Πώς «έκλεισε» το… προικοσύμφωνο

Ηταν Ιανουάριος του 1993 όταν ο κ. Μάνος Δαμίρης, ιδιοκτήτης τότε της μεγαλύτερης εταιρείας στον χώρο του λιανεμπορίου ηλεκτρικών συσκευών, της Ραδιο-Αθήναι, δεχόταν στο σπίτι του στο Λαγονήσι τον κ. Μαρίνο Παράβαλο, ιδιοκτήτη μιας επίσης μεγάλης εταιρείας του κλάδου, της Π. Κωτσόβολος ΑΕΒΕ, και μεγάλο ανταγωνιστή του. Στόχος της νυχτερινής επίσκεψης του κ. Παράβαλου στο σπίτι του «πρύτανη της αγοράς», όπως τον αποκαλεί, δεν ήταν τίποτε άλλο παρά η αναζήτηση κεφαλαίων για την επιχείρησή του ­ κεφαλαίων κίνησης.

Για αρκετά χρόνια η ιστορική επωνυμία «Κωτσόβολος» ακολουθώντας μια πολύ συγκεκριμένη στρατηγική κατόρθωσε να αναδειχθεί μια από τις μεγαλύτερες της αγοράς. Οι συνθήκες όμως άλλαξαν και είχε μεγάλη ανάγκη κεφαλαίων. Συγχρόνως όμως είχε και πολλούς «μνηστήρες».

Στη συζήτηση που έγινε σε φιλικό κλίμα ­ άλλωστε και οι δύο ήταν γνώριμοι και συνάδελφοι από παλιά ­ ο κ. Παράβαλος αφού του παρουσίασε το επιχειρηματικό σχεδίο ανάπτυξης της Π. Κωτσόβολος ΑΕΒΕ και του εξήγησε ότι χρειάζεται κεφάλαια για το πραγματοποιήσει, του πρότεινε ευθέως να αγοράσει πλειοψηφικό πακέτο μετοχών. Ο κ. Δαμίρης αφού άκουσε με προσοχή τον συνομιλητή του δεν δέχθηκε λέγοντάς του: «Ασε, μη με μπλέκεις εμένα μ’ αυτά».

Παραδοσιακός επιχειρηματίας του κλάδου ο κ. Δαμίρης άρχισε τη δραστηριότητά του το 1950 ακολουθώντας μια άλλη πολιτική και φιλοσοφία, που παρέπεμπε στις συνθήκες της μεταπολεμικής ελληνικής αγοράς. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που για χρόνια τον θεωρούσαν «κινητή νομολογία». Γνώριζε όλους τους νόμους και τις διατάξεις που αφορούσαν τις επιχειρήσεις, όπως γνώριζε και όλους τους ανθρώπους της αγοράς, προμηθευτές και προμηθευομένους, τόσο καλά όσο την εταιρεία του.

Λίγες ημέρες αργότερα, το 51% της Π. Κωτσόβολος ΑΕΒΕ περνούσε στην κατοχή μιας άλλης εταιρείας του κλάδου, επίσης μεγάλης, που ασχολείται όμως με το εισαγωγικό εμπόριο ηλεκτρικών συσκευών, της Αφοί Φουρλή ΑΕΒΕ. Το 49% παραμένει ακόμη στην κατοχή του κ. Παράβαλου και ο ίδιος διατηρεί τη θέση του στο «τιμόνι» της εταιρείας. Ετσι η ιστορική επωνυμία της Κωτσόβολος, αφού τακτοποίησε κατ’ αυτόν τον τρόπο τα χρηματοοικονομικά της, από το 1994 άρχισε να ακολουθεί μια ιδιαιτέρως επεκτατική πολιτική.

Μέσα σε λίγα χρόνια κατόρθωσε να ανοίξει 29 μεγάλα και σύγχρονα καταστήματα, στην Αττική, στη Θεσσαλονίκη και στην επαρχία, και να καταλάβει την πρώτη θέση στον κλάδο. Το 1997 οι πωλήσεις της ανήλθαν σε 47,5 δισ. δρχ. και τα κέρδη της ήταν 1,2 δισ. δρχ. Το 1997 ωστόσο, και αφού η επέκταση της εταιρείας φαίνεται να κλείνει τον πρώτο κύκλο της, ο κ. Παράβαλος για να δυναμώσει τη θέση της Κωτσόβολος στην αγορά κατέληξε στο συμπέρασμα ότι χρειάζεται να προστεθεί στον όμιλο μία ακόμη ιστορική επωνυμία και απευθύνθηκε στη «συνομήλική» της, τη

Ραδιο-Αθήναι ­ ιδρύθηκαν και οι δύο το 1950.

Στις αρχές του περασμένου Νοεμβρίου επικοινώνησε με τον κ. Δαμίρη, με τον οποίο εξάλλου διατηρούσε επαφές, και του ζήτησε μια νέα συνάντηση. Πράγματι λίγες ημέρες μετά το τηλεφώνημα συναντώνται στα γραφεία της Ραδιο-Αθήναι ΑΕ, που βρίσκονται στη γωνία Πέτρου Ράλλη και Κηφισού. Η συζήτηση, μετά τις πρώτες φιλοφρονήσεις, μπαίνει στην ουσία του θέματος.

Η Ραδιο-Αθήναι ΑΕ, από τις πιο υγιείς λιανεμπορικές επιχειρήσεις στην ελληνική αγορά, με μεγάλη αξία παγίων περιουσιακών στοιχείων και υψηλή κερδοφορία για αρκετά χρόνια, εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών από τον Σεπτέμβριο του 1974, διαθέτει 10 καταστήματα, από τα οποία τα επτά είναι ιδιόκτητα. Ενώ λοιπόν κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων όλες οι αλυσίδες του κλάδου επεκτείνονταν ανοίγοντας συνεχώς νέα καταστήματα, η Ραδιο-Αθήναι ΑΕ επέμενε σε μια μάλλον συντηρητική πολιτική.

Ετσι το ερώτημα από τον κ. Παράβαλο στον 75χρονο ιδιοκτήτη ήταν σαφές: «Μάνο, τι σκοπεύεις να κάνεις; Εγώ σου προτείνω μια έντιμη στρατηγική συμμαχία των δύο εταιρειών». Και η απάντηση: «Μαρίνο, η συμμαχία δεν είναι στις προθέσεις μου. Το μόνο που συζητώ είναι η πώληση, και αν αποφασίσω να το κάνω είσαι ο μόνος στον οποίο θα πουλήσω». Οι δύο επιχειρηματίες έσφιξαν τα χέρια και η συζήτηση έκλεισε στο ίδιο φιλικό κλίμα με το οποίο άρχισε.

Η επικοινωνία όμως και οι κουβέντες που αφορούσαν την πώληση δεν σταμάτησαν, και στα μέσα του Δεκεμβρίου του 1997 «έδωσαν τα χέρια» αφού ο κ. Δαμίρης ζήτησε τις ημέρες των εορτών να σκεφθεί για μία ακόμη φορά και να λάβει την τελική απόφαση. Πράγματι τον Ιανουάριο του 1998 είπε το τελικό «οκέι». Και από τότε ως και την περασμένη Πέμπτη, που μεταβίβασε το 51% των μετοχών της εταιρείας Ραδιο-Αθήναι ΑΕ στην Π. Κωτσόβολος ΑΕΒΕ ο χρόνος αναλώθηκε σε συζητήσεις για όλα εκείνα θέματα που αφορούν την εξαγορά.

Την Πέμπτη ανακοινώθηκε στο Χρηματιστήριο η μεταβίβαση 2.704.275 κοινών και 772.650 προνομιούχων μετοχών, αντί 4 δισ. δρχ. Η τιμή της μετοχής στον πίνακα της οδού Σοφοκλέους από την περασμένη Δευτέρα και κάθε ημέρα διακινείται στο ανώτατο επιτρεπόμενο όριο διακύμανσης. Ο λόγος είναι απλός: μια έρπουσα φημολογία, μη διαψευδομένη, περί εξαγοράς. Η Π. Κωτσόβολος ΑΕΒΕ αγόρασε πάντως τη μετοχή στις 1.155 δρχ. Η εξαγορασθείσα εταιρεία το 1997 είχε πωλήσεις ύψους 11,8 δισ. δρχ. και τα κέρδη της ανήλθαν σε 770 εκατ. δρχ.

Μιλώντας προς «Το Βήμα» ο κ. Παράβαλος, αφού δήλωσε ότι θα ζητήσει από τον κ. Δαμίρη να αναλάβει πρόεδρος της εταιρείας, είπε ότι θα γίνει συγκεκριμένη μελέτη για την ανάπτυξή της και θα καταρτισθεί επιχειρηματικό πλάνο. Σε κάθε περίπτωση όμως πρόκειται να γίνει ανακαίνιση των καταστημάτων, προβλέπεται να δημιουργηθούν ειδικοί χώροι με τη γνωστή εμπορική μέθοδο shop in the shop όπου θα πωλούνται προϊόντα νέας τεχνολογίας σε συνεργασία με την One Way Technostores, θυγατρική εταιρεία της Π. Κωτσόβολος ΑΕΒΕ.

Το τοπίο στην αγορά των ηλεκτρικών συσκευών αλλάζει και μάλιστα ραγδαία.

Μετά την τελευταία εντυπωσιακή κίνηση δημιουργείται ο πλέον ισχυρός όμιλος στον κλάδο των ηλεκτρικών συσκευών. Η εταιρεία Αφοί Φουρλή ΑΕΒΕ ­ οι πωλήσεις της το 1997 ανήλθαν σε 13,8 δισ. δρχ. και τα κέρδη της σε 2,2 δισ. δρχ. περίπου, ενώ έχει επεκταθεί στις αγορές της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας ­ κατέχει το 51% των μετοχών της Π. Κωτσόβολος ΑΕ, η οποία εκτός από το 51% της Ραδιο-Αθήναι ΑΕ ελέγχει και το 75% της νεότευκτης εταιρείας λιανικής πώλησης προϊόντων νέας τεχνολογίας One Way Technostores ΑΕ (το 25% ανήκει στον διευθύνοντα σύμβουλο κ. Μ. Ζαχαριάδη).

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Π. Κωτσόβολος ΑΕΒΕ φιλοδοξεί αντός του 1998 να κάνει τη βαλκανική «πρεμιέρα» της αρχίζοντας από το Βουκουρέστι της Ρουμανίας, όπου αναζητεί ακίνητο, ενώ έχει ολοκληρωθεί η έρευνα αγοράς.

Το «παιχνίδι» σε έναν κλάδο 350 δισ. δρχ. («λευκές», «μαύρες» και μικρές συσκευές), που τα τελευταία δύο χρόνια παραμένει στάσιμος, είναι πλέον «για γερά νεύρα». Το γεγονός ότι η ελληνική αγορά ηλεκτρικών συσκευών είναι η φθηνότερη της Ευρωπαϊκής Ενωσης αποδεικνύει με τον πλέον σαφή τρόπο τις διαστάσεις του ανταγωνισμού. Τα δύο προηγούμενα χρόνια, το 1996 και το 1997, αναλώθηκαν από τη δεύτερη σε πωλήσεις εταιρεία του κλάδου, τη Ραδιο-Κορασίδης ΑΕ, σε επέκταση, είτε δημιουργώντας νέα καταστήματα είτε αγοράζοντας μικρές αλυσίδες. Στόχος η βελτίωση της θέσης της στην αγορά και η αύξηση του μεριδίου της.

Σχεδόν παρόμοια πολιτική ακολούθησε και η Ηλεκτρονική Αθηνών ΑΕ, ενώ η βορειοελλαδίτικη Εικόνα-Ηχος Α. Βογιατζής ΑΕ κατέβηκε στην Αττική εξαγοράζοντας μια μικρή εξειδικευμένη αλυσίδα και οι περισσότεροι από τους «μικρούς» (όσοι έχουν απομείνει!) έχουν συνασπισθεί σε μερικούς αξιόλογους συνεταιρισμούς οι οποίοι διεκδικούν μια θέση στον νέο «χάρτη» της αγοράς. Υπάρχουν βεβαίως και ορισμένες μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις οι οποίες εξακολουθούν τη μοναχική πορεία τους. Αν χρειαστεί θα υπάρξει νομοθετική ρύθμιση για να καλυφθούν οι παρεκκλίσεις Με 44 δισ. δρχ. η Softex στη Fort James

ΜΕ ΠΟΣΟ που ανέρχεται σε 145 εκατ. δολάρια και θα καταβληθεί σταδιακά σε περίοδο έξι ετών, η μεγαλύτερη αμερικανική εταιρεία καταναλωτικών προϊόντων χάρτου, η οποία ελέγχει στη χώρα μας τη χαρτοποιία Fort James – Delica, αποκτά εκτός απροόπτου τη Softex, μεγαλύτερη ­ πλην όμως προβληματική, κρατική και υπερχρεωμένη με οφειλές 44,7 δισ. δρχ. ­ ελληνική χαρτοβιομηχανία. Ενδεκα τράπεζες που έχουν λαμβάνειν 21,3 δισ. δρχ. ετοιμάζονται να διεκδικήσουν το δικό τους μερίδιο, όπως επίσης η Εφορία, το ΙΚΑ, ο ΟΑΕ, η ΔΕΗ και προμηθευτές.

Το υπουργείο Ανάπτυξης, όπως έγινε γνωστό, έκανε δεκτή σχετική εισήγηση της διαμεσολαβούσας τράπεζας Nikko και θα εισηγηθεί την προσεχή Πέμπτη, σε συνεδρίαση της διυπουργικής επιτροπής αποκρατικοποιήσεων, τη μεταβίβαση του συνόλου των μετοχών της Αθηναϊκής Χαρτοποιίας ΑΕ, όπως ονομάζεται η Softex, από τον ΟΑΕ και την Εθνική Τράπεζα στην αμερικανική Fort James, η οποία θα ελέγχει άνω του 50% της ελληνικής αγοράς. Αν και απομένει η διευθέτηση σειράς θεμάτων, αρμόδιος παράγων επιβεβαίωσε μιλώντας προς «Το Βήμα» ότι η πολύμηνη διαδικασία της πώλησης θα ολοκληρωθεί σύντομα. Η προσφορά της αμερικανικής εταιρείας κρίθηκε ανώτερη όλων όσων υπεβλήθησαν και περιλαμβάνει, πέραν της σταδιακής καταβολής 145 εκατ. δολαρίων ΗΠΑ, που ισοδυναμούν με περίπου 44 δισ. δρχ. και θα εισφερθούν πιθανότατα με τη διαδικασία της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας με παράλληλη ρύθμιση χρεών βάσει του άρθρου 44, δέσμευση για την πραγματοποίηση επενδύσεων της τάξης των 90 εκατ. δολαρίων και διασφάλιση κατ’ αρχήν 1.280 εκ των 1.640 σημερινών θέσεων εργασίας και τουλάχιστον 900 θέσεων στο τέλος της πρώτης τριετίας.

Η εταιρεία Αθηναϊκή Χαρτοποιία ΑΕ το 1997 πραγματοποίησε πωλήσεις της τάξης των 36 δισ. δρχ. και είχε ζημία ­ κυρίως εξαιτίας μεγάλων χρηματοοικονομικών επιβαρύνσεων ­ ύψους 13,3 δισ. δρχ. Οι οφειλές της ανέρχονται σε 44,7 δισ. δρχ., αλλά για μέρος του ποσού αυτού, ύψους 7,7 δισ. δρχ., έχουν προσφερθεί σε τράπεζες και στη ΔΕΗ διάφορες καλύψεις. Οι μεικτές τραπεζικές οφειλές της ανέρχονται σε 4,8 δισ. δρχ. στην Εθνική Τράπεζα, 3,8 δισ. δρχ. στην Τράπεζα Κύπρου, 2,8 δισ. δρχ. στην Εμπορική Τράπεζα, 2,6 δισ. δρχ. στην Arab Bank, 2,5 δισ. δρχ. στην Alpha Τράπεζα Πίστεως, 1,4 δισ. δρχ. στην American Express, 1,1 δισ. δρχ. στην Τράπεζα Κεντρικής Ελλάδος, επίσης 1,1 δισ. δρχ. στη Γενική Τράπεζα, 0,6 δισ. δρχ. στην Τράπεζα Μακεδονίας Θράκης, 0,3 δισ. δρχ. στην Eurobank και 0,2 δισ. δρχ. στην Τράπεζα Αττικής. Στον ΟΑΕ οφείλει εξάλλου από δάνεια 4,5 δισ. δρχ. Σε διάφορους προμηθευτές, κυρίως πρώτων υλών, η εταιρεία οφείλει 4,6 δισ. δρχ., σε διάφορους πιστωτές ­ με βασικότερο τη ΔΕΗ ­ για τρέχουσες υπηρεσίες οφείλει 1,1 δισ. δρχ., ενώ οφείλει από παλαιές υποχρεώσεις 2 δισ. δρχ. στη ΔΕΗ, 1,3 δισ. δρχ. σε ΦΠΑ, 1,4 δισ. δρχ. για φόρο εισοδήματος, 5,5 δισ. δρχ. στο ΙΚΑ, καθώς επίσης άλλα 3 δισ. δρχ. στην Εφορία για διάφορους φόρους και πρόστιμα που έχουν επιβληθεί. Η Fort James, με την πρόταση που έχει υποβάλει και η οποία έχει κριθεί η καλύτερη για τη διάσωση και την ανάπτυξη της μεγαλύτερης ελληνικής χαρτοβιομηχανίας, θα αναλάβει τη Softex ελεύθερη από κάθε είδους οφειλές και χρέη. Το Δημόσιο θα προσφέρει εξάλλου ισχυρές εγγυήσεις για το ακραίο ενδεχόμενο «δικαίωσης» των παλαιών ιδιοκτητών της Softex, οι οποίοι διεκδικούν την «επάνοδό» τους με δικαστικά μέσα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Για το όλον θέμα, δεδομένου ότι η πώληση θα απαιτήσει κάποιες «παρεκκλίσεις» από την προκήρυξη του διαγωνισμού, πιθανότατα θα υπάρξει νομοθετική ρύθμιση.