Η πτώση του «Οίκου Κοσμόπουλου», ίσως ενός από τους ισχυρότερους δημαρχικούς «οίκους» της χώρας. «Το κλίμα είχε γίνει πολύ άσχημο, ο κόσμος δέχτηκε τις εξελίξεις με ανακούφιση…» ομολογεί ένα τοπικό στέλεχος της ΝΔ, το οποίο στήριξε τον δήμαρχο με πάθος ως την τελευταία στιγμή. Στις όχθες του Θερμαϊκού, στα τσιπουράδικα της Μοδιάνο, στα ταβερνάκια της Ανω Πόλης, στα μπαράκια των Λαδάδικων, οι ερμηνείες, οι αναλύσεις, οι εξηγήσεις, οι φήμες, άντε και το κουτσομπολιό, τρώνε ώρες και ώρες. Υπάρχουν αυτά που λέγονται, αυτά που υπονοούνται, αυτά που υποτίθεται ότι γνωρίζουν ορισμένοι αλλά δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι τα ξέρουν κι αυτοί.
Γιατί έπεσε ο Κοσμόπουλος; «Ηταν οι διαμάχες μέσα στη δημοτική παράταξη, ήταν και η κόπωση μετά από δέκα χρόνια δημαρχίας…» εξηγεί ο κ. Δ. Βουδούρης, πρώην βουλευτής και υφυπουργός, σήμερα πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής Περιφερείας Θεσσαλονίκης της ΝΔ. Είναι ίσως η πιο επίσημη εξήγηση. Το σχήμα είναι απλό: η υποψηφιότητα Κοσμόπουλου εμφανιζόταν όλο και πιο εξασθενημένη, η επανεκλογή απίθανη, ο κ. Κ. Καραμανλής (βουλευτής Θεσσαλονίκης και ο ίδιος) οδηγήθηκε σχεδόν εκ των πραγμάτων σε μια «άλλη λύση» αν ήθελε να μη χάσει το κόμμα του τον δήμο. «Αναπτύχθηκε μια δυναμική» παραδέχεται ο κ. Αντ. Γυφτόπουλος, αντιδήμαρχος και στενός συνεργάτης του κ. Κοσμόπουλου, «η οποία τελικώς επηρέασε το ποιον θα υποστηρίξει το κόμμα. Φάνηκε ότι ήταν μια υποψηφιότητα χωρίς δύναμη».
* Η πτώση της δημοτικότητας
Μια εξήγηση που διαπιστώνει το σχεδόν προφανές. Τρεις δημοσκοπήσεις της ΑΛΚΟ πήρε στα χέρια του μέσα στο τελευταίο πεντάμηνο ο αρχηγός της ΝΔ. Μια τον Ιανουάριο, μια τον Μάρτιο, μια μετά το Πάσχα. Και οι τρεις προεξοφλούσαν την ήττα του κ. Κοσμόπουλου. «Κατάσταση μη αναστρέψιμη» τη χαρακτήρισε ο ίδιος ο κ. Καραμανλής στις αρχές Μαΐου σε μια σύσκεψη με τοπικά στελέχη της ΝΔ. Επρεπε να βρεθεί λύση, λύση διαφορετική από τον Κοσμόπουλο.
«Δέκα χρόνια τώρα, κούρασε και κουράστηκε…» λέει ο κ. Π. Ψωμιάδης, τοπικός βουλευτής της ΝΔ και αντίπαλος μέχρι προσφάτως του κ. Κοσμόπουλου για το χρίσμα. «Τα μηνύματα ήταν συντριπτικά, τα δεχόμασταν εδώ και καιρό» εξηγεί ο κ. Ι. Τουσιάκης, αντιδήμαρχος Θεσσαλονίκης και Οργανωτικός Γραμματέας Μακεδονίας-Θράκης της ΝΔ, θεωρούμενος ο κατ’ εξοχήν «άνθρωπος του Καραμανλή» στη συμπρωτεύουσα. Στον κ. Καραμανλή δεν χρειάστηκε να εξηγηθούν πολλά: ξέρει ο ίδιος πρόσωπα και πράγματα, άλλωστε επισκέπτεται πολύ συχνά την εκλογική περιφέρειά του. Τα υπόλοιπα ήταν θέμα μεθόδευσης, θα επανέλθουμε…
«Ετσι είναι, αλλά πώς εφθάρη η υποψηφιότητα Κοσμόπουλου; Ποιος την έφθειρε και γιατί;» αντιτείνει η πλευρά του πρώην δημάρχου. Εδώ όλα τα σενάρια, όλες οι εξηγήσεις παίζουν πάνω (και κάτω…) από το τραπέζι. Ηταν το φιάσκο της Πολιτιστικής. «Ηταν πολιτικό του λάθος» παραδέχεται ο κ. Βουδούρης. «Χωρίς να ευθύνεται, χωρίς να επηρεάζει, ενεπλάκη και μάλιστα προσωποποίησε μια αποτυχία για την οποία ευθυνόταν η κυβέρνηση». Η τοπική οργάνωση της ΝΔ τού είχε εισηγηθεί να αποχωρήσει αλλά αυτός έλεγε «θα μείνω να σώσω ό,τι μπορώ κι ας πέσω…».
«Η εικόνα που δημιουργήθηκε για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα δεν είχε σχέση με την πραγματικότητα, αλλά στην πολιτική η εικόνα μετράει» θα παραδεχθεί ο κ. Γυφτόπουλος. Και μαζί με την εικόνα η περιρρέουσα φημολογία για οικονομικές ατασθαλίες, παρατυπίες, σκάνδαλα… Η μεγάλη γιορτή άρχισε πολύ γρήγορα να μοιάζει με μεγάλο φαγοπότι. Εμπλουτίζεται με φήμες και υπονοούμενα για τη διαχείριση μιας προγενέστερης διοργάνωσης, του Συνεδρίου Ευρωπαίων Δημάρχων που πραγματοποιήθηκε το 1996, και δηλητηριάζει την ατμόσφαιρα. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα, όλα μοιάζουν πιστευτά… Σε σημείο να διακινούνται πληροφορίες στη ΝΔ ότι, δήθεν, η παράταξη Λαζαρίδη κρατάει στα χέρια της «κρυφά προεκλογικά όπλα» με διάφορα σκάνδαλα και ατασθαλίες.
Ολοι όσοι τον ξέρουν πάντως σπεύδουν να διατυμπανίσουν την προσωπική εντιμότητα του κ. Κοσμόπουλου. «Δεν υπάρχει θέμα: ήταν και είναι απολύτως έντιμος…» λέει ο κ. Τουσιάκης. «Είναι ένας άριστος άνθρωπος, όλα αυτά που ακούγονται αποκλείεται να έχουν την παραμικρή βάση» συμφωνεί ο κ. Βουδούρης. Ο κ. Γυφτόπουλος εξηγεί πιο συγκεκριμένα: «Μέσα σε μια δεκαετή διοίκηση θα υπήρξαν ασφαλώς παραλείψεις ή αβλεψίες. Αυτό δεν σημαίνει απαραιτήτως και σκάνδαλα». Ακόμη και ο κ. Π. Ψωμιάδης (ο οποίος είχε αφήσει κατά καιρούς ορισμένα υπονοούμενα…) λέει απλώς «πολλά ακούστηκαν, δεν αναφέρθηκα σ’ αυτά, ούτε πρόκειται τώρα να αναφερθώ».
* Τα έργα του γαμπρού
Υστερα το περιβάλλον… Εδώ κεντρικό ρόλο παίζει ο γαμπρός του δημάρχου κ. Ν. Σαμαλής. Η άνοδος του κ. Σαμαλή ήταν όντως εντυπωσιακή, ικανή από μόνη της να προκαλέσει αντιδράσεις και αντιπάθειες. Υπάλληλος του δήμου επί δημαρχίας Κούβελα, εξελέγη το 1994 δημοτικός σύμβουλος και το 1996 έγινε αντιδήμαρχος. Διαχειρίζεται τα κοινωνικά προγράμματα του δήμου, τις σχολές επαγγελματικής κατάρτισης μέσα από τις οποίες περνούν περίπου 4.000 άτομα ετησίως, εποπτεύει τις υπηρεσίες καθαριότητας, γενικώς του αποδίδεται μια μεγάλη ισχύς στα δημοτικά πράγματα και μια προσωπική επιρροή στον δήμαρχο. Πραγματική; Υποτιθέμενη; Οπως πάντα σ’ αυτές τις περιπτώσεις δεν μπορείς να βγάλεις άκρη.
Το βέβαιο είναι ότι ο κ. Σαμαλής εμπλέκεται σε συγκρούσεις. Η κατανομή αντιδημαρχιών και αρμοδιοτήτων προκαλεί αντιδράσεις και διασπάσεις στη δημοτική ομάδα. Ακολουθούν παραιτήσεις, αποστασιοποιήσεις, καταγγελίες, ακόμη και δίκες στα δικαστήρια. Συμβολικό; Ο κ. Σαμαλής καταδικάζεται για συκοφαντική δυσφήμηση ενός από τους διαφωνούντες δημοτικούς συμβούλους λίγες ημέρες πριν από την παραίτηση του κ. Κοσμόπουλου. Και πρώτος αυτός υπέβαλε την παραίτησή του από την αντιδημαρχία και το δημοτικό συμβούλιο μία εβδομάδα προτού τον ακολουθήσει και ο πεθερός του.
«Ο Σαμαλής δεν ήταν παρασκήνιο. Προσκήνιο ήταν: δημοτικός σύμβουλος και αντιδήμαρχος…» λέει ο κ. Γυφτόπουλος. «Ασφαλώς όμως επηρέασε καταστάσεις. Ισως και την τελική έκβαση. Οδήγησε τα πράγματα στα άκρα και αυτό έδειξε με την παραίτησή του, ήταν περισσότερο θέμα χαρακτήρα…». Γεγονός είναι πάντως ότι η ισχυροποίηση του κ. Σαμαλή δημιούργησε εσωτερικά προβλήματα στη δημοτική παράταξη, συγκρούσεις που έφθειραν τελικώς τον ίδιο τον δήμαρχο, πόσο μάλλον που στον ορίζοντα άρχισε να διαγράφεται η υποψία μιας διαδοχής «οικογενειακού τύπου» από τον πεθερό στον γαμπρό.
Σκανδαλολογία, περιβάλλον, συγκρούσεις και… Ψωμιάδης. Ο Π. Ψωμιάδης είναι από όλες τις απόψεις ο αντίποδας του Κοσμόπουλου. Ανθρωπος της πιάτσας που δεν προέρχεται από την «παλαιά Θεσσαλονίκη», αυθόρμητος και πηγαίος, του αρέσει να τραγουδάει λαϊκά άσματα σε νυχτερινές πίστες, να παίζει μπάλα με τον ΠΑΟΔ τα Σαββατοκύριακα και να τσακώνεται ενίοτε με τους διαιτητές. Ο αδελφός του, πρόεδρος της πανίσχυρης Ενωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων Μακεδονίας, θα κατεβεί στις δημοτικές εκλογές με το ψηφοδέλτιο του Λαζαρίδη. Οι Ψωμιάδηδες μπορεί να ανήκουν σε διαφορετικά κόμματα αλλά ο κόσμος τούς χρεώνει στην ίδια ομάδα: ΠΑΟΚ και ξερό ψωμί…
* Ο ρόλος του κ. Ψωμιάδη
Εδώ και ενάμιση χρόνο ο Π. Ψωμιάδης δηλώνει υποψήφιος για το χρίσμα της ΝΔ, αποφασισμένος να θέσει υποψηφιότητα αν κατεβεί ο Κ. Κοσμόπουλος αλλά νομιμόφρων απέναντι σε οιαδήποτε «τρίτη λύση». Αυτός έφθειρε περισσότερο την υποψηφιότητα Κοσμόπουλου, ισχυρίζεται η πλευρά του πρώην δημάρχου. Αυτός άνοιξε τον δρόμο στη λύση Παπαγεωργόπουλου, συμφωνούν όλοι. Χρησιμοποιήθηκε για να φθείρει τον Κοσμόπουλο; Και αν ναι, από ποιους;
«Εκ των υστέρων ο κ. Κοσμόπουλος έχει δίκιο. Φαίνεται ότι κάποιοι με χρησιμοποίησαν για να τον φθείρουν» παραδέχεται σήμερα ο κ. Ψωμιάδης. Ποιοι είναι αυτοί; Η ηγεσία του κόμματος; «Οχι, δεν νομίζω ο ίδιος ο Καραμανλής, αλλά κάποιοι από το περιβάλλον του» εξηγεί. «Ο Καραμανλής δεν είχε κανένα λόγο να χρησιμοποιήσει κάποιον για να φθείρει τον δήμαρχο: στα χέρια του ήταν η απόφαση ούτως ή άλλως…» σημειώνει ο κ. Τουσιάκης, μια άποψη την οποία συμμερίζονται οι περισσότεροι συνομιλητές μας.
Εστω κι αν είναι έτσι όμως η υποψηφιότητα Ψωμιάδη μάλλον έλυσε τα χέρια του κ. Καραμανλή. «Αφησε ανεξέλεγκτο τον Ψωμιάδη τόσους μήνες να αποδυναμώσει την υποψηφιότητα Κοσμόπουλου ώστε να καταστήσει μονόδρομο την αλλαγή υποψηφίου» φαίνεται ότι πιστεύει η πλευρά του πρώην δημάρχου. Μια άποψη στην οποία τελικώς συνέκλινε και ο ίδιος ο κ. Ψωμιάδης όταν έλεγε στους πολιτικούς φίλους του τόσον καιρό «μα, βρε παιδιά, αν ο Καραμανλής είχε αποφασίσει υπέρ του Κοσμόπουλου δεν θα μου ζητούσε να σταματήσω;». Ή όταν εξηγεί σήμερα ότι ο κ. Καραμανλής ήταν ενήμερος για την πρόθεσή του να θέσει υποψηφιότητα προτού ακόμη εκλεγεί αρχηγός, από τον Δεκέμβριο 1996. Και προσθέτει: «Μόλις προ ολίγων μηνών, στις αρχές του 1998, με φώναξε και μου είπε «κάνε κράτει». Τι σημαίνει αυτό;».
«Θέμα πολιτικής φιλοδοξίας χωρίς άλλες διαστάσεις» θεωρεί ο κ. Γυφτόπουλος την υπόθεση Ψωμιάδη. Αλλοι μιλούν για μια προσωπική κόντρα του κ. Ψωμιάδη με τον κ. Κοσμόπουλο. Ο κ. Ψωμιάδης είναι συνιδιοκτήτης ενός «Τεχνοχώρου Πολιτισμού» που ακούει στο όνομα «Σειρήνες» και εδρεύει στα Λαδάδικα. Ο συγκεκριμένος τεχνοχώρος αποτελείται από μια γκαλερί, ένα ουζάδικο, ένα μπαράκι, μια μπιραρία και ένα μπουζουξίδικο! Λέγεται ότι βρίσκεται σε αντιδικία με τον δήμο για κάτι πρόστιμα μερικών εκατομμυρίων. Μια εκδοχή την οποία διαψεύδει κατηγορηματικά ο ίδιος ο κ. Ψωμιάδης. «Δεν υπάρχει τίποτε, ούτε πρόστιμα ούτε μία δραχμή… Δεν έχω κανένα πρόβλημα με τον δήμο και με καμία υπηρεσία του δήμου. Πάντοτε είμαι νομοταγής!».
* Τα λόγια της σιωπής
Ολα αυτά βεβαίως δεν εμποδίζουν τις φήμες να ανακυκλώνονται. Τελευταίος εμπλεκόμενος ο κ. Σ. Κούβελας! Ο πρώην βουλευτής και υπουργός κατάφερε, λέει, να απαλλαγεί από τον παλαιό φίλο του και πρόσφατο εχθρό του κ. Κοσμόπουλο ενώ, αν εκλεγεί ο κ. Παπαγεωργόπουλος, θα αδειάσει μια θέση βουλευτή για τον ίδιο. Αυτοί που ξέρουν πρόσωπα και πράγματα υποστηρίζουν πάντως ότι ο κ. Κούβελας μπορεί να χάρηκε με την εξέλιξη αλλά δεν έκανε τίποτε για να την επηρεάσει. Ούτε και μπορούσε…. Οι σχέσεις του με τον κ. Καραμανλή είναι μηδενικές.
Η πιθανότερη εξήγηση είναι ίσως η απλούστερη: ο κ. Καραμανλής δεν ήθελε να χάσει τον δήμο και όλα έδειχναν πως με τον κ. Κοσμόπουλο τον είχε χαμένο. Εκανε ό,τι μπορούσε για να αλλάξει υποψήφιο. «Τότε γιατί στην κηδεία του Σεραφείμ έλεγε δημοσίως στον δήμαρχο «κλείσε τ’ αφτιά σου και προχώρα»;» αντιτείνει η πλευρά Κοσμόπουλου. Σ’ αυτό το «δημοσίως» ίσως υπάρχει μια εξήγηση. Και άλλωστε πολλές φορές οι σιωπές έχουν μεγαλύτερη σημασία από τα λόγια. Οταν κάποιος είναι διατεθειμένος να ακούσει… Τα πρόσωπα Η άνοδος και η πτώση
Δέκα χρόνια δήμαρχος στη δεύτερη πόλη της Ελλάδας… Από τα πιο αγαπητά πρόσωπα της Θεσσαλονίκης, «από τους λίγους ανθρώπους εδώ που μπορούν να χαιρετούν φίλους και αντιπάλους» ομολογούσε ένας από τους αντιπάλους του. Παλιά οικογένεια της πόλης, γιος δημάρχου. Από την κούνια του οπαδός (και παράγων, για ένα φεγγάρι…) του «Ηρακλέους», όπως εξακολουθούν να κλίνουν τον Ηρακλή οι παλιοί Θεσσαλονικιοί. Το 1994 ευχαριστούσε συγκινημένος τους συμπολίτες του για εκείνη τη θριαμβευτική επανεκλογή του από τον πρώτο γύρο. Εκπληξη… Αλλά η μεγαλύτερη έκπληξη είναι αυτή που ακολούθησε: τέσσερα χρόνια αργότερα δεν θα είναι ούτε καν υποψήφιος, παραιτήθηκε πρόωρα από το δημαρχικό αξίωμα καταγγέλλοντας την παράταξή του και έφυγε να σιωπήσει στο σπίτι του στη Χαλκιδική.
