Οικόπεδα με θέα τις… κάλπες

Γλυφάδα, Σεπτέμβριος.

«Δεν θέλω να ασχολούμαι με την πολεοδομία…» λέει ο δήμαρχος Γλυφάδας κ. Στέλιος Λανδράκης «είναι μια πολύ βρώμικη υπόθεση… Ναι, μπορείτε να γράψετε ότι και οι πιλοτές κτίζονται και οι κοινόχρηστοι χώροι καταπατούνται και μέχρι πρότινος τα πρόστιμα για τα αυθαίρετα δεν εισπράττονταν. Είχαμε επί 11 χρόνια στα συρτάρια πρόστιμα αυθαιρέτων ανείσπρακτα…». Ο άνθρωπος μιλάει σαν να πρόκειται για μια υπηρεσία που ανήκει στην πολιτική ευθύνη κάποιου άλλου αλλά πολύ σύντομα διαπιστώνουμε ότι ο κ. δήμαρχος σηκώνει το τηλέφωνο για να ρωτήσει τους υπεύθυνους του πολεοδομικού γραφείου πόσες άδειες οικοδομής εκδίδονται καθημερινά.

Ο αριθμός τους αποτελεί την επιβεβαίωση ότι η τοπική αυτοδιοίκηση διαχειρίζεται πλέον τις κατ’ αποκλειστικότητα «πιο βρώμικες υπηρεσίες» (Θ. Πάγκαλος) του Δημοσίου, τις πολεοδομίες. Ετσι στη Γλυφάδα εκδόθηκαν το 1999 457 άδειες οικοδομής και 99 αναθεωρήσεις αδειών, το 2000 οι αριθμοί αυτοί ήταν 443 και 117 αντίστοιχα, τον τρέχοντα χρόνο 329 και 85.

«Εκδίδονται τρεις άδειες την ημέρα» λέει ο κ. Λανδράκης «αλλά εγώ λέω απελθέτω απ’ εμού το ποτήριον τούτο». Το πολεοδομικό γραφείο περιήλθε στην αρμοδιότητα της τοπικής εξουσίας το 1995 και οι περισσότεροι υπάλληλοί του προήλθαν από τις κεντρικές υπηρεσίες υπουργείων. Το πολεοδομικό γραφείο του προαστίου των Αθηνών έγινε διάσημο εξαιτίας της αντιδικίας του Συνηγόρου του Πολίτη, κύκλος «Ποιότητα Ζωής», με τον προϊστάμενό του κ. Σωφρονά που δημόσια παραδέχθηκε ότι η συναλλαγή είναι αναπόσπαστο στοιχείο της δραστηριότητας αυτής της υπηρεσίας, αρνούμενος να συνεργαστεί με τους ειδικούς επιστήμονες της ανεξάρτητης διοικητικής αρχής. Πριν από έναν χρόνο οι επιστήμονες του Συνηγόρου του Πολίτη πραγματοποίησαν ελέγχους σε οκτώ οικοδομές του δήμου Γλυφάδας και διαπίστωσαν ότι όλες οι καταγγελίες που είχαν γίνει ευσταθούσαν. Και πάλι η πολεοδομία αρνήθηκε να συνεργαστεί, οπότε η υπόθεση του πολεοδομικού γραφείου κατέληξε στην εισαγγελία. Ο κ. Λανδράκης επιβεβαίωσε στο «Βήμα» ότι διενεργεί ΕΔΕ για την άρνηση του υπαλλήλου να συνεργαστεί με την ανεξάρτητη διοικητική αρχή αλλά ορισμένες απόψεις του πρώτου πολίτη της Γλυφάδας, π.χ. «δεν θέλω να έχω την παραμικρή σχέση με αυτή την υπηρεσία», αφήνουν αμφιβολίες για το κατά πόσον η ΕΔΕ θα φθάσει το «μαχαίρι στο κόκαλο».

Η πολεοδομία Γλυφάδας δεν είναι η μόνη πολεοδομία που λειτουργεί με βάση το πολιτικό όφελος αιρετών αρχόντων, τοπικών και υπερτοπικών. «Η γη είναι αγαθό προς διανομή, ακόμη και όταν είναι δασική έκταση» λέει με αφοπλιστική ειλικρίνεια δήμαρχος της Βόρειας Αττικής που θέλει να παραμείνει ανώνυμος «όταν δεν έχεις να μοιράσεις εισόδημα, εύνοιες, διορισμούς, τότε μοιράζεις γη. Η γη είναι ψήφοι».

Μια υπόθεση στη Νάξο που ήρθε στη δημοσιότητα χάρη στην επιμονή του κ. Γ. Κιουλαφή αποκάλυψε ότι όλοι οι φορείς της τοπικής και υπερτοπικής εξουσίας συμμετέχουν στη διαχείριση της αυθαιρεσίας και της καταπάτησης. Για τη στοιχειοθέτηση της συγκεκριμένης υπόθεσης ο καταγγέλων πραγματοποίησε συνολικά 140 ταξίδια στη Νάξο και σε ένα από τα τελευταία ταξίδια ναυάγησε με το «Σάμινα». Ο κ. Κιουλαφής επέζησε από το ναυάγιο. Λίγες ημέρες πριν από το ναυάγιο είχε καταφέρει να προσελκύσει στη Νάξο τον ειδικό επιστήμονα του Συνηγόρου του Πολίτη (ΣτΠ) κ. Νίκο Βίττη. Ο κ. Βίττης σε μια αναφορά-καταπέλτη περιγράφει ένα όργιο αυθαιρεσίας και παρανομίας που έχει οδηγήσει στο όνομα της ανάπτυξης στην καταστροφή μιας από τις ωραιότερες παραλίες της χώρας. Πρόκειται για τις παραλίες της Αγίας Αννας και του Αγίου Προκοπίου που χάρη σε έναν δρόμο παράλληλα με τον αιγιαλό φιλοξενεί πλέον αγροτοτουριστικές εγκαταστάσεις πάνω στις κατά τα άλλα προστατευόμενες ως «ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους» αμμοθίνες. Αγροτοτουριστικές εγκαταστάσεις πάει να πει «ενοικιαζόμενα δωμάτια». Ο πρώην κοινοτάρχης Βίβλου κ. Αργύρης Σοφικίτης καταθέτοντας στην ειρηνοδίκη της Νάξου αναφέρει ότι «έγινα παραβάτης για το καλό του τόπου. Υπέγραψα ότι υπήρχε 5,5 μέτρα δρόμος. Είχα κτήματα στον κάμπο και όταν άνοιγε η μπουλντόζα ήμουν εκεί…». Στην υπ’ αριθμόν 14/96 απόφασή του το κοινοτικό συμβούλιο αναφέρει: «Δεν μπορούμε εμείς σαν κοινότητα να έρθουμε σε αντιπαράθεση με τους αγρότες-δημότες της κοινότητάς μας και να δημιουργηθεί κοινωνικό πρόβλημα». Ο έπαρχος Νάξου αν και δηλώνει ότι ο δρόμος είναι αυθαίρετος και πρέπει να επανέλθει στην αρχική του κατάσταση δεν προχωράει στην υλοποίηση των όσων διακηρύττει.

Η πρωτοτυπία της αναφοράς του ΣτΠ είναι ότι στις 29 σελίδες της αποκαλύπτεται μια ολόκληρη αλυσίδα παρατυπιών που φθάνει ως την έγκριση της επιδότησης για την ανέγερση των αγροτοτουριστικών μονάδων. Ενας από τους δικαιούχους, συγκεκριμένα ο κ. Ε. Ρ. (το όνομά του είναι στη διάθεση του «Βήματος») βεβαιώνεται από την αναφορά του ΣτΠ ότι είχε μόνο το 33% των εισοδημάτων του από γεωργική εργασία, «συνεπώς δεν είχε τις προϋποθέσεις για να ενταχθεί στο πρόγραμμα». Για δύο άλλους η μόνη απόδειξη που υπάρχει για την άσκηση γεωργικής δραστηριότητας είναι «υπεύθυνες δηλώσεις των ιδίων». Ενας άλλος σε σχέδιο βελτίωσης που υποβάλει αναφέρει την ύπαρξη εστιατορίου-αναψυκτηρίου που δεν προβλέπεται από την οικοδομική άδεια. Συνολικά λοιπόν εκτός από το κοινοτικό συμβούλιο, το επαρχείο, το πολεοδομικό γραφείο, τον ΕΟΤ και η Διεύθυνση Γεωργίας παρέλειψε να ασκήσει σύμφωνα με τον νόμο τα καθήκοντά της σε αυτό το… γαϊτανάκι μετάθεσης των ευθυνών, κακοδιοίκησης και αυθαιρεσίας.

Αποκορυφώμα της εικονικής πραγματικότητας με βάση την οποία εγκρίνουν οι υπηρεσίες αποτελεί η δήλωση ενός εκ των δικαιούχων για την ένταξη στο πρόγραμμα αγροτοτουρισμού, σύμφωνα με την οποία στα προϊόντα του περιλαμβάνονται και 4 τόνοι… κουνουπίδι. Η Διεύθυνση Γεωργίας οφείλει να διενεργεί ελέγχους για την υλοποίηση των επενδύσεων, πράγμα που φαίνεται ότι δεν γίνεται αν ληφθεί υπόψη η γνώμη του καθηγητή του γεωπονικού πανεπιστημίου κ. Κωνσταντίνου Ακουμιανάκη σύμφωνα με την οποία «δεν απαντάται η καλλιέργεια κουνουπιδιού στη Νάξο.» Τέλος ο ΣτΠ σημειώνει ότι η τοπική κοινότητα υδροδοτεί τις μονάδες αυτές παρά το γεγονός ότι δεν επαρκούν οι υδάτινοι πόροι.

Τα συμπεράσματα είναι ενδεικτικά του τρόπου με τον οποίο «πολεοδομεί» η κεντρική εξουσία:

* Ο δρόμος πρόσβασης ανοίχθηκε παράνομα.

* Παράνομα κοινοποιήθηκαν οι εκθέσεις αυτοψίας που διαπίστωναν αυθαίρετες κατασκευές. Προκύπτουν σοβαρές ευθύνες για τον έπαρχο.

* Ευθύνες προκύπτουν για τον πρώην πρόεδρο Βίβλου για την έκδοση ψευδών βεβαιώσεων.

* Η τοπική αυτοδιοίκηση συμβάλλει στην καταστρατήγηση της νομοθεσίας.

* Δεν υπήρξαν προϋποθέσεις ένταξης στο πρόγραμμα του αγροτοτουρισμού (έλλειψη δρόμου).

* Σε μία περίπτωση ο επιδοτούμενος δεν μπορεί να θεωρηθεί αγρότης.

* Σε καμία από τις παραπάνω περιπτώσεις δεν εξετάστηκαν οι περιβαλλοντικές παράμετροι.

* Δεν γίνεται σωστή διαχείριση των υδάτινων πόρων.


ΑΙΓΑΙΟ Το νέο πεδίο της (πολεοδομικής) σύγκρουσης

Με τον νόμο 326/2000 η κυβέρνηση παραχώρησε στο υπουργείο Αιγαίου τη δυνατότητα να λαμβάνει μέτρα για τους παραδοσιακούς οικισμούς και τα τοπία ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους και να χαρακτηρίζει τέτοια σύνολα. Στα τέλη της δεκαετίας του ’70 οι τότε κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας είχαν εκδώσει ειδικά διατάγματα για 14 τέτοιους οικισμούς των νησιών του Αιγαίου που λίγο ως πολύ παρέμειναν ανέπαφοι στο πέρασμα του χρόνου διατηρώντας την αισθητική τους (Σύμη, Καστελλόριζο, Χάλκη, Ερμούπολη). Τώρα ο υπουργός Αιγαίου κ. Σηφουνάκης αναγνωρίζει μιλώντας στο «Βήμα» ότι «έτσι όπως ήταν διατυπωμένα τα ειδικά αυτά διατάγματα (σ.σ.: καθορίζονταν τα κουφώματα, το ύψος και το πλάτος των παραθύρων, ο τρόπος του σοβατίσματος κ.ά.) δεν έδιναν την παραμικρή δυνατότητα διαπραγμάτευσης και άρα συναλλαγής ανάμεσα στον υπάλληλο και στον κύριο της οικοδομής…». Ο κ. Σηφουνάκης θέλει τώρα να εκδώσει για κάθε νησί ένα διάταγμα καθώς οι οικισμοί στο αρχιπέλαγος φθάνουν τους 1.263, οι 216 είναι παραδοσιακοί αλλά μόνο 14 προστατεύονται από το ανελαστικό ειδικό καθεστώς.

Το νέο πεδίο σύγκρουσης όσων υπερασπίζονται την αρχιτεκτονική κληρονομιά των νησιών και όσων διαχειρίζονται τα… κατασκευαστικά τετελεσμένα αποτελεί πλέον η πόλη της Ερμούπολης στην οποία το ΔΣ και η τοπική πολεοδομία αποδέχονται συντελεστή δόμησης υψηλότερο εκείνου που ορίζεται από το ειδικό καθεστώς προστασίας της πρωτεύουσας της Σύρου. Ενδιαφέρον είναι το στοιχείο ότι το υπουργείο Αιγαίου δεν συντάσσεται πλέον με τις τοπικές αρχές αλλά με εκείνους που αμφισβητούν την εφαρμογή του αυξημένου συντελεστή. Οι πολεοδομικές μελέτες των νησιών των Κυκλάδων, με εξαίρεση εκείνη της Πάρου, παραμένουν στο «ψυγείο» από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 επειδή θεωρούνται εμπόδιο στην οικονομική «ατμομηχανή» της κατασκευής.