Μια μικρή και αδιάφορη χώρα μπορεί με τον κατάλληλο ηγέτη να αναπτυχθεί τόσο θεαματικά ώστε ο ανεπτυγμένος κόσμος να τρίβει τα μάτια του. Από τη φτώχεια και την υποτέλεια μπορεί να μετατραπεί σε οικονομικό κέντρο. Αναφερόμαστε στη Σιγκαπούρη, που έχασε πριν από λίγες ημέρες τον εμπνευσμένο ηγέτη της. O πρώτος πρωθυπουργός της Σιγκαπούρης Λι Κουάν Γιου πέθανε σε ηλικία 91 ετών. Εμεινε στο πόστο του επί τρεις δεκαετίες, καθώς εκλεγόταν με θεαματικά ποσοστά, χωρίς να έχει απειληθεί ποτέ από αντίπαλο. Στο πόδι του άφησε τον γιο του, επίσης εκλεγμένο πρωθυπουργό.
Επί των ημερών του, δηλαδή από το 1959 ως το 1990, το φτωχό λιμάνι της αποικιοκρατίας έγινε μια αυτόνομη «ασιατική τίγρης». Υπάρχουν δύο πρακτικές σε αυτή την πορεία που είναι χρήσιμες για τον καθένα. Πρακτικές που υλοποιούνται σε κάθε περιβάλλον –αρκεί να υπάρχει διάθεση.
Στη Σιγκαπούρη υπάρχει αξιολόγηση για τους πάντες και διαρκώς. Μπαίνει ο ταξιδιώτης στη χώρα και καλείται από το πρώτο λεπτό να πει τη γνώμη του για τον υπάλληλο που κάνει έλεγχο διαβατηρίων. Υπάρχουν κουμπάκια να πατηθούν και κουτάκια να συμπληρωθούν για το καθετί. Η αξιολόγηση επεκτείνεται και στον ιδιωτικό τομέα, σε κάθε είδους παροχή. Και ο έλληνας πολίτης έχει ευχηθεί την αξιολόγηση, όταν σε κάποιο υπουργείο ο ένας μασάει τσιχλόφουσκα ανακατεύοντας έγγραφα, η άλλη κάνει μανικιούρ και όλοι μαζί βγάζουν μια γλώσσα να…, από αγένεια και απροθυμία.
Στη Σιγκαπούρη δεν υπάρχει διαφθορά. Σύμφωνα με τον δείκτη καταπολέμησης της διαφθοράς, για πάρα πολλά χρόνια κατατάσσεται μία από τις λιγότερο διεφθαρμένες χώρες στον κόσμο. Το στοιχείο αυτό γίνεται πολύ πιο ενδιαφέρον αν αναλογιστεί κανείς ότι το κράτος διεκδικεί ποσοστό στις επιχειρήσεις που κάνουν επενδύσεις. Πρόκειται λοιπόν για το τέταρτο οικονομικό κέντρο του κόσμου, για τη δεύτερη μεγαλύτερη αγορά τυχερών παιχνιδιών καζίνο παγκοσμίως και ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα διύλισης πετρελαίου. Θέλουμε να πούμε δεν έχουν εγκατασταθεί εκεί παρθεναγωγεία, τουναντίον υπάρχει πρόσφορο έδαφος για παράνομες συναλλαγές.
Πάντα θα βρεθούν αρνητές του θαύματος. Ναι, αλλά οι κάτοικοι είναι νευρωτικοί από τη συνεχή αξιολόγηση. Ναι, αλλά υπάρχουν κενά σε ζητήματα κοινωνικής πρόνοιας. Ναι, αλλά είναι όλα πολύ αυστηρά και καταπιέζεται η καθημερινότητα. Ναι, αλλά καταγράφεται δημοκρατικό έλλειμμα καθώς στην εξουσία είναι πάντα αυτό το ένα και μοναδικό κόμμα.
Είναι όντως αυστηρά τα πράγματα. Αν σε κουίζ ζητούσαν την πιο διαδεδομένη πληροφορία στη Σιγκαπούρη, αυτή θα ήταν «αν πετάξεις τσίχλα στον δρόμο, έχεις πρόστιμο». Υπάρχουν κανόνες και εφαρμόζονται: πρόστιμο σε όσους καπνίζουν σε κλιματιζόμενους δημόσιους χώρους, πρόστιμο σε εκείνους που τρώνε στα μέσα μαζικής μεταφοράς, πρόστιμο σε όσους δεν τραβούν καζανάκι στις δημόσιες τουαλέτες. Αυτό δηλαδή που γίνεται με την τσίχλα, γίνεται και με την αξιολόγηση και τη διαφθορά. Θεσμοθετήθηκαν κανόνες και υπάρχουν ελεγκτικοί μηχανισμοί για να λειτουργούν τα πάντα στην εντέλεια.
Θα μπορούσε άραγε να γίνει πρότυπο για την Ελλάδα η Σιγκαπούρη; Θα μπορούσαν έλληνες πολιτικοί να εμπνευστούν από τον Λι Κουάν Γιου; Καθώς το μοντέλο κρίνεται ακραία καπιταλιστικό, ίσως να κοπιάραμε κάποια βασικά. Για να ξεκινήσουν τώρα και να υλοποιηθούν σε βάθος χρόνου. Για τη Σιγκαπούρη χρειάστηκαν τριάντα χρόνια, από τη φτώχεια ως το εντυπωσιακό ακαθάριστο εθνικό προϊόν.
Γίνονται όμως αυτά; Υπάρχει μια θεμελιώδης διαφορά. Στον δυτικό πολιτισμό προστατεύονται τα ατομικά δικαιώματα ακόμη και όταν αυτά πλήττουν το σύνολο. Στην Ασία έχει μεγαλύτερη σημασία η ευημερία του συνόλου από τα δικαιώματα και την ευτυχία του ατόμου. Οταν λοιπόν ένας τουρίστας κάνει γκραφίτι στη Σιγκαπούρη, διώκεται δικαστικά. Εδώ το γκραφίτι προστατεύεται ως ελευθερία έκφρασης, και αν μια ομάδα ζωγραφίσει κάποιο ιστορικό κτίριο, ξεκινά συζήτηση για το αν είναι σωστό ή λάθος.
Αυτό είναι λοιπόν. Προτού υπάρξει ανάπτυξη στην Ελλάδα, θα πρέπει να βρεθεί κοινά αποδεκτός κώδικας συνεννόησης.
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 29 Μαρτίου 2015
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
