Να το βρεις, αν δεν έχεις ξαναπάει, δεν είναι τόσο εύκολη υπόθεση. Αν δεν γνωρίζεις την περιοχή της Νέας Ιωνίας και έχεις χάσει τον προσανατολισμό σου, το πρόβλημα αναλαμβάνουν να σου λύσουν με προθυμία εργαζόμενοι σε συνεργεία αυτοκινήτων, ή φούρνων σε μια γειτονιά του μόχθου. Εκεί, στα βορειοδυτικά προάστια, κοντά σε ένα γωνιακό τετράγωνο βρίσκεται το κατάλευκο Ιδρυμα Σύγχρονης Τέχνης ΔΕΣΤΕ, δημιούργημα του έλληνα συλλέκτη με διεθνή απήχηση, Δάκη Ιωάννου. Το παλιό εργοστάσιο που παρήγαγε κάλτσες έχει διαμορφωθεί σε έναν χώρο με δαιδαλώδη διακλάδωση όπου χρειάζεται κανείς έναν καλό πλοηγό για να βρει το δρόμο του.
Ανεβοκατεβαίνοντας σκαλιά, περπατώντας ανάμεσα στα διαδρόμους και διαβαίνοντας κάθε κατώφλι καινούργιας αίθουσας – μικρής και μεγάλης – ένα σύμπαν εικαστικών προτάσεων και ιδεών απλώνεται μπροστά στον επισκέπτη για να προβληματιστεί και να ερμηνεύσει. Κεντρικός κορμός των όσων παρουσιάζονται σήμερα στο Ιδρυμα είναι η έκθεση «Collecting Architecture Territories», αποτέλεσμα της συνεργασίας ανάμεσα στο ΔΕΣΤΕ και τη Σχολή Αρχιτεκτονικής, Σχεδιασμού και Συντήρησης του Πανεπιστημίου Columbia της Νέας Υόρκης. Πού ακριβώς τέμνονται η τέχνη, η αρχιτεκτονική, οι συλλεκτικές πρακτικές, η επιμέλεια εκθέσεων, ο σχεδιασμός και η αστική επικοινωνία; Ενα μεταπτυχιακό εργαστήριο κι ένα σεμινάριο ξεκίνησαν τον Ιανουάριο στο Κολούμπια εμβαθύνοντας την αμφισημία της φράσης «Συλλέγοντας Αρχιτεκτονικά Εδάφη». Η ομότιτλη έκθεση παρουσιάζει, σε μια ειδικά σχεδιασμένη ενότητα, την έρευνα αυτών των δύο προγραμμάτων.
Είτε με σχηματικές καταγραφές στους τοίχους (σε πραγματικά πρωτότυπες συλλήψεις), είτε μέσω ειδικών προβολών, αλλά και λωρίδων ταινιών που περνούν φωτιζόμενες από ειδικούς προτζέκτορες θυμίζοντας εργοστασιακή παραγωγή, οι ομάδες των φοιτητών συγκέντρωσαν πληροφορίες για 70 διαφορετικά Ιδρύματα που φιλοξενούν τις μεγαλύτερες ιδιωτικές συλλογές έργων τέχνης ανά τον κόσμο. Σύμφωνα με το πόρισμά τους, οι συλλεκτικές δραστηριότητες έχουν μετατοπιστεί από τα παραδοσιακά κέντρα εξουσίας του κόσμου της τέχνης. Ως μέρος αυτού του διαλόγου προσκλήθηκε μια ομάδα μεταπτυχιακών φοιτητών από το Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας να συμμετάσχει με τέσσερις διαφορετικές εγκαταστάσεις.
Απ’ αυτές ξεχωρίζει η εγκατάσταση σχετική με την κουλτούρα της λαϊκής αγοράς όπου αποδομείται ο πάγκος των μικροπωλητών, καθώς επίσης και ένα περίπτερο που μοιάζει σαν να έχει εκραγεί με τα δεκάδες μικρά πράγματα που συνιστούν το περιεχόμενό του να αιωρούνται στον αέρα. Σημείο αφετηρίας της έρευνας των τεσσάρων ομαδικών εγκαταστάσεων είναι το γεγονός ότι ο σχηματισμός των σύγχρονων ελληνικών πόλεων βασίστηκε στη συσσώρευση, την αποσπασματικότητα και την άμορφη ανάπτυξη.
Στο πλαίσιο της έκθεσης παρουσιάζεται ως παρέμβαση το περίφημο έργο «Αρχιτεκτονική» (Architettura) του Σεμπαστιάνο Σέρλιο (1475 – 1554) σε μια σπάνια έκδοση του 17ου αιώνα. Το βιβλίο τοποθετείται σε μια μικρή αίθουσα σε ένα βάθρο σε θέση για ανάγνωση κάτω από ένα δυνατό φως με δυο λευκά γάντια για όποιο θέλει να το ξεφυλλίσει και να δει τη μοναδική του εικονογράφηση με χρήση ξυλοτυπιών και τη συστηματική κατηγοριοποίηση των ρυθμών. Την παρέμβαση έκανε προσωπικά ο ίδιος ο Δάκης Ιωάννου θέλοντας να υπογραμμίσει τη σημασία του να επιστρέφει κανείς στον ορισμό της αρχιτεκτονικής. Παρόλο που διάλεξε να χρησιμοποιήσει ένα βιβλίο που «έτυχε να έχει», όπως μας είπε, η συγκεκριμένη έκδοση, εκτός από την ιστορική της σημασία ήταν και αντικείμενο μεγάλης επιρροής τόσο στη θεωρία όσο και στην αρχιτεκτονική για αιώνες.
Η επιμελήτρια του ΔΕΣΤΕ, Νάντια Αργυροπούλου, και ο διδάσκων στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Γιώργος Τζιτζιλάκης, μας ξενάγησαν επίσης στη «συνομιλία» των έργων του Pawel Althhamer, Urs Fischer, Jacob Kassay και Jacub Julian Ziolkowski της συλλογής Ιωάννου που φιλοξενούνται στο ΔΕΣΤΕ. Η έκθεση «Collecting Architecture Territories» θα παραμείνει στους χώρους του ΔΕΣΤΕ μέχρι τις 31 Οκτωβρίου, ημερομηνία που θα ολοκληρωθεί και η έκθεση έργων των Althhamer, Fischer, Kassay και Ziolkowski.
Ο συλλέκτης ήταν μαζί μας με χρόνο στη διάθεσή του να δεχτεί ερωτήσεις και να κάνει σχόλια. Οπως μάθαμε, ερωτήσεις δέχτηκε και από τους φοιτητές του Κολούμπια κατά τη διάρκεια της συνεργασίας του ΔΕΣΤΕ μαζί τους – με την αμεσότητα που ίσως επιτρέπει η ηλικία τους – όπως «τι γίνεται η συλλογή ενός συλλέκτη όταν εκείνος πεθαίνει;».
«Απλά παύει να υπάρχει» είναι η απάντηση του Δάκη Ιωάννου. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του γνωρίζει προσωπικά και του περίπου 100 καλλιτέχνες, έργα των οποίων έχει στη συλλογή του, ενώ με αρκετούς απ’ αυτούς διατηρεί στενές φιλικές σχέσεις. «Δεν βγαίνω έξω να φάω με τον γκαλερίστα, όπως ίσως, κάνουν πολλοί, αλλά με τον καλλιτέχνη», μας λέει. Και από τους έλληνες δημιουργούς με ποιους διατηρεί επαφές; «Με τη Χριστιάνα Σούλου και τη Μαρία Παπαδημητρίου», απαντά.
«Απλά παύει να υπάρχει» είναι η απάντηση του Δάκη Ιωάννου. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του γνωρίζει προσωπικά και του περίπου 100 καλλιτέχνες, έργα των οποίων έχει στη συλλογή του, ενώ με αρκετούς απ’ αυτούς διατηρεί στενές φιλικές σχέσεις. «Δεν βγαίνω έξω να φάω με τον γκαλερίστα, όπως ίσως, κάνουν πολλοί, αλλά με τον καλλιτέχνη», μας λέει. Και από τους έλληνες δημιουργούς με ποιους διατηρεί επαφές; «Με τη Χριστιάνα Σούλου και τη Μαρία Παπαδημητρίου», απαντά.
Στον Δάκη Ιωάννου μη μιλήσεις για πρόγραμμα. Μίλα του για ιδέες. «Δεν έχω καμία στρατηγική», αναφέρει. «Αυτό που με ενδιαφέρει είναι να συναντιούνται άνθρωποι και να διακινούνται ιδέες». Οπως στην καινοτόμο προσέγγιση για να αποτιμηθεί η μόδα DesteFashionCollection που θα φιλοξενηθεί και πάλι στους χώρους του ΔΕΣΤΕ με project director τον ίδιο και την κόρη του, Μαρία Ιωάννου, όπου φέτος, όπως κάθε χρόνο, θα ζητηθεί από καλλιτέχνη ή επιμελητή σχετικό με τον χώρο της μόδας να διαλέξει πέντε εντυπωσιακά σχέδια για να ερμηνεύσει οπτικά ή αφηγηματικά. Φέτος επίσης θα δοθεί το βραβείο ΔΕΣΤΕ 2013 και θα γίνει η παρουσίαση του Urs Fischer στο Hydra Deste Project Space.
