Βρέθηκα πρόσφατα στο ζαχαροπλαστείο της γειτονιάς μου και, σαρώνοντας τις προθήκες με τα παγωτά, η ματιά μου σταμάτησε σε μια επιγραφή: Vino Moscato. Αρχικά, μου φάνηκε ασυνήθιστο σε μια πειραϊκή συνοικία να έχουν τόσο οινοκεντρικούς προσανατολισμούς στις γεύσεις των παγωτών. Ζήτησα περαιτέρω πληροφορίες από τον συμπαθέστατο ζαχαροπλάστη και η απάντησή του ομολογώ πως ήταν αφοπλιστική: «Αυτό είναι από Moscato d’Asti. Αρέσει στη γυναίκα μου. Δεν μπορώ να μην το έχω» μου είπε και έμεινα «παγωτό». Υποσυνείδητα σκέφτηκα πόσο ειλικρινής, αλλά και πόσο εύστοχη ήταν η απάντηση που πήρα.
Θηλυκά κρασιά
Γυναικεία τα χαρακτηρίζει και η φίλη μου η Βενετία που της αρέσει να τα απολαμβάνει, θηλυκά τα προσδιορίζουν και πολλοί οινοκριτικοί, αναφερόμενοι προφανώς στα πλούσια ανθώδη, αλλά και φρουτώδη χαρακτηριστικά των κρασιών από μοσχάτο σταφύλι. Με τα δικά μου κριτήρια, το μοσχάτο σταφύλι είναι ό,τι πιο ευχάριστο μπορεί να συμβεί στον ουρανίσκο μας.
Η πραγματικότητα είναι πως το Μοσχάτο κερδίζει ολοένα και περισσότερο σε δημοτικότητα και μέρα με την ημέρα παίρνει το μερίδιο που του αναλογεί στα ελληνικά ποτήρια. Για να φτάσουμε σε αυτό το σημείο χρειάστηκε, βέβαια, να γίνουν κάποιες έξυπνες διορθωτικές κινήσεις. Πρώτη και πιο σημαντική, η αποκοπή του ομφάλιου λώρου από την κατηγορία των γλυκών κρασιών. Για να μην παρεξηγηθώ, τα γλυκά κρασιά της Σάμου, της Λήμνου, της Αχαΐας είναι σπουδαία, αλλά έχοντας την προβλεπόμενη γλυκιά υπόσταση, ο βαθμός διεισδυτικότητας στις προτιμήσεις μας ήταν περιορισμένος. Πλέον το Μοσχάτο έχει εισβάλει στην καθημερινότητά μας ως ξηρό κρασί με αρκετές επιλογές, ενώ δειλά δειλά ξεπροβάλλουν και ημιαφρώδεις προτάσεις. Και στις δύο περιπτώσεις τα δείγματα γραφής είναι εντυπωσιακά, εκφράζοντας όλο τον αρωματικό πλούτο του σταφυλιού που είναι και το μεγάλο του πλεονέκτημα.
Η γλύκα της Σάμου
Γεωγραφικά θα ήταν άδικο να μην ξεκινήσω την αναφορά μου από τη Σάμο και τον τοπικό συνεταιρισμό που δείχνει εδώ και πολλά χρόνια συνέπεια και επαγγελματισμό. Τα γλυκά κρασιά του νησιού έχουν καταξιωθεί σε κάθε γωνιά της Γης και φιγουράρουν στους καταλόγους κρασιών αναρίθμητων εστιατορίων, ακόμη και εντός σπουδαίων ανταγωνιστικών οινοπαραγωγών περιοχών. Οι άνθρωποι αυτοί, με την αδιάκοπη προσήλωση που δείχνουν στο τοπικό προϊόν τους, έχουν κάνει την επιλογή του Μοσχάτου της Σάμου κλασική, μακριά από μόδες και τάσεις.
Τα ελαφριά της Λήμνου
Αλλος προορισμός με «μοσχατίζουσα» παράδοση είναι το νησί της Λήμνου. Εδώ ευδοκιμεί το Μοσχάτο Αλεξανδρείας (διαφορετικός κλώνος Μοσχάτου σε σχέση με το λευκό ή μικρόρωγο Μοσχάτο της Σάμου), που σε συνδυασμό με διαφορετικές τεχνικές οινοποίησης δίνει κρασιά επίσης διαφορετικά. Στη Λήμνο συντηρούν ένα ελαφρύ, ντελικάτο, ανθώδες στυλ σε σχέση με το λιπαρό, πικάντικο, πολύπλοκο της Σάμου. Και στις δύο προαναφερθείσες περιοχές, εκτός από επιδόρπιους οίνους, υπάρχουν ιδιαίτερα δημοφιλείς επιλογές και στην κατηγορία των ξηρών. Τα τελευταία χρόνια στη Λήμνο έκανε την εμφάνισή του και μια αφρώδης ημίγλυκη προσέγγιση από το Κτήμα Χατζηγεωργίου, με εξίσου καλή αποδοχή από το οινόφιλο κοινό.
Μοριάς και Ιόνιο
Στην Πελοπόννησο, και συγκεκριμένα στον Νομό Αχαΐας, συναντάμε την προστατευόμενη αμπελουργική ζώνη του Μοσχάτου Ρίου Πατρών, όπως είναι διαδεδομένο το μικρόρωγο στην περιοχή. Πολύ πετυχημένα γλυκά κρασιά, με το Κτήμα Παρπαρούση να έχει, κατά την προσωπική μου γνώμη, το πιο εντυπωσιακό δείγμα γραφής. Στη γειτονική Κορινθία, το σταφύλι είναι γνωστό ως Μοσχούδι και καλλιεργείται σε μικρότερη κλίμακα. Η οικογένεια Παπαργυρίου έχει κάθε λόγο να καμαρώνει για ένα από τα πιο αγαπημένα ελληνικά κρασιά των τελευταίων ετών, το οποίο βέβαια συνυπάρχει με μικρό ποσοστό Ασύρτικου.
Δυτικότερα, στην Κεφαλλονιά, νησί με βαθιά παράδοση στην καλλιέργεια του Μοσχάτου, διακρίνουμε επίσης μια κινητικότητα τα τελευταία δύο χρόνια. Σε αυτό συνέβαλε και η άφιξη του Κτήματος Χαριτάτου με την επιτυχημένη ξηρή εκδοχή του Μοσχάτου που αγαπήθηκε από τους καταναλωτές σε μικρό χρονικό διάστημα.
Αρωμα Τυρνάβου
Ο τελευταίος προορισμός στον οποίο θα ήθελα να αναφερθώ είναι η Θεσσαλία και ειδικότερα η περιοχή του Τυρνάβου. Για χρόνια, η γνωριμία μας με το τοπωνύμιο ήταν περιορισμένη στα στεγανά της απόσταξης και όλος ο αρωματικός πλούτος του σταφυλιού δούλευε για την εξωστρέφεια των μοσχοβολιστών αποσταγμάτων της ζώνης. Ενώ το Μοσχάτο Αμβούργου ή Τυρνάβου, όπως έχει κατοχυρωθεί τελευταία, είχε εγκατασταθεί στον θεσσαλικό αμπελώνα για πολλές δεκαετίες, μόλις το 2007 εμφιαλώθηκε ως ξηρό λευκό κρασί από το Οινοποιείο Μίγα, με ομολογουμένως σπουδαία αποτελέσματα.
Μπορεί το Μοσχάτο να κάνει γκελ ως επί το πλείστον στο ασθενές φύλο, αλλά το πιο σημαντικό είναι πως πλέον αποτελεί πρόταση είτε ως επιδόρπιος οίνος, είτε ως αφρώδης, είτε ως ξηρός, ακόμη και ως απόσταγμα.
Moscatomania
Το Μοσχάτο είναι από τις αρχαιότερες ποικιλίες σταφυλιού στον κόσμο. Η περιοχή προέλευσής του εικάζεται πως είναι η Ασία. Στις μέρες μας καλλιεργείται σχεδόν σε όλες τις αμπελουργικές ζώνες του πλανήτη, σε διαφορετικά στυλ βέβαια. Στην Ιταλία είναι διαδεδομένη η αφρίζουσα-ημίγλυκη εκδοχή, ειδικά στις βόρειες περιοχές, ενώ στον Νότο της Γαλλίας επικρατούν επιδόρπια κρασιά σε πιο λιπαρή-γλυκιά μορφή. Στην Ισπανία βρίσκουμε μια ενδιάμεση κατάσταση με πιο ανάλαφρα δείγματα, συνήθως στην περιοχή της Βαλένθια. Οι δύο πιο διαδεδομένοι κλώνοι είναι το μικρόρωγο Μοσχάτο ή Μοσχάτο λευκό και το Μοσχάτο Αλεξανδρείας.
Στη χώρα μας, η οποία πιστεύω πως έχει σπουδαία γλυκά κρασιά (όχι μόνο από Μοσχάτο), βρίσκουμε τους δύο κλώνους, αλλά και το ερυθρό Μοσχάτο Αμβούργου στη Θεσσαλία. Σε ορισμένες περιπτώσεις συναντάμε συνώνυμα ή αντίστοιχα τοπικές τροποποιήσεις στο όνομα, αλλά πάντα, ακόμη και από την ίδια ποικιλία, παρουσιάζονται παραλλαγές της γεύσης από τόπο σε τόπο.
Στο τραπέζι του φαγητού η κατάσταση είναι πολύ πιο εύκολη από όσο δείχνει με μια πρώτη ματιά. Η παγίδα είναι πως ειδικά στην περίπτωση της ξηρής εκδοχής έχουμε να κάνουμε με μια «αρωματική βόμβα» που μπορεί να υπερκαλύψει – γευστικά – πολλά φαγητά αν δεν φανούμε προσεκτικοί. Στην Αλσατία θεωρούν ιδανικό συνδυασμό το ξηρό Μοσχάτο με τα σπαράγγια που ευδοκιμούν στην περιοχή, ενώ σε εστιατόρια με ασιατική κουζίνα το Μοσχάτο αποτελεί πάντα αξιόπιστη πρόταση. Για το δικό μας τραπέζι προτείνω ανεπιφύλακτα συνταγές όπως αγκινάρες α λα πολίτα ή φρικασέ, όπου τα κηπευτικά και τα μυρωδικά κυριαρχούν. Εναλλακτικά, έχω παρατηρήσει τα Μοσχάτα να συμπεριφέρονται πολύ αρμονικά και στο καλοκαιρινό φαγητό της νησιωτικής Ελλάδας. Κοκκινιστά, λαδερά, λαχανικά, τηγανητά ψάρια κάνουν πάρτι συνυπάρχοντας με το μοσχοβολιστό λευκό κρασί.
Στην αφρίζουσα μορφή τα πράγματα είναι πιο εύκολα: φρουτοσαλάτες, γλυκά με βάση την κρέμα ή και σκέτο, με καλή παρέα. Οσο τα ντεσιμπέλ της γλύκας ανεβαίνουν και έχουμε ξεκάθαρη υπόσταση επιδόρπιου οίνου, ο συνδυασμός μάς οδηγεί μοιραία σε γλυκό, πάντα συνυπολογίζοντας τη συμπύκνωση, τα σάκχαρα και το στυλ του κρασιού.
