«Εξήντα οκτώ Σομαλοί, 58 άντρες και 10 γυναίκες, έφθασαν πρόσφατα στη Μάλτα ύστερα από τέσσερις ημέρες στην ανοιχτή θάλασσα στοιβαγμένοι σε μια μικρή βάρκα. Μια γυναίκα γέννησε μέσα στη σωστική λέμβο της μαλτέζικης ακτοφυλακής ενώ ένας άντρας πέθανε στη διάρκεια του ταξιδιού επειδή ήπιε θαλασσινό νερό», λέει στο «Βήμα» ο κ. Φαμπρίτσιο Ελούλ από το γραφείο της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) στη Βαλέτα.
Το 2011 κατέχει την πρώτη θέση στις μαζικές αφίξεις παράνομων μεταναστών στην Ευρώπη μέσω θαλάσσης. Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσαν στη δημοσιότητα τα κεντρικά της Υ.Α. στη Γενεύη, περισσότερα από 58.000 άτομα μπήκαν πέρυσι λαθραία στην ΕΕ μέσω της Μεσογείου.
Η Υ.Α. κατέγραψε ένα ακόμη θλιβερό ρεκόρ: η Μεσόγειος αποδείχτηκε το πιο θανατηφόρο θαλάσσιο πέρασμα για πρόσφυγες και μετανάστες το 2011, καθώς περισσότεροι από 1.500 έχασαν τη ζωή τους προσπαθώντας να φθάσουν στην Ευρώπη.
Η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων αυτών διέσχισε τη Μεσόγειο στο πρώτο μισό του 2011 – από τα μέσα Αυγούστου ως το τέλος Δεκεμβρίου, αφίχθησαν μόνο τρία πλοιάρια. Ανησυχία όμως προκαλεί το γεγονός ότι τον πρώτο μήνα του 2012, παρά τις άσχημες καιρικές συνθήκες και την άγρια θάλασσα, τρία πλοιάρια έχουν ήδη αποπειραθεί να πραγματοποιήσουν το επικίνδυνο ταξίδι, από τα οποία το ένα αγνοείται μαζί με τους 55 επιβάτες του ενώ τα άλλα δύο που κατάφεραν να φθάσουν στην Ιταλία και τη Μάλτα χρειάστηκαν διάσωση.
Τα αρνητικά ρεκόρ του 2011 σημειώθηκαν παρά τη δράση της Frontex, που περιπολεί με σκάφη στα εξωτερικά θαλάσσια σύνορα της ΕΕ για να εξασφαλίσει ότι θα είναι όσο το δυνατόν πιο αδιαπέραστα, καθώς και τις ενέργειες της Europol η οποία έχει στο στόχαστρο τα οργανωμένα δίκτυα που διακινούν παράνομους μετανάστες.
Τη δεύτερη θέση κατέχει το έτος 2008, με 54.000 παράνομες αφίξεις σε Ελλάδα, Ιταλία και Μάλτα από τη Μεσόγειο. Σύμφωνα με την Υπατη Αρμοστεία, τα έτη 2009 και 2010 σημειώθηκε αισθητή πτώση των αφίξεων δια θαλάσσης ακριβώς λόγω της ενίσχυσης των συνοριακών ελέγχων. Το ρεκόρ του 2011 οφείλεται στην κατάρρευση των καθεστώτων στην Τυνησία και ιδίως στη Λιβύη, που έστειλε κύματα μεταναστών προς την Ευρώπη.
Από άποψη θανάτων, ο δεύτερος μεγαλύτερος αριθμός σημειώθηκε το 2007 όταν 630 άνθρωποι καταγράφηκαν ως νεκροί ή αγνοούμενοι στη Μεσόγειο.
Παρότι η Ελλάδα έχει τα μακρύτερα εξωτερικά θαλάσσια σύνορα της ΕΕ, η συντριπτική πλειοψηφία των περυσινών αφίξεων μέσω θαλάσσης πραγματοποιήθηκε στην Ιταλία – 56.000 άτομα, 1.574 και 1.030 σε Ελλάδα και Μάλτα αντίστοιχα. Αν όμως προσθέσουμε και τα χερσαία εξωτερικά σύνορα της ΕΕ στον Εβρο, η Ελλάδα συναγωνίζεται την Ιταλία για την πρώτη θέση καθώς 55.000 μετανάστες διέσχισαν παράτυπα τα ελληνοτουρκικά σύνορα, σύμφωνα με στοιχεία των ελληνικών Αρχών.
Οι επιζήσαντες διηγήθηκαν στο προσωπικό της Υ.Α. οδυνηρές ιστορίες, με ένοπλους φρουρούς να τους στοιβάζουν σε ακατάλληλα πλοιάρια τα οποία πρόσφυγες και μετανάστες αναγκάζονταν σε πολλές περιπτώσεις να οδηγήσουν οι ίδιοι. Επιπλέον, ορισμένοι ανέφεραν στην Υ.Α. ξυλοδαρμό και κακοποίησή τους από συνταξιδιώτες τους.
Η Υ.Α. καλεί όλους τους πλοιάρχους της Μεσογείου, που αποτελεί ένα από τα πλέον πολυσύχναστα θαλάσσια περάσματα του κόσμου, να επαγρυπνούν και να εκτελούν τα καθήκοντά τους για τη διάσωση σκαφών σε κίνδυνο.
Η λαθραία εισροή μεταναστών στην Ευρώπη από τη Λιβύη αναμένεται να συνεχιστεί αμείωτη το 2012 διότι, όπως οι ίδιοι περιγράφουν στην Υ.Α., η εκεί κατάσταση γίνεται όλο και πιο επικίνδυνη, ιδίως για τους αφρικανούς οικονομικούς μετανάστες. «Μερικοί παρομοιάζουν την κατάσταση σε ορισμένες περιοχές της Λιβύης με την ανομία που επικρατεί στη Σομαλία», συνεχίζει ο Ελούλ από τη Βαλέτα. «Οι Λίβυοι τους αποκαλούν «μουταζάκα», που σημαίνει «μισθοφόρος» στα αραβικά, και τους κατηγορούν ότι είναι «τα αδέρφια του Καντάφι». Οπως εξηγούν, οι λαθρέμποροι, που ζητούν 400 δολάρια το κεφάλι για να τους περάσουν στην απέναντι πλευρά της Μεσογείου, αποτελούν τη μοναδική τους διέξοδο».
