Από τον Οκτώβριο του 2007 λειτουργεί στο Τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου ένα διετές Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών, με τίτλο «Ολιστικά Εναλλακτικά Θεραπευτικά Συστήματα – Κλασική Ομοιοπαθητική». Το συγκεκριμένο ΜΠΣ απευθύνεται σε γιατρούς και οδοντιάτρους, ενώ βασικά στοιχεία του επιστημονικού αντικειμένου του είναι η ολιστική θεώρηση και κατ’ επέκταση η διεπιστημονικότητα. (www. syros. aegean.gr/homeopathy)


Πώς δικαιολογείται όμως να ιδρύεται ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα ομοιοπαθητικής, μιας θεραπευτικής μεθόδου δηλαδή, σε ένα πανεπιστημιακό τμήμα που εκπαιδεύει μηχανικούς συστημάτων;


Ομοιοπαθητική και συστημική θεωρία


Στο συγκεκριμένο τμήμα του Πανεπιστημίου Αιγαίου διδάσκεται εδώ και αρκετά χρόνια η Συστημική Θεωρία, δηλαδή ερευνώνται οι δυνατότητες και ο τρόπος λειτουργίας πολύπλοκων ολικών συστημάτων ως εξέλιξη της κυβερνητικής θεωρίας του Νόρμπερτ Βίνερ. Ενα τέτοιο σύστημα είναι και ο ανθρώπινος οργανισμός, που στο σύνολό του είναι εξαιρετικά πιο πολύπλοκο από τα μέρη – τα όργανα – που τον αποτελούν.


Η Ομοιοπαθητική αντιμετωπίζει θεραπευτικά τον κάθε ασθενή, ως έναν σύνθετο και μοναδικό ανθρώπινο οργανισμό, ο οποίος πρέπει να ενισχυθεί ως «συνολική οντότητα», προκειμένου να αντιδράσει στην αρρώστια με τον δικό του πολύπλοκο και μοναδικό τρόπο.


Αντιθέτως, η κλασική ιατρική επεμβαίνει θεραπευτικά στο όργανο που πάσχει – την καρδιά, το ήπαρ, τα νεφρά κτλ. – καταστέλλοντας τα συμπτώματα, ανεξάρτητα από τη συνολική πολυπλοκότητα του οργανισμού και τη συγκεκριμένη, ξεχωριστή ιδιοσυστασία τού κάθε ασθενούς.


Είναι φυσικό λοιπόν εμείς οι μελετητές της κλασικής ομοιοπαθητικής, που ασχολούμαστε με το εξαιρετικά πολύπλοκο σύστημα του ανθρώπινου οργανισμού, να συνεργασθούμε με το συγκεκριμένο τμήμα, που έχει ήδη εντρυφήσει στη συστημική θεωρία και έχει αρχίσει να διερευνά τις αρχές και τους νόμους που διέπουν τους ζώντες οργανισμούς-συστήματα.


Αυτό το κοινό μας ενδιαφέρον να διεισδύσουμε σε ένα εξαιρετικά πολύπλοκο και οργανωτικά τέλειο σύστημα, όπως ο ανθρώπινος οργανισμός, είχε αποτέλεσμα την επιστημονική μας συνάντηση στο συγκεκριμένο ΜΠΣ.


Η κυβερνητική αλλά και η συστημική σκέψη και θεωρία, που διδάσκονται εδώ και πολλά χρόνια στα πανεπιστήμια της Ευρώπης και της Αμερικής, μπορούν να μας δώσουν τα εργαλεία για να κατανοήσουμε τις πολύπλοκες οργανωτικές διασυνδέσεις και αντιδράσεις του ανθρώπινου οργανισμού.


Ας πάρουμε για παράδειγμα τη διαπίστωση της κυβερνητικής ότι ένας οργανισμός, όσο πιο πολύπλοκος είναι, τόσο καλύτερα και ολοκληρωμένα αντιδρά σε ένα ερέθισμα, εσωτερικό ή εξωτερικό. Αν αυτή τη διαπίστωση την εφαρμόσουμε στον ανθρώπινο οργανισμό, τότε θα πρέπει να δούμε με τελείως διαφορετική θεώρηση τα συμπτώματα που εμφανίζονται όταν ο οργανισμός μας αντιδρά σε έναν νοσογόνο παράγοντα. Μήπως όταν ανεβάζουμε πυρετό, μαζί με τα άλλα γνωστά συμπτώματα, αυτή είναι η καλύτερη δυνατή αντίδραση του οργανισμού μας, την οποία ίσως θα πρέπει να σεβαστούμε και να ενισχύσουμε, αντί να την καταστείλουμε;


Η θαυμαστή ανθρώπινη μηχανή


Το μεταπτυχιακό προσφέρεται ως ένας τέτοιος χώρος ζύμωσης διαφορετικών απόψεων και θεωρήσεων, από τις οποίες ελπίζουμε να προκύψουν νέα δεδομένα, χρήσιμα όχι μόνο για εμάς αλλά και για τους ασθενείς. Η «ιερή περιέργεια» να ερευνούμε, να μαθαίνουμε, να βελτιώνουμε τα εργαλεία με τα οποία κατανοούμε τη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού πρέπει να υποστηριχθεί και να ενισχυθεί, αντί να καταδικαστεί, από την επιστημονική κοινότητα.


Σε μια μηχανή, όταν καταστρέψουμε ή αφαιρέσουμε ένα μέρος της, συνήθως αυτή παύει να λειτουργεί. Ο ανθρώπινος οργανισμός, αντιθέτως, έχει τη δυνατότητα να αποκαταστήσει τη λειτουργία του ακόμη και με την ανάπλαση ενός κατεστραμμένου οργάνου, έχει δηλαδή τη δυνατότητα να ανταλλάσσει ενέργεια και ύλη με το περιβάλλον του. Δεν είναι πραγματικά θαυμαστός ο τρόπος με τον οποίο ο οργανισμός αναπληρώνει την απώλεια; Γιατί όταν ένας οργανισμός διεγείρεται από μια χημική ουσία η αντίδρασή του δεν είναι πάντα προβλέψιμη και πολλές φορές ξεπερνά και τους πιο ακραίους υπολογισμούς; Πώς λειτούργησε, π.χ., η θαλιδομίδη μέσα στην πολυπλοκότητα του οργανισμού και οι έγκυες γυναίκες που τη χρησιμοποίησαν έφεραν στον κόσμο παιδιά που τους έλειπαν διάφορα μέλη; Τι συνέβη και το «σύστημα» λειτούργησε με έναν τόσο αρνητικό τρόπο; Αυτά είναι εύλογα ερωτήματα που έχουν μείνει αναπάντητα. Αλλά κάτι ανάλογο δεν είναι ακόμη «ζητούμενο» στον τρόπο με τον οποίο αντιδρά ένα τόσο πολύπλοκο σύστημα, όπως ο ανθρώπινος οργανισμός, αναπτύσσοντας τις παρενέργειες των χημικών φαρμάκων που πολλές φορές έχουν επιφέρει όχι μόνο τερατογενέσεις αλλά ακόμη και τον θάνατο;


Για τη συμβατική ιατρική, η στόχευση είναι να εξαλείψει τα συμπτώματα του οργάνου που πάσχει.


Για την ομοιοπαθητική, η στόχευση είναι η ενίσχυση του οργανισμού στο σύνολό του, ώστε αυτό το εξαιρετικά πολύπλοκο σύστημα, αν διεγερθεί με σωστό τρόπο, να αποκαταστήσει τη βλάβη με τις δικές του δυνάμεις.


Από εδώ προκύπτει και η ανάγκη μας να διερευνήσουμε τη λειτουργία τέτοιων πολύπλοκων συστημάτων, με τη βοήθεια της συστημικής θεωρίας και σκέψης, αλλά και με τη βοήθεια που προέρχεται από μια διεπιστημονική προσέγγιση (βιολογία, γενετική κτλ.) στο τεράστιο πρόβλημα των επιδημικών ασθενειών αλλά και των χρόνιων νοσημάτων από τα οποία υποφέρει όλο και περισσότερο σήμερα η ανθρωπότητα.


Ο κ. Γεώργιος Βυθούλκας είναι διευθυντής της Διεθνούς Ακαδημίας Κλασικής Ομοιοπαθητικής που εδρεύει στην Αλόννησο και έχει βραβευθεί με το Εναλλακτικό Βραβείο Νομπέλ το 1996. Είναι τακτικός καθηγητής στην έδρα της Ομοιοπαθητικής στην Ιατρική Ακαδημία του Κιέβου, επίτιμος καθηγητής της Ιατρικής Ακαδημίας της Μόσχας και συνεργάτης καθηγητής στην Ιατρική Σχολή των Βάσκων στην Ισπανία. Επίσης είναι τακτικό μέλος της Academy of Science της Νέας Υόρκης, της American Association for the Advancement of Science κ.ά.