα. Η Ελλάδα χρειαζόταν απεγνωσμένα χρήματα να πληρώσει τους λογαριασμούς της αλλά το κόστος δανεισμού είχε γίνει απαγορευτικό.
Σήμερα η Ελλάδα δεν ξοδεύει περισσότερα απ’ όσα έχει, αν αφαιρέσουμε την αποπληρωμή των δανείων, σύμφωνα με έλληνες αξιωματούχους. Παρέμεινε στην ΕΕ και μπορεί να ξαναδανειστεί από τις αγορές ομολόγων, αν και τα επιτόκια άρχισαν πάλι να ανεβαίνουν δείχνοντας την ανησυχία των επενδυτών για την πορεία της χώρας.
Αλλά οι αποτυχίες ήταν τεράστιες, αφήνοντας εκατομμύρια Έλληνες αμήχανους και οργισμένους καθώς η ζωή τους κατέρρευσε ενώ η ελίτ τη γλίτωσε χωρίς φόρους και ενοχλήσεις, λένε οι ειδικοί.
Σε μια εκτεταμένη ανασκόπηση του προγράμματος για την Ελλάδα πέρσι, το ΔΝΤ βρήκε ότι πολλές από τις προβλέψεις του είχαν πέσει έξω. Υπήρξε μεγάλη πτώση στις εισαγωγές αλλά ελάχιστα κέρδη στις εξαγωγές. Το δημόσιο χρέος ξεπέρασε τους αρχικούς υπολογισμούς. Τα προβλεπόμενα έσοδα από την πώληση δημόσιας περιουσίας έπεσαν πάρα πολύ εκτός. Το τραπεζικό σύστημα που είχε θεωρηθεί ως σχετικά υγιές στην αρχή της διάσωσης, εμφάνισε προβλήματα καθώς η οικονομία πήγαινε προς το χειρότερο.
Κοιτώντας προς τα πίσω, το ΔΝΤ κατέληξε ότι έγιναν πολλά λάθη, όπως ότι δόθηκε υπερβολική έμφαση στην αύξηση των φόρων αντί στην περικοπή των δαπανών. Επίσης, το ΔΝΤ υπερεκτίμησε την ικανότητα της κυβέρνησης να εφαρμόσει τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, ακόμη και σήμερα το ελληνικό σύστημα συλλογής φόρων δεν λειτουργεί πραγματικά. Οι έρευνες στους μυστικούς λογαριασμούς που διατηρεί εκτός Ελλάδος η ελίτ απέτυχαν. Και ορισμένα νέα μέτρα που εισήχθησαν για την συλλογή των φόρων _ για παράδειγμα, η δυνατότητα να παίρνει χρήματα η εφορία από τον τραπεζικό λογαριασμό του οφειλέτη ή να υποθέτει ένα επίπεδο εσόδων με βάση το μέγεθος ενός σπιτιού ή την πώληση ακίνητης περιουσίας _ οδήγησαν σε παντός είδους καφκικές καταστάσεις.
Ένα οικονομολόγος είπε ότι σχεδόν όλος ο μισθός του πήγε σε φόρους ακίνητης περιουσίας, αν και δεν μπορεί να πουλήσει την περιουσία του χωρίς να πληρώσει ακόμη μεγαλύτερους φόρους. Αν την πουλήσει, θα φορολογηθεί με βάση την αντικειμενική αξία όμως η περιουσία του στην πραγματικότητα αξίζει λιγότερο.
Το μοναδικό φωτεινό σημείο της οικονομίας υπήρξε ο τουρισμός. Αλλά ακόμη και σε ένα από τα πιο διάσημα νησιά της Ελλάδας, στην Κέρκυρα, δεν υπάρχει αίσθημα ανακούφισης. Πολλοί τουρίστες έρχονται με φθηνά πακέτα. Οι μισθοί των εργαζομένων στα ξενοδοχεία μειώθηκαν δραματικά και πολλοί έχουν μήνες να πληρωθούν, σύμφωνα με τον δήμαρχο της Κέρκυρας Κώστα Νικολούζο.