Eχουν περάσει 13 χρόνια, αλλά η ανάμνηση είναι ακόμη ζωντανή: είμαι καλεσμένη στο κτήμα της φίλης μου της Μάρως που γλείφει τις λακωνικές ακτές, λίγο έξω από το Γύθειο. Καθώς ο ήλιος γέρνει προς τη δύση αρχίζω να διαβάζω τη «Μικρά Αγγλία», το πρώτο μυθιστόρημα της Ιωάννας Καρυστιάνη. Η ανάγνωση με ρουφάει τόσο πολύ που με ανακούφιση ακούω ότι η παρέα αποφάσισε να περάσουμε το βράδυ στην παραλία εν αναμονή της αυγουστιάτικης πανσελήνου. Φέρνουν λάμπες θυέλλης και συνεχίζω απρόσκοπτα να διαβάζω. Δεν έχω καμία ανάγκη, θέλω μόνο να συνεχίσω να διαβάζω. Αλλά η Μάρω έχει άλλη γνώμη. «Εκεί! εκεί! κοίτα!» ψιθυρίζει επιτακτικά. Σηκώνω τα μάτια. Ενα ολοστρόγγυλο φεγγάρι έχει κάνει τη νύχτα μέρα και μέσα στο νερό ξεχωρίζουν σκούροι όγκοι που μετακινούνται προς εμάς. Είναι χελώνες Caretta caretta που βγαίνουν στην παραλία να γεννήσουν τα αβγά τους. Σωπαίνουμε όλοι, για να μη διαταράξουμε τη μαγική στιγμή που επαναλαμβάνεται εδώ και αιώνες. Στην απόλυτη σιγή ζω στιγμές απόλυτης ευτυχίας: η ωραία ελληνική γλώσσα της Καρυστιάνη, η πανσέληνος και τα μυστικά της ζωής που μας αποκαλύπτονται. Τι άλλο να επιθυμήσει κανείς…
Το κακό με τις μαγικές στιγμές είναι ότι θέλεις να σου ξανασυμβούν. Ετσι, κάθε χρόνο, την εποχή όπου μετρούμε αντίστροφα τον χρόνο για τις καλοκαιρινές διακοπές μας, το ερώτημα «ποια βιβλία θα πάρουμε εφέτος μαζί μας;» λαμβάνει διαστάσεις, φορτώνεται με προσδοκίες. Η εφετινή λίστα περιλαμβάνει επτά βιβλία. Ξέρω καλά ότι δεν πρόκειται να υπάρξει χρόνος για όλα, αλλά δεν αντέχω να ζήσω τη στιγμή που θα θέλω να διαβάσω κάτι και δεν θα έχω. Για να είμαι δε εντελώς βέβαιη ότι θα έχω να διαβάσω κάτι που μου αρέσει, παίρνω πάντοτε μαζί μου ένα βιβλίο παλιό και αγαπημένο.
Ελλειψη ενζύμου, περίσσεια ποίησης
Σταθερά, τα τελευταία χρόνια το βιβλίο που με ακολουθεί στις διακοπές είναι το «Μiddlesex» του ελληνικής καταγωγής αμερικανού συγγραφέα Jeffrey Εugenides. Και να σκεφτεί κανείς ότι παραλίγο να μη συναντηθώ ποτέ με αυτό το βιβλίο, το οποίο όταν πρωτοκυκλοφόρησε (2002) διαφημίστηκε σαν η ιστορία ενός ερμαφρόδιτου. Ηταν τέτοια η διαφημιστική έμφαση στον ερμαφροδιτισμό του κεντρικού ήρωα (για την ακρίβεια της ηρωίδας, αφού γεννήθηκε και ανατράφηκε ως κορίτσι προτού διαπιστωθεί στην εφηβεία ότι επρόκειτο για αγόρι με υποανεπτυγμένα τα χαρακτηριστικά του φύλου) που παραλίγο να αναχαιτίσει τη διάθεσή μου να το διαβάσω. Ευτυχώς υπερίσχυσε η περιέργειά μου για το πώς ο συγγραφέας θα μπορούσε να στήσει μια ιστορία γύρω από την έλλειψη ενός ενζύμου. Γιατί περί αυτού πρόκειται: μεταλλάξεις στο γονίδιο τύπου 2 της 5-α-αναγωγάσης μειώνουν τα επίπεδα του ομώνυμου ενζύμου το οποίο είναι απαραίτητο για τη μετατροπή της ανδρικής ορμόνης τεστοστερόνης σε διυδροτεστοστερόνη, η οποία δρα στους περιφερειακούς ιστούς. Ετσι, τα άτομα που υποφέρουν από την έλλειψη του εν λόγω ενζύμου είναι άνδρες γενετικά (αφού φέρουν το Υ χρωμόσωμα), αλλά εμφανίζουν ελλιπή ανάπτυξη γεννητικών οργάνων, με αποτέλεσμα να θεωρούνται θηλυκού γένους στη γέννησή τους, να ανατρέφονται ως κορίτσια και στην εφηβεία να αποκαλύπτεται η αλήθεια δημιουργώντας διαταραχές προσωπικότητας.
Τώρα είμαι βέβαιη ότι η παραπάνω «αποστειρωμένη» επεξηγηματική παράγραφος πιθανότατα θα αποτρέψει εσάς από το να διαβάσετε το βιβλίο! Δεν θα έπρεπε. Σας διαβεβαιώ ότι το δικό μου στεγνό κείμενο δεν έχει καμία σχέση με την πρόζα του Εugenides, που αποτελεί έναν από τους λόγους που το «Μiddlesex» αποτελεί την πρώτη μου προτίμηση για λογοτεχνικό βιβλίο από την ημέρα που το διάβασα. Πιστέψτε με, η μουσικότητα κάποιων παραγράφων είναι τέτοια που αν ήταν γραμμένο στην ελληνική θα ήταν ανάπαιστος! Οι άλλοι λόγοι σχετίζονται με την υπέροχα δομημένη ιστορία που διατρέχει τρεις γενιές ελλήνων μεταναστών στις ΗΠΑ και την ιστορία της θετής πατρίδας τους. Τέλος, ο Εugenides δίνει ένα μάθημα του πώς μπορεί κανείς να αναφερθεί στη σεξουαλικότητα και σε θέματα ταμπού χωρίς να κάνει εκπτώσεις αισθητικής. Φτάνει να σκεφτεί κανείς ότι για να εκφραστεί το μεταλλαγμένο γονίδιο που τόσα προβλήματα δημιουργεί στον ήρωα απαιτείται διπλή αιμομειξία (γάμος συγγενών σε δύο διαδοχικές γενιές). Αυτή η δυσκολία όχι μόνο ξεπερνιέται από τον συγγραφέα, αλλά το σημείο της ερωτικής συνεύρεσης δύο κυνηγημένων αδελφών μετά την καταστροφή της Σμύρνης (παππούς και γιαγιά του ήρωα) αποτελεί παράδειγμα γραφής. Ομοίως το (αγαπημένο μου) κεφάλαιο όπου ο ήρωας στην εφηβεία παρατηρεί με δέος τις αλλαγές στο σώμα του και καταγράφει την έλξη του για τη φίλη του, που βεβαίως τον θεωρεί κορίτσι. Διαβάστε το και θα με θυμηθείτε!
Περίπατος στ΄ αστέρια
Το δεύτερο βιβλίο που θα ταξιδέψει μαζί μου εφέτος είναι επίσης παλαιό και έρχεται να καλύψει μια διαφορετικού τύπου ανάγκη. Κατά τη διάρκεια μιας πρόσφατης εκδρομής στην εξοχή ο δυόμισι ετών γιος μου εντυπωσιάστηκε τόσο από τον έναστρο ουρανό που θέλησε να μάθει «πώς τα λένε αυτά τα πολλάαα αστέρια» . Τότε έβγαλα τον εαυτό μου από τη δύσκολη θέση υποσχόμενη ότι, όταν θα πάμε διακοπές, θα μάθουμε πολλά ονόματα αστεριών που «η μαμά δεν τα θυμάται τώρα, αλλά υπάρχουν γραμμένα σε ένα βιβλίο που θα πάρουμε μαζί». Πρόκειται για το μικρό και εύχρηστο βιβλίο «Μια βόλτα στους ουρανούς» των εκδόσεων Αλεξάνδρεια, το οποίο είναι γεμάτο από χάρτες του ουρανού και μύθους από όλον τον κόσμο σχετικά με τα αστέρια. Συνδυασμένο με το «Αστρονομικό Επιπεδοσκόπιο» του καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου κ. Γιάννη Σειραδάκη, το οποίο κυκλοφορεί από το Πλανητάριο Θεσσαλονίκης, νομίζω ότι θα διασώσει τη μητρική υπερηφάνειά μου για εφέτος και για αρκετά χρόνια ακόμη.
Δώστε αξία στο παιχνίδι!
Το τρίτο βιβλίο που θα με ακολουθήσει εφέτος είναι ολοκαίνουργιο. Πρόκειται για το αποτέλεσμα των κόπων τριών δεκαετιών του Μelvin Κonner, καθηγητή του Πανεπιστημίου Εmory των ΗΠΑ, ο οποίος ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως ανθρωπολόγος (μελετώντας πρωτόγονες φυλές), για να συνεχίσει με τη μελέτη της ανάπτυξης των παιδιών. Ο λόγος που με οδήγησε να παραγγείλω αυτό το βιβλίο είναι η προτροπή ενός αγαπημένου φίλου ότι δεν πρέπει να παραλείψω να διαβάσω το βιβλίο όπου για πρώτη φορά η ανθρώπινη ανάπτυξη και συμπεριφορά είναι ιδωμένες μέσα από την εξελικτική μας ιστορία. Επίσης, ένα μικρό απόσπασμά του (σε κάποιο διαδικτυακό τόπο), στο οποίο σημειώνεται ότι το παιχνίδι είναι το μέσο που έχει επινοήσει η εξέλιξη για την ανάπτυξη του ανθρώπινου εγκεφάλου. Μου άρεσε πολύ αυτή η ιδέα της εξελικτικής φύσης του παιχνιδιού και υπόσχομαι να επανέλθω με εκτενέστερη περιγραφή για το βιβλίο όταν το έχω διαβάσει και εφόσον έχει εκπληρώσει τις μεγάλες προσδοκίες που έχω καλλιεργήσει για αυτό.
Η λίστα με τα υπόλοιπα τέσσερα βιβλία που θα με ακολουθήσουν εφέτος περιλαμβάνει ένα αστυνομικό (η πείρα έχει δείξει ότι η αστυνομική λογοτεχνία πάει με την άμμο της παραλίας!), δύο λογοτεχνικά και ένα δοκίμιο. Αλλά αυτά δεν εμπίπτουν στην κατηγορία «ΒΗΜΑScience»…
Καλές διακοπές και καλή ανάγνωση σε όλους!
soufleri@tovima.gr
