Αργά τη νύχτα, σύνορα Συρίας – Ιορδανίας. «Βλέπω ένα αγοράκι, 7-8 χρόνων, να κρατάει ένα μπόγο από κουρέλια παραμάσχαλα. Τον ρωτάω τι κουβαλάει με τόση προσοχή. Ήταν το ενός μηνός αδερφάκι του» λέει στο «Βήμα» ο Πάνος Μουμτζής, συντονιστής της Ύπατης Αρμοστείας (ΥΑ) του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες από τη Συρία.
«Το αγοράκι αυτό είχε περπατήσει τα 30 χλμ. που καλύπτουν οι σύροι πρόσφυγες που εγκαταλείπουν τη χώρα από εκείνο το σημείο. Αλλά το πρόβλημα δεν είναι η απόσταση, είναι οι ελεύθεροι σκοπευτές που όλο και κάποιον σκοτώνουν» προσθέτει φέρνοντας το παράδειγμα μιας μάνας που κατέφθασε στην Ιορδανία μαύρα μεσάνυχτα κρατώντας από το χέρι τα δύο παιδιά της. «Κοντοστάθηκε κοιτώντας προς τα πίσω και όταν τη ρωτήσαμε γιατί δεν προχωρούσε μαζί με τους υπόλοιπους πρόσφυγες, απάντησε ότι περίμενε τον μεγάλο της γιο που κρατούσε τη βαλίτσα τους. Εκείνη την ώρα ακούστηκαν πυροβολισμοί από μακριά· δεν έδωσα σημασία. Οι πρόσφυγες που κατέφθασαν λίγο αργότερα κουβαλούσαν ένα πτώμα. Ήταν ο γιος της. Η κραυγή της μάνας θα μου μείνει αξέχαστη».
Οι Σύροι –που εγκαταλείπουν όπως-όπως τη χώρα τους για να μην προστεθούν στους 70.000 νεκρούς που έχει στοιχίσει μέχρι στιγμής ο διετής πόλεμος –συναντούν ένα δεύτερο «καθεστώς Ασαντ» στην Ελλάδα. Αν και πρόσφυγες, συλλαμβάνονται και φυλακίζονται από τις ελληνικές αρχές –κι αυτό αν δεν έχουν πνιγεί προηγουμένως στα νερά μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας. «Από τη Συρία πέρασα στην Τουρκία. Στην Κωνσταντινούπολη πήγα στη γνωστή πλατεία όπου μαζεύονται εκείνοι που περνούν κόσμο λαθραία στην Ελλάδα. Διαπραγματεύτηκα καλή τιμή: 250 ευρώ» λέει στο «Βήμα» ο 35χρονος Ζοάν, σύρος δημοσιογράφος κουρδικής καταγωγής.
«Οι αστυνομικοί μας φέρονταν πολύ άσχημα»
Στην Ελλάδα, όπου βρίσκεται εδώ και έξι μήνες περίπου, ο Ζοάν συνελήφθη τρεις φορές από αστυνομικούς στον δρόμο και κρατήθηκε και τις τρεις σε άθλιες συνθήκες. «Ήμασταν 53 άτομα σε ένα μικρό κελί αστυνομικού τμήματος. Ύστερα από λίγες μέρες, οι Αφγανοί «τρελάθηκαν», έκαναν απεργία πείνας. Έκανα κι εγώ απεργία για τρεις μέρες. Οι αστυνομικοί μας φέρονταν πολύ άσχημα» μας λέει.
Μια φορά επιχείρησε ανεπιτυχώς να περάσει στην Ιταλία αλλά κατέληξε στην Κέρκυρα. Στο κτίριο της Πέτρου Ράλλη στην Αθήνα όπου κατατίθενται οι αιτήσεις χορήγησης ασύλου δεν έχει καταφέρει ακόμη ούτε να μπει –αιτήσεις γίνονται δεκτές μόνο για λίγες ώρες κάθε Σάββατο και οι ουρές είναι τεράστιες. «Γιατί δεν έκανες αίτηση για άσυλο όσο ήσουν κρατούμενος;» τον ρωτάμε. «Γιατί σε αυτή την περίπτωση θα παρέμενα στη φυλακή για 12-18 μήνες» –αυτό προβλέπει το ελληνικό σύστημα. «Δεν θα το άντεχα. Στη Συρία είχα φυλακιστεί για πέντε χρόνια. Γι’ αυτό έφυγα» μας απαντάει.
«Είναι σημαντικό να μείνουν τα σύνορα ανοιχτά»
Με αιχμή του δόρατος τους σύρους πρόσφυγες, το ελληνικό τμήμα της ΥΑ πιέζει τις ελληνικές αρχές προκειμένου να βελτιωθεί η κατάσταση για όλους τους πρόσφυγες στη χώρα μας. Ο κ. Μουμτζής παρουσίασε σε συνέντευξη Τύπου την Τετάρτη τη συνολική εικόνα των σύρων προσφύγων: «Πάνω από 5 εκατ. Σύροι, από τα 23 εκατ. του πληθυσμού, έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους. Αφού εκτοπιστούν εσωτερικά μία ή και δύο φορές, κατευθύνονται στα σύνορα: 1.350.000 έχουν περάσει στις γειτονικές χώρες. Πάνω από 8.000 Σύροι διασχίζουν τα σύνορα κάθε νύχτα. Η μεγαλύτερή μας ανησυχία είναι η προστασία των αμάχων. Το 75% των προσφύγων είναι γυναίκες με παιδιά. Πάνω από το 50% είναι παιδιά, κλεισμένα στον εαυτό τους, με σοβαρά ψυχικά τραύματα. Έχεις την εντύπωση ότι πρόκειται για μια κρίση παιδιών προσφύγων».
Σύμφωνα με τον κ. Μουμτζή, 425.000 σύροι πρόσφυγες είναι στον Λίβανο –«δεν υπάρχουν καταυλισμοί, οι Λιβανέζοι, ακόμη και οι φτωχοί, έχουν ανοίξει τα σπίτια τους στους Σύρους» -, 435.000 στην Ιορδανία συν άλλες 100.000 μη καταγεγραμμένοι –«το 10% του ιορδανικού πληθυσμού» -, 400.000 στην Τουρκία και 130.000 στο Ιράκ. «Στον Λίβανο και στην Ιορδανία οι κρατικές υπηρεσίες, νοσοκομεία κ.λπ., εξυπηρετούν τους Σύρους σαν να ‘ταν ντόπιοι. Το σημαντικότερο είναι τα σύνορα να παραμείνουν ανοιχτά και κανένας να μην επιστραφεί στη Συρία παρά τη θέλησή του» είπε ο κ. Μουμτζής.
Όλοι σε ένα τσουβάλι
Ο Γιώργος Τσαρμπόπουλος, επικεφαλής του γραφείου της ΥΑ στην Ελλάδα, συνόψισε τα αιτήματα προς τις ελληνικές Αρχές σε τρεις βασικούς άξονες: πρόσβαση στην επικράτεια, υποδοχή και άσυλο. «Μόλις μπουν στην Ελλάδα, συλλαμβάνονται όλοι, εκδίδεται απόφαση για την απέλασή τους και κρατούνται. Δεν υπάρχουν μηχανισμοί υποδοχής και ταυτοποίησής τους» –πρόσφυγες, οικονομικοί μετανάστες, όλοι μπαίνουν στο ίδιο τσουβάλι.
«Τι νόημα έχει η κράτηση των Σύρων αφού δεν γίνονται απελάσεις στη Συρία λόγω της εκεί κατάστασης;» αναρωτήθηκε ο κ. Τσαρμπόπουλος. «Η πρόταση της ΥΑ είναι να εκδίδεται αμέσως αναστολή της απέλασης για τους Σύρους –προβλέπεται από τον νόμο –και να μην κρατούνται. Αντί του εγγράφου που προστάζει να εγκαταλείψουν τη χώρα εντός 30 ημερών και τελευταίως εντός 7 ημερών, το οποίο δεν τηρείται ποτέ, να λαμβάνουν έγγραφο με αναστολή της απέλασης».
Η διαταγή που λαμβάνουν οι Σύροι για απέλαση από την Ελλάδα όχι μόνο αποτελεί ένα ανούσιο γραφειοκρατικό παιχνίδι αλλά και τους καθιστά παράνομους όταν συλληφθούν στο πλαίσιο του «Ξένιου Δία». Ο κ. Τσαρμπόπουλος τόνισε ότι αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο να «συροποιήσουμε» το πρόβλημα των προσφύγων, όμως «αν ανοίξει μια χαραμάδα για τους Σύρους, ελπίζουμε ότι θα βελτιωθεί η κατάσταση για όλους τους πρόσφυγες στην Ελλάδα» είπε.
