Τις τελευταίες εβδομάδες το ασφάλιστρο κινδύνου για την πιθανότητα πτώχευσης (Credit Default Swap premia, γνωστό και ως CDS) της Ελλάδας έχει παρουσιάσει μεγάλη κινητικότητα ξεπερνώντας ακόμη και τo φράγμα των 500 μονάδων βάσεως. Για να αντιληφθεί κανείς την κρισιμότητα της κατάστασης αρκεί να σημειωθεί ότι το ασφάλιστρο κινδύνου της ελληνικής οικονομίας έφτασε σε επίπεδο υπερτριπλάσιο εκείνου της Νorthern Rock όταν το συγκεκριμένο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα ζήτησε επισήμως χείρα βοηθείας το 2007 από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου. Δημοσιεύματα στον διεθνή Τύπο («FΤ») θεωρούν σχεδόν δεδομένη την πτώχευση της Ελλάδας ανεξάρτητα από την ενεργοποίηση (και τα οφέλη) του μηχανισμού στήριξης από την ΕΕ και το ΔΝΤ. Η πτώχευση δεν προεξοφλείται για το 2010 αλλά θεωρείται σχεδόν βέβαιον ότι θα σημειωθεί μέσα στην επόμενη πενταετία καθώς συνολικά αυτή την περίοδο θα πρέπει να δανειστούμε ποσό ίσο με το ΑΕΠ της χώρας. Γνωρίζουν κάτι που εμείς οι Ελληνες αγνοούμε;
Για να δοθεί απάντηση στο φλέγον ερώτημα θα πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας στους παράγοντες που προσδιορίζουν την πιθανότητα πτώχευσης της ελληνικής οικονομίας:
1. Στο βάθος και στη διάρκεια της ύφεσης. Το ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 2% το 2009 και εκτιμάται ότι θα συρρικνωθεί (με το πιο αισιόδοξο σενάριο) κατά 2,5% το 2010.
2. Στη μεταβολή στο δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ, ως δείκτη του κατά πόσον οι Ελληνες ζουν πέρα από τις πραγματικές τους δυνατότητες. Ηδη ξεπέρασε το 115% το 2009 (το αντίστοιχο ποσοστό για την ΕΕ είναι κοντά στο 80%) και εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει το 140% στο τέλος του 2014.
3. Στην απόδοση των μετοχών στο ελληνικό χρηματιστήριο ως δείκτη άντλησης ρευστότητας από τη χρηματοοικονομική αγορά. Από τις αρχές του 2010 το ΧΑ έχει παρουσιάσει σημαντική απώλεια της τάξεως του 9% τη στιγμή που τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια παρουσιάζουν μικρή αλλά πάντως θετική απόδοση.
4. Στις εκροές καταθέσεων προς τις ξένες τράπεζες που, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των τραπεζών και σε αντίθεση με ό,τι γράφεται, δεν ξεπερνούν τα 3 δισ. ευρώ ως δείκτη άντλησης ρευστότητας για τις ελληνικές τράπεζες.
Η εικόνα όλων των παραπάνω παραγόντων είναι απογοητευτική, με αποτέλεσμα η πιθανότητα χρεοκοπίας να είναι υψηλότερη από ποτέ (περίπου 35%, σύμφωνα με στοιχεία από το CΜΑ Vision). Παρ΄ όλα αυτά, δεν δικαιολογείται η καταφυγή αποκλειστικά σε απαισιόδοξες προβλέψεις. Η ελληνική οικονομία συνεχίζει να διαθέτει υψηλού επιπέδου ανθρώπινο κεφάλαιο (25η στον κόσμο με βάση τον δείκτη ΗDΙ των Ηνωμένων Εθνών) και συγκριτικά πλεονεκτήματα σε κλάδους όπως η ναυτιλία, ο τουρισμός και ο χρηματοοικονομικός τομέας. Επιπροσθέτως υπάρχει πλούσια βάση μικρομεσαίων επιχειρήσεων οι οποίες είναι εξαιρετικά αποτελεσματικές στη διαμόρφωση δύο σημαντικών παραγόντων: της καινοτομίας και της απασχόλησης.
Τέλος, οι υπερβολές της τελευταίας περιόδου δεν θα πρέπει να μας κάνουν να λησμονούμε ότι το ιδιωτικό χρέος παραμένει χαμηλό σε σχέση με το αντίστοιχο ευρωπαϊκό (117% του ΑΕΠ έναντι 196%).
Ο κ. Κώστας Μήλας είναι καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο University of Κeele και ο κ. Θεόδωρος Παναγιωτίδης λέκτωρ στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
