Καινούργιες πόλεις γύρω από την πόλη δημιουργήθηκαν τα τελευταία 20 χρόνια στην Αττική. Εκάλη, Γέρακας και Θρακομακεδόνες γιγαντώθηκαν και σήμερα οι δομημένες επιφάνειες καταλαμβάνουν ως και 50% περισσότερη έκταση απ’ ό,τι το 1988. Τις ίδιες επεκτατικές τάσεις είχε το τσιμέντο στα Μεσόγεια (γύρω από την περιοχή του αεροδρομίου των Σπάτων) αλλά και στα δυτικά προάστια, κυρίως στη βιομηχανική περιοχή του Θριασίου. Συνολικά στην Αττική η πόλη επεκτάθηκε κατά 135.000 στρέμματα εις βάρος δασών, δασικών και αγροτικών εκτάσεων.
Η Αθήνα, όπως οι περισσότερες πρωτεύουσες του πλανήτη, εξαπλώνεται χωρικά και γιγαντώνεται πληθυσμιακά. Η διαφορά είναι ότι η επέκταση της δομημένης επιφάνειας είναι δυσανάλογη με την αύξηση του πληθυσμού της, όπως λέει στο «Βήμα» ο κύριος ερευνητής του ΙΤΕ δρ Νεκτάριος Χρυσουλάκης. «Αν και η μεγέθυνση της Αθήνας αποδίδεται κυρίως στην επέκταση των κατοικημένων περιοχών, η συνολική κάλυψη του εδάφους από αδιαπέραστες επιφάνειες αυξήθηκε σημαντικά και εξαιτίας των ολυμπιακών έργων» επισημαίνει.
Σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΤΕ και του Πανεπιστημίου Αθηνών, το ποσοστό αύξησης των αστικών περιοχών στην Αττική «χτύπησε κόκκινο» την περίοδο 2000 – 2004. Τότε παρατηρήθηκε ιδιαίτερη άνθηση της οικοδομικής δραστηριότητας και οι δομημένες επιφάνειες αυξήθηκαν περισσότερο από 10%, δηλαδή κατά 51.000 στρέμματα. Συνολικά την 20ετία 1988 – 2007 οι αστικές περιοχές «εισέβαλαν» κατά περίπου 30%, γεγονός που καταδεικνύει ότι η επέκταση αποτελεί το κύριο χαρακτηριστικό της αστικής δυναμικής στην Αθήνα.
Αυτή τη «χαλαρή» διάχυση της δόμησης προς πάσα κατεύθυνση θα επιχειρήσει να «μαζέψει» το νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αττικής 2020 (ΡΣΑ 2020), το οποίο αναμένεται να παρουσιαστεί στις 20 Ιουλίου (εκτός απροόπτου) από τον υπουργό Περιβάλλοντος κ. Γ. Παπακωνσταντίνου και τον πρόεδρο του Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου και Περιβάλλοντος Αθήνας (ΟΡΣΑ) κ. Ι. Πολύζο. Σύμφωνα με τον κ. Πολύζο, η ανάσχεση της επέκτασης της πόλης, η οποία συνεπάγεται νέες υποδομές, άρα και μεγάλο κόστος για την Πολιτεία, αποτελεί τον γενικότερο στόχο του νέου Ρυθμιστικού. Για να φρενάρει τη διάχυση της Αθήνας, το νέο Ρυθμιστικό προσανατολίζεται στην κατάργηση των παρεκκλίσεων στην εκτός σχεδίου δόμηση οι οποίες επιτρέπουν τη δόμηση ακόμη και σε αγροτεμάχια 750 μέτρων και ως αντίβαρο θα ενισχυθούν η κατοικία και οι εμπορικές χρήσεις στις περιοχές του κέντρου της Αθήνας και του Πειραιά.
Στην Ανατολική Αττική, κυρίως σε Ανθούσα, Πικέρμι, Σπάτα, Αρτέμιδα, Παιανία και Παλλήνη, η δόμηση αυξήθηκε ως και 21%. Το ίδιο συνέβη και σε περιοχές της Δυτικής Αττικής (Μαγούλα, Ασπρόπυργος, Ανω Λιόσια και Ζεφύρι). Ανθηση στην οικοδομική δραστηριότητα παρατηρήθηκε επίσης σε Κρυονέρι, Ανοιξη, Δροσιά, Νέα Ερυθραία, καθώς και στη Νέα Μάκρη, όπου την εικοσαετία 1988 – 2007 η τσιμεντοποίηση αυξήθηκε ως και 12,5%. Ασφαλτος και τσιμέντο κατέλαβαν φυσικές επιφάνειες σε Μαρούσι, Βριλήσια και Βάρη, όπως και στις περιοχές Αμπελάκια και Σελίνια Σαλαμίνας. Τα στοιχεία αυτά κατέδειξε μελέτη του Ινστιτούτου Υπολογιστικών Μαθηματικών στο Ιδρυμα Τεχνολογίας και Ερευνας (ΙΤΕ) της Κρήτης και του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Η μελέτη του Πανεπιστημίου Αθηνών και του ΙΤΕ αποτυπώνει τη σημασία ενός εργαλείου όπως το Ρυθμιστικό Σχέδιο μιας πόλης, εν προκειμένω της Αθήνας. «Οταν δεν επικαιροποιείται εγκαίρως και με τη ματιά στο μέλλον, η πόλη το ξεπερνά και η δόμηση διαχέεται εντός αλλά και εκτός του αστικού ιστού. Για λόγους σύγκρισης, τα 135 τετραγωνικά χιλιόμετρα δόμησης που προστέθηκαν από το 1988 ως το 2007 αντιστοιχούν σε 30 φορές την έκταση του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού» λέει ο επιστημονικός υπεύθυνος της μελέτης, αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής κ. Κ. Καρτάλης.
Οπως εξηγεί, τουλάχιστον το 50% της επιπλέον δόμησης στην Αττική την τελευταία 20ετία οφείλεται σε ατέλειες στη χωροταξική και πολεοδομική οργάνωση. «Προβληματίζει η τάση πολεοδομικής συνένωσης του κέντρου της πόλης με τις περιοχές ανατολικά (λ.χ. Ραφήνα, Νέα Μάκρη), η έντονη οικιστική ανάπτυξη σε δήμους που οριοθετούνται κατά μήκος της Αττικής οδού, αλλά και η οικιστική πίεση στις περιοχές των Μεσογείων. Χωρίς να υποτιμώ την αναπτυξιακή αξία του αεροδρομίου των Σπάτων, δικαιώνεται τελικά η πρόταση του Αντώνη Τρίτση για τη χωροθέτηση του νέου αεροδρομίου της πόλης στην περιοχή της Τανάγρας. Αν είχε ακολουθηθεί, το μαλακό υπογάστριο της Αθήνας, δηλαδή οι αγροτικές περιοχές στα Μεσόγεια, θα είχε σε μεγάλο βαθμό διασωθεί» τονίζει ο κ. Καρτάλης. Οπως υποστηρίζει, η οριστικοποίηση του νέου Ρυθμιστικού της Αθήνας, αλλά και άλλων μεγάλων πόλεων, όπως η Θεσσαλονίκη, ο Βόλος, η Λάρισα και η Πάτρα, «επείγουν όσο ποτέ».
Εξίσου επείγει και η έκδοση των δασικών χαρτών για όλη την Αττική. Με την ανάρτηση των τριών πρώτων τον περασμένο Απρίλιο φάνηκε ότι 3.764 στρέμματα δασών και δασικών εκτάσεων σε Μαραθώνα, Νέα και Παλαιά Πεντέλη έχουν αλλάξει χρήση. Τις επόμενες ημέρες αναμένεται η ανάρτηση άλλων τεσσάρων χαρτών για τη Σταμάτα, τη Δροσιά, την Κηφισιά και τη Φυλή.
