Ας δούμε τη σχέση μας με τους νόμους, μια σχέση που έχει παίξει σημαντικό ρόλο στις γενικότερες παθογένειες της τωρινής ελληνικής κοινωνίας, λαμβάνοντας υπόψη και το γενικότερο πολιτικό πλαίσιο κάθε περιόδου.
Στις δεκαετίες του 1950 και 1960 υπήρχε μια βασική πολιτική έννοια, η έννοια του νομιμόφρονα πολίτη. Το περιεχόμενο αυτής της έννοιας δεν παρέπεμπε σε ό,τι ετυμολογικά προσδιορίζει κανείς σήμερα· τουναντίον σήμαινε εκείνον τον πολίτη που ήταν υπάκουος γενικότερα στο πολιτικό σύστημα της εποχής και πιο συγκεκριμένα στην κυριαρχία του συντηρητικού πολιτικού χώρου, σήμαινε τον φιλήσυχο πολίτη που κοίταζε μόνο τη δουλειά του και δεν ασχολείτο με την πολιτική, σήμαινε τελικά τον δεξιόφρονα πολίτη και συχνά ήταν τίτλος τιμής και άτυπης αλλά ισχυρής πιστοποίησης για τις όποιες συναλλαγές σου με τις δημόσιες υπηρεσίες!
Πρόκειται προφανώς για αρνητικό συμβολισμό της εποχής, επακόλουθο της ελλειμματικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας εκείνης της περιόδου. Σε κάθε περίπτωση, η τήρηση του νόμου ήταν μια γενικότερη αντίληψη και στάση των πολιτών, κυρίως ως αποτέλεσμα του φόβου τους απέναντι σε μια εξουσία μάλλον αυταρχική, με κάποιες περιόδους χαλάρωσης. Μετά τη μεταπολίτευση μετασχηματίστηκε σταδιακά το εν λόγω περιεχόμενο και βαθμιαία η σχέση μας με τον νόμο μπορεί να προσδιοριστεί ως εξής: α) τήρηση του νόμου όχι λόγω φόβου πλέον αλλά πρωτίστως λόγω του τρόπου συγκρότησης και λειτουργίας μιας οργανωμένης κοινωνίας και β) συλλογική προσπάθεια και πολιτικός αγώνας για να αλλάξει ο νόμος, που κρινόταν άδικος ή αναποτελεσματικός.
Επρόκειτο για τον ώριμο και γενικότερο πλέον εκδημοκρατισμό της πολιτείας μας με επιταχυντικούς μάλιστα ρυθμούς λόγω του ριζοσπαστισμού της μεταπολίτευσης. Από τις δεκαετία του 1980 και πιο πολύ του 1990 και του 2000 η σχέση μας απέναντι στους νόμους άλλαξε πολύ. Η εξάπλωση της πολιτικής διαφθοράς ακόμα και στους παρασιτούντες στο πολιτικό μας σύστημα και στην κρατική μηχανή και η γιγάντωση της φοροδιαφυγής σχεδόν σε κάθε πτυχή της οικονομικής δραστηριότητάς μας γίνεται κρατούσα εικόνα. Η τήρηση και ο σεβασμός των νόμων είναι υπόθεση θεωρητική, είναι σημείο αναφοράς των αφελών πολιτών. Η ιδεολογία του καταναλωτισμού, το πλιάτσικο του δημόσιου χρήματος (κυρίως από τους πολιτικούς), η αποπαραγωγικοποίηση της οικονομίας μας, η εγκατάλειψη της χειρωνακτικής εργασίας θα συνοδεύσουν το γενικότερο μετασχηματισμό της κοινωνίας μας.
Μπορεί κάποιος να βγάλει πολλά χρήσιμα συμπεράσματα για την εξέλιξη της νεοελληνικής συλλογικής μας ταυτότητας μελετώντας απλά και μόνο τη σχέση μας με τους νόμους ή ακόμα πιο ειδικά σε ένα μόνο ζήτημα, τη σχέση μας με την αυθαίρετη δόμηση! Στο αξιακό πεδίο θα δούμε ότι ο κοινός αγώνας των παλιών προαναφερθέντων δεκαετιών, ο αγώνας κατά της φτώχειας συνδεόταν α) με τη βαθιά πεποίθηση πως ο δρόμος των γραμμάτων ήταν ο καλύτερος δρόμος για την καταπολέμησή της και β) με ένα αξιακό περιεχόμενο που στηριζόταν στην εγκράτεια και στην ολιγάρκεια (συστατικό στοιχείο και της ελληνικής φύσης) αλλά και στην ανεκτικότητα.
Για παράδειγμα οι φτωχοί που ήταν και η πλειοψηφία της τότε ελληνικής κοινωνίας ήταν αλληλέγγυοι μεταξύ τους με μια φοβερή αίσθηση αλληλοσυμπάθειας και αλληλοπροσφοράς. Τα φαγητά πηγαινοέρχονταν από σπίτι σε σπίτι με θαυμαστή πυκνότητα κυκλοφορίας. Τα σπίτια στα χωριά δεν κλείδωναν και έμπαινες μέσα απλώς αναφέροντας το πολύ – πολύ το όνομά σου και σπρώχνοντας την πόρτα. Κλοπές και ληστείες πολύ λίγες γίνονταν. Υπήρχε μια έντονη και διάχυτη αγάπη για την εργασία, στην οικογένεια όλοι εργάζονταν. Τα παιδιά των αγροτικών κυρίως οικογενειών διάβαζαν συνήθως μετά το τέλος της ημέρας, ακριβώς γιατί πριν ήσαν στα χωράφια ή στα ζώα.
Η σημαντική οικονομική βελτίωση της ελληνικής κοινωνίας δεν έγινε με τη διατήρηση κάποιων αξιών που έχουν διαχρονικό άρωμα. Ο καταναλωτισμός και η λατρεία του χρήματος άλωσαν πολλές παραδοσιακές αξίες και συμπεριφορές μας (εργατικότητα, εγκράτεια, νομιμότητα κλπ). Το κυνήγι του εύκολου χρήματος ακόμα και του παράνομου χρήματος έγινε θέσφατο. Το Νόημα της τότε ζωής, να φύγουμε από τη φτώχεια μετασχηματίζεται στο μη Νόημα της επόμενης περιόδου, να αποκτήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα και περιουσίες με τον πιο πρόσφορο τρόπο. Και αυτός ο μετασχηματισμός αφορούσε και χαρακτήριζε την εξέλιξη συνολικά της ελληνικής κοινωνίας και φυσικά και το περιεχόμενο αγωγής και της πολιτισμικής μεταβίβασής της στην νέα γενιά.
anthologio.wordpress.com
