«Θα σε θυμούνται για τους κανόνες που παραβαίνεις» είχε δηλώσει ο αμερικανός στρατάρχης Ντάγκλας Μακ Αρθουρ προ 70 ετών, αναφερόμενος στις στρατιωτικές επιχειρήσεις τις οποίες διηύθυνε έναντι της Ιαπωνίας στο μέτωπο του Ειρηνικού κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στο σήμερα, η ρήση του πεντάστερου στρατηγού μπορεί κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί στην περίπτωση του αμερικανικού χρέους και στις επικείμενες αποφάσεις της κυβέρνησης Ομπάμα και του αμερικανικού Κογκρέσου για τη διαχείρισή του. Αποφάσεις που επηρεάζουν ολόκληρη την υφήλιο…
Η κυβέρνηση Ομπάμα και το Κογκρέσο των ΗΠΑ απέφυγαν προ εβδομάδων τον δημοσιονομικό γκρεμό (fiscal cliff), δηλαδή τις αυτόματες αυξήσεις φόρων και περικοπές δημοσίων δαπανών άνω των 600 δισ. δολαρίων, οι οποίες θα είχαν σημαντική επίπτωση στη μεσοπρόθεσμη ανάπτυξη των ΗΠΑ. Ωστόσο, η πραγματική πρόκληση αφορά πλέον τις αποφάσεις που θα πρέπει να ληφθούν τις επόμενες εβδομάδες προκειμένου να αυξηθεί το όριο δανεισμού (debt ceiling) των ΗΠΑ, κάτι που αν δεν γίνει, θα φέρει την αμερικανική κυβέρνηση κοντά σε ένα «χρεοστάσιο».
Το αρχικό debt ceiling των ΗΠΑ, ύψους 16,4 τρισ. δολαρίων, ουσιαστικά ξεπεράστηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2012, όταν το υπουργείο Οικονομικών, με χειρισμούς της τελευταίας στιγμής – που είχαν την αποδοχή της αμερικανικής Γερουσίας –, διασφάλισε πρόσθετη χρηματοδότηση 250 δισ. ευρώ για τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό. Το ποσό, όμως, αυτό εξασφαλίζει τη δυνατότητα χρηματοδότησης της κυβέρνησης Ομπάμα ως το τέλος Φεβρουαρίου. Από την 1η Μαρτίου και αν το Κογκρέσο δεν αυξήσει ενδιάμεσα το όριο χρέους (σύμφωνα με το εδάφιο 8 του αμερικανικού συντάγματος, έχει την αρμοδιότητα να το αποφασίσει), οι δυνατότητες του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ θα εξαντληθούν.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το αμερικανικό Κογκρέσο, με αγωνιώδεις διαπραγματεύσεις ή χωρίς, θα έρθει σε συμφωνία με τον Μπαράκ Ομπάμα και θα αυξήσει το όριο του χρέους. Ως εκ τούτου, ο κίνδυνος στάσης πληρωμών των ΗΠΑ παραμένει εξαιρετικά χαμηλός. Ωστόσο, αυτό το οποίο αναδεικνύεται ως αχίλλειος πτέρνα των ΗΠΑ είναι η προβληματική δημοσιονομική διαχείριση που επιτρέπει τη δημιουργία μεγάλων ελλειμμάτων στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό, αλλά και η «μικρότητα» του πολιτικού συστήματος των ΗΠΑ, που όπως έχει διαφανεί ξεκάθαρα, από τον Αύγουστο του 2011 μέχρι σήμερα, λειτουργεί με συνδικαλιστικές λογικές και με γνώμονα την εξυπηρέτηση των εκάστοτε λόμπι.
Τον Αύγουστο του 2012, ο υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, Μιτ Ρόμνεϊ, αποδεχόμενος το χρίσμα στο συνέδριο του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος στην Τάμπα της Φλόριδας, χρησιμοποίησε την Ελλάδα ως αρνητικό παράδειγμα το οποίο θα πρέπει να αποφεύγεται. Συγκεκριμένα, ο Ρόμνεϊ είχε διαβεβαιώσει κάθε επιχειρηματία και καθέναν που δημιουργεί θέσεις εργασίας ότι οι επενδύσεις τους στην Αμερική δεν θα εξαφανιστούν όπως αυτές στην Ελλάδα, ότι θα μειώσει το έλλειμμα και ότι θα βάλει την Αμερική σε πορεία προς έναν ισοσκελισμένο προϋπολογισμό.
Ωστόσο, έξι μήνες μετά τις μεγαλοστομίες του Ρόμνεϊ, οι ΗΠΑ μοιάζουν με την προμνημονιακή Ελλάδα περισσότερο από ποτέ. Τα ελλείμματα της αμερικανικής κυβέρνησης εξακολουθούν να αυξάνονται, παρά τις έντονες προειδοποιήσεις κρατών, οργανισμών και οίκων αξιολόγησης, ενώ οι πολιτικές λύσεις και οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις εγκλωβίζονται από συντεχνιακές επιδιώξεις Ρεπουμπλικανών (ζητούν περικοπές) και Δημοκρατικών (ζητούν πρόσθετους φόρους) που μπλοκάρουν τη λήψη των απαραίτητων καθαρών λύσεων για το δημοσιονομικό πρόβλημα των ΗΠΑ.
Για τον λόγο αυτόν, η διεθνής κοινότητα ζητεί έντονα από την κυβέρνηση Ομπάμα ένα μεσοπρόθεσμο σχέδιο μείωσης του αμερικανικού ελλείμματος, ενός τύπου μνημόνιο, που θα εφαρμοστεί με θρησκευτική ευλάβεια, ενώ αρκετοί πλέον προειδοποιούν ότι οι διαρκείς μεταθέσεις των οριστικών αποφάσεων από τους αμερικανούς πολιτικούς θέτουν τις ΗΠΑ υπό μια διαρκή εκκρεμότητα, η οποία σταδιακά θα αποσταθεροποιεί τόσο την ίδια τη χώρα όσο και το υπερευαίσθητο σήμερα χρηματοοικονομικό σύστημα.
Οι Αμερικανοί θεωρούν ότι όσο το δολάριο παραμένει το Νο 1 παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα και τα αμερικανικά ομόλογα παραμένουν το επενδυτικό καταφύγιο των πάντων, οι κίνδυνοι είναι μικροί. Τι θα συμβεί, όμως, στην περίπτωση που η ήδη χαμηλή ανάπτυξη στις ΗΠΑ (2%) επιβραδυνθεί περαιτέρω και η Κίνα σταματήσει να αγοράζει δολάρια για να συγκρατεί την ανατίμηση του γουάν; Απλώς, η πάμφθηνη χρηματοδότηση του αμερικανικού ελλείμματος σταδιακά θα περιοριστεί, ενώ τα επιτόκια του δολαρίου θα ενσωματώσουν τον ισχνό, αλλά υπαρκτό, κίνδυνο επιδείνωσης των συνθηκών στην αμερικανική οικονομία.
Και τότε όλοι θα αρχίσουν να αναζητούν εκείνους που παραβίασαν τους κανόνες για το αμερικανικό έλλειμμα και χρέος, προκειμένου να αποδώσουν ευθύνες…
