Κεκλεισμένων των θυρών συνάντηση στην οποία συζητήθηκαν τα πορίσματα μελέτης της πολύ γνωστής αμερικανικής δεξαμενής σκέψης RAND Corporation για το κόστος της συνεχιζόμενης μη επίλυσης του Μεσανατολικού πραγματοποιήθηκε στις 23 Απριλίου στην Αθήνα.
Σε αυτή συμμετείχαν ισραηλινοί και παλαιστίνιοι αξιωματούχοι, καθώς επίσης εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ). Τη σχετική μελέτη, με τίτλο «the Cost of Conflict», ανέλαβε να εκπονήσει η RAND Corporation, έπειτα από σχετική εντολή που έλαβε από τον αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα και τον υπουργό Εξωτερικών Τζον Κέρι.
Η συνάντηση αυτή έλαβε χώρα καθώς οι συνομιλίες για το Μεσανατολικό βαδίζουν σε τεντωμένο σκοινί. Οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι βρίσκονταν τις τελευταίες ημέρες σε συζητήσεις ώστε να μπορέσει να δοθεί παράταση πέραν της αρχικής προθεσμίας της 29ης Απριλίου για την επίτευξη μίας Συμφωνίας – Πλαισίου (Framework Agreement) με στόχο τις διαπραγματεύσεις για την οριστική επίλυση της ισραηλινοπαλαιστινιακής διένεξης. Στο παρασκήνιο η Ουάσιγκτον συνεχίζει τις προσπάθειες ώστε να πείσει τις δύο πλευρές για τα οφέλη μίας συμφωνίας. Ωστόσο, η συμφωνία Φατάχ – Χαμάς οδήγησε το Ισραήλ στην απόφαση να παγώσει τις συνομιλίες με την παλαιστινιακή πλευρά και αυτό μόνο ως καλό νέο δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί.
Ο εποικοδομητικός ρόλος της Αθήνας
Η απόφαση να πραγματοποιηθεί η συνάντηση αυτή στην Αθήνα, γεγονός το οποίο προσφέρει μία θετική αύρα στην εικόνα της χώρας στο διεθνές προσκήνιο και καταδεικνύει τον ρόλο, έστω και μικρό, που θα μπορούσε να διαδραματίσει, ελήφθη έπειτα από συνεννόηση του πρώην αμερικανού πρέσβη στην Αθήνα και σήμερα αντιπροέδρου της RAND Corporation Τσάρλι Ρις με τον Γενικό Γραμματέα Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων του υπουργείου Εξωτερικών κ. Π. Μίχαλο.
Η σχετική κουβέντα ξεκίνησε αθόρυβα από τον περασμένο Δεκέμβριο και η ελληνική πλευρά ανέλαβε να διευκολύνει τη διοργάνωση. Οι πρώτες αντιδράσεις για την ελληνική συμβολή είναι θετικές και δεν αποκλείεται ο «ελληνικός δίαυλος» να διατηρηθεί και σε επόμενα στάδια της ειρηνευτικής διαδικασίας του Μεσανατολικού. Σχετική συζήτηση για τον πιθανό ελληνικό ρόλο είχε ανοίξει στον Γενικό Γραμματέα του υπουργείου Εξωτερικών πρέσβη κ. Αν. Μητσιάλη η αμερικανίδα υφυπουργός Εξωτερικών για θέματα Ευρώπης Βικτόρια Νούλαντ κατά την επίσκεψη του πρώτου στην Ουάσιγκτον πριν από μερικούς μήνες.
Στη συνάντηση έδωσαν το παρών σύμβουλοι τόσο του ισραηλινού πρωθυπουργού Βενιαμίν Νετανιάχου όσο και του προέδρου της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς, καθώς επίσης εκπρόσωποι από την Κομισιόν και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (EEAS), της οποίας προϊσταται η Κάθριν Άστον. Το ΔΝΤ, την Παγκόσμια Τράπεζα και το Κουαρτέτο για το Μεσανατολικό. Ο σκοπός ήταν να καταγραφούν οι αντιδράσεις, θετικές ή αρνητικές, Ισραηλινών και Παλαιστινίων επί του προσχεδίου της έκθεσης, ώστε αυτό να βελτιωθεί έτι περαιτέρω.
Σύμφωνα με πρόσωπα που έχουν λάβει γνώση της μελέτης της RAND, πρόκειται για ένα κείμενο που έχει ολιστική προσέγγιση. Η έρευνα καλύπτει διάφορες πτυχές και θέλει να αναδείξει ποιο είναι το κόστος από τη συνεχιζόμενη διένεξη σε πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό πεδίο. Ιδιαίτερα το τελευταίο θεωρείται κρίσιμο, κάτι στο οποίο έχει επιμείνει και ο ίδιος ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών. Ο Τζον Κέρι φέρεται να πιστεύει, μεταξύ άλλων, ότι η ανάπτυξη και οι επενδύσεις στις παλαιστινιακές περιοχές αλλά και η «εξαγωγή» ισραηλινής τεχνολογίας μπορούν να δημιουργήσουν εύφορο έδαφος για προσέγγιση μεταξύ των δύο πλευρών.
Μία συμφωνία δεν θα είναι καθόλου εύκολη
Πάντως, οι συνομιλίες για την επίτευξη κατ’ αρχήν μίας Συμφωνίας – Πλαισίου δεν έχουν αποδειχθεί καθόλου εύκολες – το αντίθετο μάλιστα. Η δυστοκία του Ισραήλ να προχωρήσει στην αποφυλάκιση παλαιστινίων κρατουμένων μέχρι τα τέλη Μαρτίου και να επιβραδύνει την ανέγερση νέων οικισμών στη Δυτική Όχθη, καθώς και η απόφαση του Μαχμούντ Αμπάς να επιδιώξει την ένταξη της Παλαιστινιακής Αρχής σε 15 διεθνείς οργανισμούς (παρά τις αντιρρήσεις της Ουάσιγκτον), ουσιαστικά οδήγησαν τις συζητήσεις σε κατάρρευση.
Οι κινήσεις των δύο πλευρών ήταν ένα μικρό σοκ για τον Τζον Κέρι και τον στενό συνεργάτη του Μάρτιν Ίντικ, ειδικό απεσταλμένο των Ηνωμένων Πολιτειών για το Μεσανατολικό. Και οι δύο είχαν αφιερώσει πολύ χρόνο στο ζήτημα αυτό, παρά το γεγονός ότι στην Ουάσιγκτον υπήρχαν πολλοί που θεωρούσαν την επιμονή τους και την ελπίδα τους για πρόοδο ανεδαφική, δεδομένων των δυσκολιών.
Την ίδια στιγμή, την κατάσταση περιέπλεξε η ανακοίνωση ότι η Φατάχ και η Χαμάς υπέγραψαν σύμφωνο ενότητας λίγες ημέρες πριν από την εκπνοή του χρονικού ορίου της 29ης Απριλίου για την επίτευξη συμφωνίας επί ενός πλαισίου – αρχών. Τόσο η Ουάσιγκτον όσο και το Τελ Αβίβ άσκησαν κριτική στη συμφωνία που σε πολλούς προκάλεσε έκπληξη.
Διπλωματικοί κύκλοι σημείωναν προς «Το Βήμα» ότι η κίνηση αυτή εξέπληξε Αμερικανούς και Ισραηλινούς, ενώ ίσως να φέρει σε δύσκολη θέση τον Νετανιάχου, καθώς η παλαιότερη τρομοκρατική δράση της Χαμάς δεν είναι εύκολο να αγνοηθεί από τον έμπειρο ισραηλινό πρωθυπουργό. Επίσης, η εκπρόσωπος του Στέητ Ντιπάρτμεντ Τζεν Πσάκι χαρακτήρισε τη συμφωνία Φατάχ – Χαμάς «απογοητευτική» και τη χρονική στιγμή που αυτή πραγματοποιήθηκε «προβληματική».
Την ίδια στιγμή πάντως, η κίνηση αυτή ίσως ήταν μία διαπραγματευτική τακτική του Μαχμούντ Αμπάς ώστε να πιέσει τους Ισραηλινούς προς ορισμένες παραχωρήσεις. Οι ισορροπίες που θα πρέπει να τηρήσει ο 79χρονος παλαιστίνιος ηγέτης είναι πάντως δύσκολες διότι η συμφωνία με τη Χαμάς θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την παροχή οικονομικής βοήθειας τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από την ΕΕ προς την Παλαιστινιακή Αρχή, καθώς η Χαμάς εξακολουθεί να θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση.
