Ενα Κάστρο, πολλά καλντερίμια και δύο κόσμοι: η Κάτω Πόλη, που σφύζει από ζωή και επισκέπτες, και η Επάνω Πόλη, με τη μοναχική Αγία Σοφία, ένα σκηνικό για αγνάντεμα και περισυλλογή.
Σήμερα θα σας διηγηθώ ένα παραμύθι. Δεν έχει δράκους και βασιλοπούλες, έχει θέμα όμως ένα κάστρο της Πελοποννήσου που πολιορκήθηκε και διεκδικήθηκε από επίδοξους κατακτητές. Η αφήγηση ξεκινάει μόλις περάσετε τη «μόνη έμβαση» και φτάσετε στην είσοδο του Κάστρου της Μονεμβασιάς, στην κύρια πύλη του δυτικού τείχους. Δεν θα αργήσετε να επιβιβαστείτε στον θεόρατο βράχο ύψους 203 μέτρων, με τη σφηνωμένη, σε μια από τις πλαγιές του, καστροπολιτεία, που κατοικείται αδιάκοπα από τα αρχαία χρόνια και σήμερα ανήκει στη λίστα των κορυφαίων τουριστικών προορισμών.
Διαλέγετε καλντερίμι, ανάμεσα στα πέτρινα κτίσματα και στις βυζαντινές εκκλησίες (τα κατοικούμενα σπίτια που χρησιμοποιούνται πάντως ως δεύτερη κατοικία φτάνουν τα 160), και μετράτε τις δεκάδες (40 λέει η παράδοση, αλλά δεν αποδεικνύεται) εκκλησίες της Μονεμβασιάς, που καθεμία αφηγείται και τη δική της ιστορία.
{{{ map }}}
Η μεγαλύτερη εκκλησία της Κάτω Πόλης και μητρόπολη της Μονεμβασιάς είναι αυτή του Ελκόμενου Χριστού και οφείλει την ονομασία της στην εικόνα που βρέθηκε εκεί στα τέλη του 12ου αιώνα και αναπαριστούσε τη Σταύρωση – σήμερα η εικόνα βρίσκεται στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών. Ο Χριστός με το κεφάλι γερμένο προς τα κάτω από τον πόνο.
Πιο πάνω, η πάλαι ποτέ γειτονιά των ευγενών (Πάνω Πόλη ή Γουλάς) ανασαίνει ερημωμένη στην κορυφή του βράχου και για να την «κατακτήσετε» απαιτείται μια μικρή θυσία: να περπατήσετε τον ανηφορικό δρόμο που ενώνει την Κάτω Πόλη με την Ανω, όπου ύστερα από δέκα εναλλασσόμενες στροφές θα σας βγάλει στην κύρια πύλη της ερημωμένης πολιτείας.
Ο εικοσάλεπτος περίπατος μπορεί να έχει ως αφετηρία είτε την κεντρική πύλη του δυτικού τείχους είτε την κεντρική πλατεία της Κάτω Πόλης. Σε ένα απόκοσμο φόντο με υπέροχη θέα στο Μυρτώο πέλαγος, διάσπαρτες αγριοσυκιές και λαχανιασμένους τουρίστες να καταφτάνουν από το ανηφορικό μονοπάτι, που ξεκινάει από την κεντρική πλατεία της Κάτω Πόλης, στέκει μοναχικό ένα από τα λιγοστά δείγματα οκτάγωνης εκκλησίας στη χώρα μας, αυτό της Αγίας Σοφίας.
Η εκκλησία διαθέτει έναν διώροφο εξωνάρθηκα που χτίστηκε κατά την πρώτη βενετσιάνικη κυριαρχία και έχει τρεις θόλους που στηρίζονται σε βαριές κολόνες. Στην κεντρική αψίδα και στις κολόνες διατηρούνται υπόλοιπα τοιχογραφιών και, αν αναρωτιέστε γιατί δεν διασώζονται ολόκληρες, θα πρέπει να ξέρετε ότι κατά τη διάρκεια του οθωμανικού ζυγού ο ναός μετατράπηκε σε τζαμί και καλύφθηκαν όλες με ασβέστη! Οι απόψεις για την κατασκευή της διίστανται, με επικρατέστερη την εκδοχή ότι χτίστηκε από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β΄ τον Παλαιολόγο – αν και πολλοί επιμένουν ότι ανεγέρθηκε πολύ νωρίτερα.
Σήμερα θα σας διηγηθώ και την ιστορία ενός ποιητή που έμεινε στο Κάστρο, προτού συνεχίσει τον περιπετειώδη βίο του. «Τούτο το τοπίο είναι σκληρό σαν τη σιωπή» γράφει ο Γιάννης Ρίτσος στη «Ρωμιοσύνη». Ο ποιητής αιώνια αγναντεύει από το σπίτι του – μέσα από το Κάστρο – το απέραντο γαλάζιο του Μυρτώου πελάγους.
Η σιωπή ωστόσο αυτού του μοναδικού τοπίου πλέον διακόπτεται συχνά από τα γέλια των αθηναίων, πελοποννήσιων και ξένων (κυρίως γάλλων και γερμανών) τουριστών. Διακόπτεται από τις μελωδίες που ηχούν – πάντα με μέτρο – στα λιγοστά καφέ και στα μικρά μπαρ. Η σιωπή, από την άλλη, κυριαρχεί όταν ο αέρας χτυπάει αυτή την ιδιαιτερότητα της ελληνικής γεωγραφίας και διαπερνά τα συμπαγή τείχη αυτού του πέτρινου καραβιού. Είναι τότε που οι τουρίστες επιστρέφουν στις κλίνες τους και οι σκιές αρχίζουν να σκαρφαλώνουν πάλι στις πολεμίστρες…
ΠΟΥ ΘΑ ΜΕΙΝΕΤΕ
Στο Κάστρο: Παραδοσιακοί ξενώνες Αρδάμης (τηλ. 27320 61886-7). Τα πρωινά μπορείτε να απολαύσετε την εκπληκτική βεράντα με θέα τη θάλασσα από αυτόν τον υπέροχο ξενώνα-κυβερνείο του Κάστρου επί Ενετών και διοικητήριο επί Τουρκοκρατίας. Ξεχωρίζει ο πύργος του (ο μοναδικός του Κάστρου), ένα δωμάτιο με 14 μ. ύψος και επτά παράθυρα. Στο Βυζαντινό (τηλ. 27320 61351) τα δωμάτια είναι διακοσμημένα σε ρομαντικό στυλ, ορισμένα έχουν βεράντα, ενώ άλλα έχουν μόνο μικρά παράθυρα. Μεγάλο ατού του ξενοδοχείου είναι το μπαρ «Ενετικόν», που είναι ανοιχτό όλον τον χρόνο. Το Malvasia (τηλ. 27320 63007), ένα συγκρότημα τριών αναπαλαιωμένων κτιρίων, βρίσκεται στην καρδιά του ιστορικού οικισμού της Μονεμβασιάς και διαθέτει άνετα δωμάτια που βλέπουν είτε στα δρομάκια του Κάστρου, είτε στη θάλασσα. Τα Κελλιά (τηλ. 27320 61520, 27320 61951), ένα κτίριο που χτίστηκε στις αρχές του 16ου αιώνα, αποτελούσαν τα κελιά του μοναστηριού της Χρυσαφίτισσας (εξ ου και το όνομα) και σήμερα σας προκαλούν να «μονάσετε» με όρους πολυτέλειας!
Στη Γέφυρα: Topalti Village (τηλ. 27320 61534, 27320 61196 ). Με φανατικούς οπαδούς από όλον τον κόσμο και με τη φροντίδα του τζέντλεμαν Χρήστου Πάνου είναι η καλύτερη επιλογή για διαμονή εκτός Κάστρου. Δώδεκα αυτόνομες κατοικίες σε έκταση 10 στρεμμάτων και σε ύψωμα επάνω από τη Νέα Πόλη της Μονεμβασιάς, με καταπληκτική θέα.
ΠΟΥ ΘΑ ΦΑΤΕ
Ματούλα (τηλ. 27320 61660). Η φήμη της ταβέρνας ξεπερνάει τα όρια του Κάστρου, το σέρβις είναι ταχύτατο (αιτία η αεικίνητη Βενετία) και σε όλα τα παραπάνω προσθέστε την αυλή της κάτω από τις ροδιές με τη μαγική θέα στο πέλαγος. Ωραία και η σάλα.
Μαριάνθη (τηλ. 27320 61371). Βρίσκεται στο κεντρικό καλντερίμι, βγάζει τραπεζάκια έξω και θα απολαύσετε σαϊτιά (πίτα με χορταρικά και τυρί) που θα τη θυμάστε για καιρό.
Κανόνι (τηλ. 27320 61387). Παραγγείλτε μελιτζάνα «Κανόνι» και απολαύστε τη θέα από τα μπαλκόνια.
