Τα χρυσόδεντρα του Πόρου

«Μη με ψάχνετε σήμερα ούτε αύριο / Εφυγα μακριά από μένα» τραγουδούσε ο σπουδαίος Μαρκ Σαγκάλ και ζωγράφιζε τον «Ηλιο του Πόρου»: «Εκεί όλα είναι φως. Ενα μοναδικό φως, μιας απερίγραπτης διαφάνειας και απαλότητας». Πράγματι, ο Πόρος είναι τόπος για ποιητές και ζωγράφους. Ετσι ήταν πάντα. Ο Γιώργος Σεφέρης αναρωτιόταν αν θα βρει κάπου αλλού αυτή τη γαλήνη που ταξιδεύει στο κανάλι μεταξύ του Λεμονοδάσους και της νεοκλασικής πολιτείας, των βασικών συστατικών του Πόρου. Εκεί ο ποιητής γνώρισε δύο νέους, τότε, ζωγράφους που έμελλε να αποκτήσουν, αργότερα, μεγάλη φήμη. Ειδικά ο Λούσιαν Φρόιντ, ο εγγονός του πατέρα της ψυχανάλυσης, Σίγκμουντ Φρόιντ. Ο φίλος του ήταν ο Τζον Κράξτον. Ο Σεφέρης σημείωνε στο ημερολόγιό του: «Γλεντούν στην Ελλάδα, όπου βρίσκουν πράγματα που τους λείπουν στον τόπο τους. Το φως κι ένα άλλο είδος ανθρώπινης επικοινωνίας, καθώς λένε»…

Τον Λούσιαν Φρόιντ συγκινούσαν πολύ τα οπωροφόρα δέντρα και τα αποτύπωνε στους καμβάδες του. Η κόρη της οικογένειας που φιλοξενούσε στο σπίτι της τους δύο νεαρούς ζωγράφους (υπάρχει σχετική πινακίδα στο κεντρικό σοκάκι της πολιτείας πίσω από την προκυμαία) έλεγε ότι από τα έργα τους καταλάβαινε μόνο τα λεμόνια, τα ρόδα, τα μανταρίνια και τα αγκάθια που έφερναν από τους περιπάτους τους στον Γαλατά, στο Λεμονοδάσος και τα γύρω μέρη, για να τα ζωγραφίσουν. Τα εσπεριδοειδή ήταν τα χρυσόδεντρα του Πόρου και του Γαλατά, ο πλούτος του, το χρώμα του, η γεύση του, το άρωμά του, η εικόνα του. Είναι και τώρα. Το αισθανόμαστε καθώς καθόμαστε στην αυλή του «σπιτιού» μας και οι λεμονιές, αντάμα με μιαν ανθισμένη ελιά, απλώνουν και μπλέκουν τα φορτωμένα με χρυσούς καρπούς κλαδιά τους επάνω στο γαλάζιο φόντο της πισίνας. Οντως, η Μαρί-Λουίζ Αντωνιάδου έχει στήσει την «Ανεμώνη» και τους άλλους ξενώνες της στην πολιτεία του Πόρου σαν το σπίτι σας (www.storoloi-poros.com).

«Μυρίζει Λεμονοδάσος, Λεμονοδάσος. Ζήτω το Λεμονοδάσος. Αύριο όλοι στο Λεμονοδάσος». Ο Κοσμάς Πολίτης γράφει το πρώτο του μυθιστόρημα: «Ενα μικρότατο οροπέδιο, ένα σπιτάκι, ένα μαγκανοπήγαδο κι ένα θεόρατο πλατάνι. Κάτω εκτείνεται η θάλασσα του δάσους, βαθυπράσινη, και πέρα η άλλη, βαθυγάλανη, σπαρμένη με νησάκια ως εκεί που φθάνει το μάτι». Εδώ στο Λεμονοδάσος σαρώνει τα πάντα ο άνεμος της παρακμής, αλλά η υπόσχεση του παραδείσου με τα μήλα των Εσπερίδων πλανάται στην ατμόσφαιρα. Ξεκινήσαμε την πορεία μας στη χρυσοκίτρινη πλευρά του Πόρου με τον τρόπο που όλα αρχίζουν εδώ. Με ένα θαλασσινό ταξίδι με βάρκα. Με ξεναγό μας την Κατερίνα Σακελλίου και τον εγκλιματισμένο στο πνεύμα του Πόρου Κρις, αράξαμε στον μικρό προβλήτα του καρνάγιου στην πελοποννησιακή ακτή του Γαλατά, μπροστά από το πατρογονικό της κτήμα. Αυτή είναι μια διαδρομή μύησης στα μυστήρια του Πόρου την οποία η Κατερίνα κάνει συχνά με τους φιλοξενούμενούς της στις Σουίτες Οδύσσεια (www.odysseyapartmentsporos.gr) που διατηρεί στο Ασκέλι. Κάτι όπως ο περίπατος στην πολιτεία του Πόρου, η πεζοπορία από τα εσωτερικά μονοπάτια έως τον Ναό του Ποσειδώνα ή η θαλασσινή βόλτα με καγιάκ. Μόνο που εδώ σεργιανάς πάνω στην ίδια την ουσία του Πόρου, στα χρώματα, στις ευωδιές, στις γεύσεις του.

Συλλέγουμε τα υλικά του φαγητού μας, λεμόνια και δυόσμο για τα μπισκότα, τα μυριστικά που θα αρωματίσουν τα λαβράκια από τη θάλασσα που ανοίγεται μπροστά μας, άγριο μαϊντανό για τη σάλτσα που θα τα αρτύσει, παντοσύναχτα χόρτα που θα τα συνοδεύσουν, αυτοφυή μάραθα για τους μαραθοκεφτέδες αλλά και για τον αρωματισμό των σουπιών που ετοιμάζονται «στο φτερό» για να χορτάσουν τη συντροφιά, παρέα με το «Κουκουνάρι» –μια φιλότιμη προσπάθεια νέων ανθρώπων της Πόρου Αμπελος να δημιουργήσουν στο νησί που δεν του έλειπαν ποτέ τα πεύκα και τα αμπέλια μια ποιοτική ρετσίνα. Η Εμα από την Αυστραλία ετοιμάζει τα υλικά –σκόρδο, γιαούρτι, αγγούρι, μέντα, μάραθο, αλάτι, πιπέρι –για να φτιάξει τζατζίκι, δίπλα στην ιθαγενή Αργυρώ που ζυμώνει τα μπισκότα λεμονιού και θυμάται τα στρουμπίλια που μάζευαν μικροί στην εγγύς ακτή. Τα σαλιγκάρια της θάλασσας τα έβραζαν λιγάκι, τα έβγαζαν με μια καρφίτσα, τους έβαζαν λάδι και ξίδι και τα συνόδευαν με άγρια ρόκα. Ξέρετε καλύτερο μεζέ; αναρωτιέται. Βρίσκεται σε εξέλιξη ένα ακόμη μάθημα ελληνικής μαγειρικής που προσφέρει η Κατερίνα ως βασικό συστατικό της εμπειρίας των επισκεπτών από τον Πόρο. Κι αυτοί ανταποκρίνονται με ενθουσιασμό.

Το Λεμονοδάσος εξακολουθεί να ενθουσιάζει τους ζωγράφους. Ο Κώστας Παπανικολάου λέει ότι αυτό τον αιχμαλώτισε και τον κράτησε κοντά του στον Γαλατά. Από εκεί βλέπει, ακούει και αισθάνεται το τοπίο και το μετουσιώνει στον καμβά σε έργο τέχνης. «Οταν έρθεις εδώ καλοκαίρι», λέει, «και κάτω από αυτό το φως δεις τα λεμόνια που μοιάζουν με χρυσάφι, ακούσεις το νερό να κελαηδά στα επιφανειακά αυλάκια και το βουητό των μελισσών, όταν αισθανθείς την ευωδιά των ανθών και τη δροσιά κάτω από τα δέντρα, δεν θέλεις να φύγεις ποτέ. Οι λεμονιές έχουν πολλά φύλλα, πολλά λεμόνια, πολλή ζωή. Σκέψου το σαν εικόνα. Είναι ένα κέντημα μεγάλης αισθητικής αξίας. Πολύτιμη σαν τα ίδια τα λεμόνια και αρχέγονη, προβιομηχανική, στα ανθρώπινα μέτρα. Το θέαμα σε εγκλωβίζει, είναι εξαιρετικό να βλέπεις, να ακούς και να μυρίζεις τη ζωή».

Και μια ακόμη λεμονιά, η Citronne της Τατιάνας Σπινάρη, ανθίζει κάθε άνοιξη και καλοκαίρι στον Πόρο. Εφέτος οι εκθέσεις της γκαλερί στην προκυμαία της πολιτείας ξανοίγονται στο Αιγαίο. Πρώτα με τα παραδοσιακά σκαριά του Ρόμπερτ Μακ Κέιμπ (έως τις 19 Ιουνίου) και μετά με τις ζωγραφιές δέκα ζωγράφων, του Τάσου Μαντζαβίνου, του Γιάννη Ψυχοπαίδη, του Μανώλη Μπιτσάκη, του Δημοσθένη Κοκκινίδη, του Σωτήρη Σόρογκα, του Κωνσταντίνου Ξενάκη, του Αλέκου Κυραρίνη, του Μιχάλη Κατζουράκη, του Γιάννη Αδαμάκου και του Κώστα Παπανικολάου. Η έκθεση των πέντε πρώτων θα εγκαινιαστεί στις 25 Ιουνίου και θα διαρκέσει έως τις 31 Ιουλίου, και των πέντε επόμενων θα ανοίξει τις πόρτες της στις 6 Αυγούστου και θα υποδέχεται τους φιλότεχνους στην προκυμαία του Πόρου μέχρι τα πρώτα σκιρτήματα του φθινοπώρου, στις 18 Σεπτεμβρίου.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino το Σάββατο 7 Μαΐου 2016