H ΕΥΦΥΪΑ ΔΕΝ EINAI MONO TO IQ
O 60χρονος Χάουαρντ Γκάρντνερ είναι ένας διάσημος «πατέρας». Και αυτό διότι εκτός από τα φυσικά του τέκνα – τέσσερα τον αριθμό, τα οποία απέκτησε με την Ελεν Γουίνερ, εξελικτική ψυχολόγο στο Boston College – έχει άλλα οκτώ σημαντικά «πνευματικά» παιδιά τα οποία «γεννήθηκαν» πριν από περίπου 20 χρόνια: ήταν όταν το 1983 ο Γκάρντερ, που θεωρείται κορυφή στα θέματα της γνωστικής ψυχολογίας, δημοσίευσε το ανατρεπτικό βιβλίο του «Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligences» εκφράζοντας για πρώτη φορά μια θεωρία η οποία άλλαξε τον χάρτη της εκπαίδευσης σε παγκόσμιο επίπεδο: αυτή των πολλαπλών ευφυϊών. Ο Γκάρντερ, καθηγητής Ψυχολογίας της Μάθησης στο Χάρβαρντ, καθηγητής Ιατρικής και Νευρολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βοστόνης, συγγραφέας 18 βιβλίων που έχουν μεταφραστεί σε 21 γλώσσες, εκατοντάδων άρθρων σχετικά με θέματα ψυχολογίας και τιμημένος με περισσότερα από 20 διεθνή βραβεία, ήταν ο άνθρωπος που απέδειξε ότι η νοημοσύνη μας είναι πολύ περισσότερα πράγματα από αυτό που ορίζει η «στείρα» μέτρηση του IQ μας. Και έδωσε έτσι στους ειδικούς το «κλειδί» που ανοίγει την «πόρτα» της ολοκλήρωσης και της ισορροπίας του ατόμου.
Ο Γκάρντνερ γεννήθηκε στο Σκράντον της Πενσυλβανίας στις 11 Ιουλίου 1943 από γονείς πρόσφυγες που έφθασαν στις ΗΠΑ από τη ναζιστική Γερμανία. Οπως ο ίδιος λέει, ήταν πάντα ένα μελετηρό παιδί, που αγαπούσε τις τέχνες και κυρίως τη μουσική – το πιάνο αποτελεί μόνιμο «σύντροφό» του που τον ξεκουράζει έπειτα από μια δύσκολη ημέρα. Θεωρεί τον εαυτό του «γέννημα-θρέμμα» του Χάρβαρντ, αφού εκεί σπούδασε εξελικτική ψυχολογία και νευροψυχολογία και εκεί συνεχίζει να εργάζεται επάνω στα προγράμματά του: το «Project Zero» που αποτέλεσε το παράδειγμα για τη δημιουργία σχολείων σε όλον τον κόσμο που βασίζονται στο παιδί ως σύνολο παρά στην αξιολόγησή του από μια… καρτέλα με βαθμούς, αλλά και το πρόσφατο «GoodWork Project» το οποίο έδωσε γέννηση στο τελευταίο βιβλίο του με τίτλο «Leading Minds: An anatomy of Leadership», που μελετά τα διαφορετικά ταλέντα και ευφυΐες που κάνουν έναν άνθρωπο «πρώτο μεταξύ των πρώτων». Τα προγράμματα αυτά λειτουργούν με βάση τη διάσημη πλέον θεωρία των πολλαπλών ευφυϊών.
Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή η νοημοσύνη μας χωρίζεται σε οκτώ τομείς οι οποίοι έχουν την έδρα τους σε διαφορετικά σημεία του εγκεφάλου μας. Είναι εξίσου σημαντικοί, όχι όμως και το ίδιο εξελιγμένοι σε κάθε άτομο. Κύριος «ένοχος» μάλιστα για την άνιση μεταξύ τους ανάπτυξη θεωρείται το σχολείο, το οποίο επικεντρώνεται στην καλλιέργεια δύο μόνο ευφυϊών – γλωσσική και λογικομαθηματική – αφήνοντας σε δεύτερη μοίρα τις υπόλοιπες (μουσική ευφυΐα, ευφυΐα του χώρου, ενδοπροσωπική ευφυΐα, διαπροσωπική ευφυΐα, φυσιογνωστική ευφυΐα και σωματική – κιναισθητική ευφυΐα).
Τι συμβαίνει όμως σε όσους ανακαλύπτουν τώρα ότι πιθανώς πήραν τη ζωή τους λάθος; Οπως εξηγεί ο ίδιος ο Γκάρντνερ στο «Βήμα» ποτέ δεν είναι αργά για να αλλάξουμε ζωή: «Σε γενικό πλαίσιο οι ευφυΐες καλλιεργούνται ευκολότερα όταν το άτομο είναι σε μικρή ηλικία, γεγονός που σημαίνει ότι είναι ενεργητικότερο, με αυξημένη περιέργεια, ένα σφουγγάρι που «ρουφά» τις γνώσεις. Ωστόσο με την κατάλληλη προσέγγιση όλα τα άτομα μπορούν να αναπτύξουν τομείς που είχαν ξεχασμένους και οι οποίοι είναι πιθανό να τους χαρίσουν την ολοκλήρωση που τους έλειπε».
H λογική του Γκάρντνερ, όπως την εξηγεί ο ίδιος, είναι να κατανοήσουμε το πνευματικό προφίλ του κάθε παιδιού και αναλόγως να το διδάξουμε. «Για παράδειγμα, μια αρχή της φυσικής μπορεί να διδαχθεί στα παιδιά με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με τις ανάγκες τους. Μέσα από τα μαθηματικά, τη λογική, τη γλώσσα, ένα διάγραμμα στον χώρο, μια άσκηση του σώματος. Ετσι θα γίνει κατανοητή».
Και μόνο αν σκεφτεί κανείς τις θεωρίες που όλοι διδαχτήκαμε κατά καιρούς χωρίς να καταλαβαίνουμε ποτέ το νόημά τους, αντιλαμβάνεται το πόσο δίκιο έχει ο Γκάρντνερ. Και πόσο άδικο είναι το ότι ένας σημερινός υπάλληλος γραφείου θα μπορούσε – αν κάποιος εκπαιδευτικός είχε αντιληφθεί την κλίση του – να είναι ένας επιτυχημένος – και το σημαντικότερο – ευτυχισμένος… χορευτής!
