Τα τελευταία τέσσερα χρόνια η δημόσια ζωή της χώρας περιγράφεται σχεδόν πλήρως από το εννοιολογικό περιεχόμενο των εξής τριών όρων: δημόσιο χρέος, ύφεση, διαφθορά. Αυτή την περίοδο υπάρχουν αρκετές ενδείξεις ότι το πρόβλημα του δημοσίου χρέους κάπως θα τακτοποιηθεί και θα τελειώσει, έστω προσωρινά, η αγωνία σχετικά με το αν η χώρα θα χρεοκοπήσει και επισήμως, αν θα μείνουμε στην ευρωζώνη ή αν η κουκουβάγια του ευρώ θα μετακομίσει στη δραχμή.
Τώρα και στο άμεσο μέλλον, η χώρα πρέπει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της ύφεσης που αντιστοιχεί στη δραματική κατάσταση της ανεργίας του 23%, πρωτοφανούς για την ελληνική οικονομία ποσοστού.
Το αγωνιώδες ερώτημα είναι αν η οικονομία θα ισορροπήσει σε μια κατάσταση στασιμότητας ή αν θα εισέλθει σε μια διαδικασία ανάπτυξης.
Η αμφιβολία οφείλεται στο ότι οι κρατικές δαπάνες, που θα μπορούσαν να αποτελέσουν έναν μοχλό ανάπτυξης, είναι σχεδόν απαγορευμένες από την άθλια κατάσταση των δημόσιων οικονομικών και ταυτόχρονα η ιδιωτική πρωτοβουλία, ξένη ή ελληνική, είναι εξαιρετικά επιφυλακτική ως προς την πραγματοποίηση σημαντικών επενδύσεων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν τη χώρα στον δρόμο της ανάπτυξης.
Η επιφυλακτικότητα αυτή και γενικά η αρνητική στάση των επενδυτών οφείλεται σε μια μεγάλη σειρά παραγόντων, που επιδρούν αρνητικά, και οι οποίοι είναι πλέον γνωστοί σε όποιον διαβάζει εφημερίδα, ακούει ραδιόφωνο ή βλέπει τηλεόραση (γραφειοκρατία, διαφθορά, διεφθαρμένες συντεχνίες, μικροπολιτικές σκοπιμότητες, απεργίες για ψύλλου πήδημα, κλειστά επαγγέλματα, μαφιόζικα κυκλώματα και άλλα, ων ουκ έστιν αριθμός). Οι παράγοντες αυτοί δημιουργούν κόστος και αβεβαιότητα, δηλαδή ό,τι χειρότερο μπορεί να συμβεί σε μια οικονομία. Με αβεβαιότητα και με κόστος που δεν είναι αναγκαίο για την παραγωγική διαδικασία, το επενδυτικό κόστος είναι αρνητικό και οι επιχειρηματίες στρέφονται σε άλλες χώρες.
Από τα παραπάνω απορρέει ένα ασφαλές και σημαντικό συμπέρασμα. Η κύρια προσπάθεια της κυβερνητικής πολιτικής πρέπει να είναι η δημιουργία ενός απλού, σταθερού και θετικού για την ανάπτυξη πλαισίου λειτουργίας της οικονομίας. Οι οικονομολόγοι όλου του κόσμου υποστηρίζουν ότι χωρίς ένα σαφές και μόνιμο θεσμικό πλαίσιο η ανάπτυξη είναι μια επιδίωξη χωρίς σοβαρές πιθανότητες επιτυχίας.
Φυσικά, στις θεσμικές αλλαγές υπάρχουν αντιδράσεις από τα οργανωμένα συμφέροντα που απειλούνται από τις αλλαγές αυτές.
Οι διάφορες συντεχνίες, κυρίως των ΔΕΚΟ, που είναι γνωστό πλέον ότι είναι βουτηγμένες στη διαφθορά, είναι βέβαιον ότι θα αντιδράσουν επικαλούμενες το εθνικό συμφέρον, την ελευθερία, τη δημοκρατία, τους αγώνες του Εθνους κτλ., ενώ ενδιαφέρονται μόνο για την τσέπη τους.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η κυβέρνηση, αυτή ή κάποια άλλη, πρέπει να αποφασίσει ότι θα συγκρουσθεί σκληρά με αυτές τις αντιδραστικές δυνάμεις, αν πράγματι θέλει το γενικό καλό.
Αν η κυβέρνηση δεν μπορεί να επιφέρει τις αναγκαίες θεσμικές αλλαγές τώρα που η χώρα δοκιμάζεται και ο λαός υποφέρει, τότε ποτέ δεν θα μπορέσει και η χώρα θα είναι καταδικασμένη σε μαρασμό.
tplianos@aueb.gr
Ο κ. Θ. Π. Λιανός είναι ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ