Στο βίντεο με τίτλο «Fervor» («Θέρμη»), το οποίο αποτελεί ένα από τα νέα αποκτήματα της συλλογής Δάκη Ιωάννου, η Σιρίν Νεσάτ μιλάει για την έλλειψη ελευθερίας που καταπιέζει τις σχέσεις των δύο φύλων στη θεοκρατική κοινωνία του Ιράν όπου γεννήθηκε και έζησε ως τα 17 της χρόνια. Στα τρία καινούργια έργα που παρουσιάζει αυτόν τον καιρό στην γκαλερί «Barbara Gladstone» της Νέας Υόρκης μιλάει για τον θάνατο («Passage»), την τρέλα («Possessed») και τη μοναξιά («Pulse»). Η ίδια υποστηρίζει ότι αυτό που την ωθεί στη δημιουργία είναι η ανάγκη της να αφηγείται. Χωρίς λέξεις ­ ακόμη κι όταν αυτές εισρέουν στις εικόνες της, ηχούν σαν μουσική. «Με ενδιαφέρει να λέω ιστορίες» εξηγεί από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής «αλλά να τις λέω με τον δικό μου τρόπο: σε σύντομο χρονικό διάστημα (σ.σ.: κανένα από τα βίντεό της δεν υπερβαίνει τα 17 λεπτά) και με έναν καθαρά οπτικό τρόπο. Αυτός ήταν και ένας από τους λόγους που πέρασα το 1996 από τη φωτογραφία στο βίντεο. Με το βίντεο μπορώ να επιτύχω μια αφηγηματικότητα, μια ιστορία με αρχή και τέλος. Κινούμαι πάντοτε στον χώρο της μυθοπλασίας, ωστόσο τα βίντεο που κάνω δεν έχουν σχέση με τον συμβατικό κινηματογράφο. Είμαι εικαστική καλλιτέχνις».


Ο κοινωνικός ρεαλισμός



Με τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες-αυτοπροσωπογραφίες της των αρχών της δεκαετίας του ’90 σταμάτησε να ασχολείται και για έναν άλλο λόγο. «Είχαν άμεση σχέση με την ιρανική επανάσταση» επισημαίνει «και εγώ, από ένα σημείο και μετά, έπαψα να ενδιαφέρομαι για ένα έργο άμεσα πολιτικό. Φυσικά η δουλειά μου παραμένει συνδεδεμένη με κοινωνικά ζητήματα, ωστόσο είναι πλέον περισσότερο ποιητική, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι ιστορίες μου είναι αφηρημένες». Δεν είναι τυχαίο πως ακόμη και σήμερα αισθάνεται εγγύτερα στους κινηματογραφιστές παρά στους εικαστικούς καλλιτέχνες. «Οι Ιρανοί είναι γοητευμένοι με τον κινηματογράφο. Το σινεμά είναι ποιητικό ως φόρμα και νομίζω ότι οι Ιρανοί είναι ποιητικοί άνθρωποι. Με ενδιαφέρει ο κοινωνικός ρεαλισμός που ανθεί στον ιρανικό κινηματογράφο. Περισσότερο όμως έχω εμπνευστεί από τον Αμπάς Κιαροστάμι. Ισως γιατί η γλώσσα του είναι περισσότερο μινιμαλιστική από των υπολοίπων». Εχοντας έδρα της τη Νέα Υόρκη, όπου ζει από τον καιρό των σπουδών της, μέσα της δεκαετίας του ’70, η 44χρονη Σιρίν Νεσάτ είναι σήμερα περιζήτητη σε Μπιενάλε και διεθνείς διοργανώσεις σε όλη την Ευρώπη. Τον Ιούνιο συμμετέχει στην 1η Μπιενάλε της Βαλένθια, ενώ πριν από δύο χρόνια διακρίθηκε με το πρώτο διεθνές βραβείο στην Μπιενάλε της Βενετίας. Η ιθαγένειά της προβάλλει ωστόσο έντονα όχι μόνο στις εικαστικές αναζητήσεις της αλλά και στην καθημερινότητά της. «Παραμένω μια ιρανή καλλιτέχνις που ζει στη Νέα Υόρκη. Ταξιδεύω συχνά στην πατρίδα μου, είμαι ενεργό μέλος της ιρανικής κοινότητας, συνεργάζομαι με ιρανούς καλλιτέχνες» τονίζει, αναφέροντας ως ιδιαίτερη περίπτωση την πρόσφατη συνεργασία της με τον Φίλιπ Γκλας στο βίντεο με τον τίτλο «Passage», το ένα από τα τρία που προβάλλονται στην έκθεση της νεοϋορκέζικης γκαλερί.


Η νέα αφετηρία


Η μουσική παίζει πάντοτε κυρίαρχο ρόλο στα έργα της. «Με βοηθάει» εξηγεί «να εκφράσω τη συγκίνηση της αρχικής ιδέας πέρα από πολιτισμικούς και κοινωνικούς ορισμούς». Η συγκεκριμένη όμως δουλειά αποτελεί γι’ αυτήν μια νέα αφετηρία. «Είναι η πρώτη φορά που δούλεψα με μη ιρανό μουσικό, η πρώτη φορά που δουλεύω με χρώμα. Η μουσική του Γκλας είναι τόσο ατμοσφαιρική που σκέφτηκα να κάνω ένα έργο όπου το τοπίο να παίζει κυρίαρχο ρόλο. Επιπλέον, είναι η πρώτη φορά που δεν έχει σημασία από πού προέρχονται οι άνθρωποι τους οποίους βλέπουμε στο βίντεο. Μια ανθρώπινη πομπή ντυμένη στα μαύρα κουβαλάει με κινήσεις τελετουργικές ένα νεκρό σώμα. Θα έλεγα πως είναι ό,τι πιο οικουμενικό έχω κάνει ως σήμερα».


* Το έργο της Σιρίν Νεσάτ με τίτλο «Fervor» περιλαμβάνεται στην έκθεση «Νέα αποκτήματα της Συλλογής Δάκη Ιωάννου» στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ (Ομήρου 8, Νέο Ψυχικό, τηλ. 6729.460). Ως την Τετάρτη.


* Η έκθεση της Σιρίν Νεσάτ στην γκαλερί «Barbara Gladstone» της Νέας Υόρκης συνεχίζεται ως τις 29 Ιουνίου.