Τι άλλο θα μπορούσε να ευχηθεί ένας πολίτης χωρίς προκαταλήψεις, χωρίς συμπλέγματα κομματικά, στην κυβέρνηση εκείνη που θα επιχειρούσε να λύσει, ή κάπως να διευθετήσει, το μέγα πρόβλημα της Παιδείας μας και ειδικότερα της τριτοβάθμιας; Καλή επιτυχία! Από τη Μεταπολίτευση και πέρα έχουμε ευχηθεί αμέτρητες φορές «Καλή επιτυχία», έχουμε συμπαρασταθεί, έστω και με γκρίνιες, σε πειραματισμούς, σε αλλεπάλληλες μεταρρυθμίσεις και σε νέα μέτρα που ήταν ήδη παλιά και ξανάγιναν νέα, με την έλευση του νέου υπουργού, ώσπου κι αυτά να παλιώσουν και να επανέλθουν τα νέα, δηλαδή τα παλιά. Ποιο το αποτέλεσμα; Μετά την πρόσφατη επανίδρυση του κράτους και τον αποσκορακισμό της Κακής Κρίσης, πρωθυπουργοί, υπουργοί, γραμματείς, ξένοι πανεπιστημιακοί και δικοί μας πρυτάνεις και πρόεδροι θα ανηφορίσουν στους Δελφούς και εκεί όλοι μαζί, μέσα στις μαντικές, υποθέτωαλλά κομμάτι ύποπτες-, αναθυμιάσεις, θα ψάξουν να βρουν επιτέλους λύση στο πρόβλημα. Κάθε τόπος και συμβολισμός. Οι Δελφοί παραέχουν συμβολικές διαστάσεις. Μπορεί και να ξανακουσθεί η παγά η λαλέουσα. Και ο Φοίβος να σείσει τη μάντιδα δάφνη. Ποτέ οι οιωνοί δεν ήταν καλύτεροι όσο αυτή την Κυριακή 26 Σεπτεμβρίου 2010. Καλή επιτυχία!

Να κλάψει κανείς ή να γελάσει; Ούτε το ένα ούτε το άλλο. Ούτε και η ειρωνεία αποτελεί λύση. Τα πράγματα είναι περισσότερο σοβαρά από όσο ενδεχομένως πιστεύουν οι εκδρομείς των Δελφών. Δεν λέω πως αγνοούν τους κινδύνους, την πραγματική κρίση στην οποία έχει περιέλθει η Παιδεία μας, και μαζί η ψυχή μας. Δεν λέω πως δεν υπάρχουν σοβαροί άνθρωποι, σε κάθε διακυβέρνηση και αντιπολίτευση, που υποφέρουν βλέποντας αυτό το ρημαδιό. Υπάρχουν, αλλά περισσότεροι και πιο καπάτσοι είναι εκείνοι που πιστεύουν πως αρκεί ένα τόσο μπαλωματάκι για να αποκατασταθεί η σοβαρότητα της Παιδείας και να (ας το ξαναπούμε) ευρεθεί το χαμένο της κέντρο. Είδα τους τρεις άξονες της κυβερνητικής πολιτικής που θα συζητηθούν- διάβαζε, ανακοινωθούν: Σύστημα διακυβέρνησης, Πρόγραμμα σπουδών, Διαφάνεια, μηχανισμοί ελέγχου και αξιολόγηση. Ολα ωραία. Από κάπου πρέπει να αρχίσουμε. Αλλά υπάρχει έστω και ένας που πιστεύει ότι αν, υποτίθεται, λειτουργήσουν αυτοί οι άξονες, κάποτε, στο μέλλον, τότε, πάει, λύθηκε το πρόβλημα; Το χαλάκι με τους τρεις άξονες δεν μπορεί να κρύψει τα σωρευμένα μπάζα της Παιδείας.

Το πρόβλημα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι περισσότερο σύνθετο από όσο μια καλοπροαίρετη ανάλυση ενός ξένου πανεπιστημιακού. Υπάρχουν λ.χ. τρεις πόλοι εξουσίας (ναι, εξουσίας) σχετιζόμενοι με τα ΑΕΙ. Η εκάστοτε κυβερνητική πολιτική, οι ίδιοι οι πανεπιστημιακοί, και οι φοιτητές, που καθένας τους, για πολλούς λόγους, θέλει να έχει το πάνω χέρι, για να το πούμε απλά: Πώς λύνεται αυτός ο γόρδιος δεσμός; Πώς είναι δυνατόν αυτή η ιδιότυπη τρόικα, της οποίας κάθε μέλος έχει, σε μεγάλο βαθμό, διαφορετικό ρόλο στο σύστημα, να λειτουργήσει αποτελεσματικά; Πάνω σε ποιον άξονα μπορεί να στηριχθεί επαρκής και λειτουργική συναίνεση, αν δεν υπάρξει κάποτε ένα υπερκομματικό, υπερκυβερνητικό, μόνιμο Συμβούλιο για την Παιδεία; Με σταθερούς, μακροχρόνιους και μακρόπνοους στόχους, αναλλοίωτους από τα τερτίπια του εκάστοτε υπουργού ή απεργού; Πού είναι οι κόκκινες γραμμές στην Παιδεία; Θα συζητηθεί το άσυλο, το άρθρο 16, το θέμα των αιωνίων, η χρηματοδότηση, το άγος του βαθμού 0,9 στις εισαγωγικές, η ανεπάρκεια πολλών πανεπιστημιακών, η κομματική υποστήριξη ενός τάχατες ανεξάρτητου ριζοτόμου φοιτητικού κινήματος; Η αξία του πτυχίου; Θα εκτιμηθεί; Αυτά και άλλα θα συζητηθούν; Οχι. Σε ένα απόγευμα Κυριακής στους Δελφούς; Αποκλείεται. Τότε γιατί πάνε όλοι τους εκεί;

Δεν θέλω να στενοχωρήσω κανέναν. Το σημαντικότερο, δεν έχω να προτείνω, «άμεσα» όπως λένε, καμιά λύση. Εκείνοι είναι οι σοφοί… Σκέφτομαι όμως πως καμιά φορά και οι σοφοί πρέπει πρώτα να στοχαστούν πάνω στο πρόβλημα και να τρομάξουν. Αλλιώς λύση δεν δίνεται. Προτείνω λοιπόν στο διάλειμμά τους να ανοίξουν τους φορητούς Η/Υ στο « Google, Καβάφης Τρώες » και να διαβάσουν σιωπηλά το καβαφικό ποίημα που λέει για ανθρώπους, πολιορκημένους, που θέλουν να ξεφύγουν: «Μα πάντα κάτι βγαίνει και [τους] σταματά». Κάτι μπορεί να τους θυμίσει ο Αλεξανδρινός με αυτές τις «προσπάθειες των συφοριασμένων». Κάτι μπορεί να ακούσουν καθώς «Πικρά για μας ο Πρίαμος κ΄ η Εκάβη κλαίνε». Είμαι βέβαιος, δεν θα λυθεί έτσι το πρόβλημα της Παιδείας. Ισως όμως αντιληφθούμε, έστω και πλαγίως, πόσο σοβαρό είναι.

Ο κ. Γιώργης Γιατρομανωλάκης είναι ομότιμος καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας και συγγραφέας.