Λαμπέρτο Ζανιέ: «Το Μεταναστευτικό ήρθε για να μείνει»

«Το μεταναστευτικό ζήτημα ήρθε για να μείνει. Είναι πρόβλημα μακροπρόθεσμο. Ισως σήμερα να υπάρχει μια κορύφωση λόγω του Συριακού αλλά πρόκειται για παράγοντα που αλλάζει το παιχνίδι και δημιουργεί τεράστιες προκλήσεις για τη διεθνή κοινότητα». Σε αυτή τη διαπίστωση προχωρεί μιλώντας στο «Βήμα» ο Λαμπέρτο Ζανιέ, γενικός γραμματέας του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ). Ο κ. Ζανιέ βρέθηκε στην Αθήνα για να συμμετάσχει σε εκδήλωση του ΕΛΙΑΜΕΠ ενώ είχε και την ευκαιρία να συναντήσει τον αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών Νίκο Ξυδάκη.

Ο κ. Ζανιέ θεωρεί ότι οι συγκρούσεις που σήμερα εκτυλίσσονται σε Συρία, Αφγανιστάν και Ιράκ, καθώς και η κατάσταση στη Λιβύη ευθύνονται για τα μεγάλα μεταναστευτικά και προσφυγικά ρεύματα, αλλά η διεθνής κοινότητα πρέπει να κοιτάξει πέρα από αυτό. «Οι δημογραφικές τάσεις, ιδιαίτερα στην Αφρική και στην Ασία, αυξάνουν την πίεση. Συνδυάζονται δε με παράγοντες όπως η κλιματική αλλαγή. Η αναζήτηση καλύτερης ποιότητας ζωής επίσης παίζει ρόλο. Η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε αρκετές χώρες διώχνει τον πληθυσμό, ενώ παράγοντα εξόδου αποτελεί και το οργανωμένο έγκλημα». «Θέλουμε ευρύτερη στρατηγική» τονίζει διότι «δεν μπορούμε να κοιτάμε κάθε ζήτημα ξεχωριστά».

Ο ΟΑΣΕ εμφανίζεται αποφασισμένος να αναλάβει ενεργότερο ρόλο στο Μεταναστευτικό. Μοχλό σε αυτό αποτελεί και η δραστήρια γερμανική προεδρία του Οργανισμού το 2016 και το αποτέλεσμα ήταν η σύσταση τον περασμένο Μάρτιο μιας Ατυπης Ομάδας Εργασίας για τη Μετανάστευση. Θα υπάρξει επίσης ειδική συνεδρίαση των Μονίμων Αντιπροσώπων του ΟΑΣΕ για το Μεταναστευτικό στις 20 Ιουλίου.

Από ορισμένες πλευρές διατυπώνεται η άποψη ότι κάποιες χώρες, όπως η Ρωσία και η Τουρκία, αξιοποιούν τη μετανάστευση ως «όπλο» εναντίον των αντιπάλων τους. «Είναι δύσκολο να καθορίσει κανείς αν πρόκειται για μια ηθελημένη πολιτική» απαντά, ερωτηθείς σχετικά, ο κ. Ζανιέ. Οπως προσθέτει, «ζούμε σε μια εποχή μεγάλης γεωπολιτικής πόλωσης. Και όταν βλέπει κανείς, ως αποτέλεσμα π.χ. της ρωσικής επέμβασης στη Συρία, να καταστρέφονται υποδομές, υποχρεώνοντας μεγάλες μάζες προσφύγων να αναζητούν καταφύγιο στην Τουρκία ή στην Ευρώπη, τότε φυσικά το ερώτημα που ανακύπτει είναι αν αυτό γίνεται ηθελημένα».

Η ουκρανική κρίση

Η κρίση στην Ουκρανία με την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και οι συγκρούσεις στο ανατολικό μέρος της χώρας επανέφεραν τον ΟΑΣΕ στο προσκήνιο ως έναν οργανισμό που θα μπορούσε να λειτουργήσει διαμεσολαβητικά μεταξύ Δύσης και Ρωσίας. Ποια είναι όμως σήμερα η κατάσταση;

«Οι Συμφωνίες του Μινσκ είναι ο μόνος δρόμος προς τα εμπρός» παρατηρεί ο κ. Ζανιέ. «Υπάρχει κάποια πρόοδος αλλά δεν είναι αρκετή. Χρειαζόμαστε ουσιαστική αποκλιμάκωση και μια εκεχειρία που να αντέξει. Αναρωτιέμαι πολλές φορές μήπως υπάρχει μια ατζέντα να παραμείνει ανοιχτή η σύγκρουση…» προσθέτει.

Τον ρωτάμε αν πιστεύει ότι η Ρωσία αμφισβητεί την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφαλείας, όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. «Πρόκειται για το δυσκολότερο κομμάτι της συζήτησης» παραδέχεται ευθαρσώς. «Η Μόσχα» εξηγεί «αμφισβητεί αυτές τις κατηγορίες αλλά υπάρχουν βήματα όπως η προσάρτηση της Κριμαίας που αμφισβητούν ορισμένους από τους μεταψυχροπολεμικούς κανόνες. Οι Ρώσοι λένε ότι δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό και φέρνουν ως παράδειγμα το Κόσοβο, μιλούν για τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ και για την καταστρατήγηση της Ιδρυτικής Πράξης ΝΑΤΟ – Ρωσίας σε σχέση με την παρουσία νατοϊκών στρατευμάτων στην Ανατολική Ευρώπη, την αντιπυραυλική άμυνα κ.ά.».

Οπως επισημαίνει, ο ΟΑΣΕ προσπαθεί να διευκολύνει τις επαφές. «Λείπουν όμως» τονίζει «τα «ενδιάμεσα κράτη» που μπορούσαν να είναι αξιόπιστοι διαμεσολαβητές μεταξύ Δύσης και Ανατολής. Υπάρχουν χώρες όπως η Γερμανία που επενδύει πολλά στις επαφές με τις δύο πλευρές, αν και καθαρά ανήκει στο ένα στρατόπεδο, αλλά υπάρχει μεγάλη πόλωση. Το αντιλαμβάνομαι όταν κάνω προτάσεις για ΜΟΕ, όπως π.χ. για έναν εκσυγχρονισμό του Κειμένου της Βιέννης, εξαιτίας του υβριδικού πολέμου ή των αιφνίδιων ρωσικών στρατιωτικών ασκήσεων που προκαλούν νευρικότητα σε κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ και οδηγούν τη Συμμαχία να πραγματοποιεί δικές της ασκήσεις. Δεν υπάρχει υποστήριξη από τις δύο πλευρές». «Αυτό» καταλήγει «θα μπορούσε να οδηγήσει πολιτικά και στρατιωτικά σε αντιπαράθεση».