Μπορεί ένα γυάλινο κτίριο να εμπεριέχει στοιχεία βιοκλιματικού σχεδιασμού; Την απάντηση δίνει το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης,στο οποίο εφαρμόστηκαν μια σειρά καινοτομίες που ανάγουν το κτίριο σε πρότυπο του είδους του.Η θέση του άλλωστε στο κέντρο της Αθήνας,μέσα στον πολεοδομικό ιστό,με τις ιδιομορφίες του οικοπέδου όπου ανεγέρθηκε,λόγω της αποκάλυψης των αρχαιοτήτων αλλά και γενικότερα λόγω της σεισμικότητας της χώρας,επέβαλε τους δικούς της όρους.

Από διπλό γυάλινο τοίχωμα συνίστανται οι επιφάνειες του μουσείου,μία επιφάνεια ορατή από το εξωτερικό του κτιρίου και μία από το εσωτερικό, με μεταξύ τους απόσταση 70 εκατοστά.Η εσωτερική γυάλινη επιφάνεια δεν φθάνει ως το δάπεδο του κτιρίου αλλά κρέμεται σε ύψος 2,25 μέτρων από αυτό, ενώ η εξωτερική αποτελείται από διπλό γυαλί που φέρει επίθετες κουκκίδες μεταξοτυπίας για τη σκίαση και τη μείωση της αντηλιάς αλλά και ειδική επίστρωση για την προστασία από την υπέρυθρη ακτινοβολία εμποδίζοντας έτσι την υπερθέρμανση του εσωτερικού.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δίνουν οι σχεδιαστές του μουσείου,ο κ. Μπερνάρ Τσουμί και ο κ.Δημήτρης Φωτιάδης,αυτό το διπλό τοίχωμα λειτουργεί ως ένα είδος «γυάλινης καμινάδας» αποτελώντας μέρος του κλιματιστικού συστήματος του μουσείου.Συγκεκριμένα κρύος αέρας εισέρχεται στο κάτω μέρος αυτής της «καμινάδας» από έναν αγωγό κλιματισμού,ο οποίος είναι τοποθετημένος περιμετρικά,ακριβώς κάτω από τα γυάλινα τοιχώματα. Περνώντας ανάμεσά τους ο αέρας θερμαίνεται ή ψύχεται αναλόγως της ηλιακής ακτινοβολίας που υπάρχει στον εξωτερικό χώρο και το αποτέλεσμα είναι μια σταθερή θερμοκρασία εντός του μουσείου, η οποία ακόμη και όταν έξω είναι 40 βαθμοί Κελσίου στο εσωτερικό να μην υπερβαίνει τους 24.

Στην περίπτωση της αίθουσας του Παρθενώνα,που είναι στο τελευταίο επίπεδο του μουσείου,γυάλινη είναι και η οροφή,στην οποία επί σης υπάρχουν κουκκίδες μεταξοτυπίας για τη σκίαση.Τα όμβρια ύδατα εξάλλου διοχετεύονται κάτω από τη γυάλινη επιφάνεια και από εκεί σε μη εμφανείς απορροές.Το όλο σύστημα,τέλος,είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να αντέχει και στις μεγαλύτερες πιέσεις του ανέμου.

Να σημειωθεί ακόμη ότι στο μουσείο χρησιμοποιήθηκε καθαρό γυαλί με χαμηλά επίπεδα σιδήρου στη σύνθεσή του ώστε να ελαχιστοποιείται η πράσινη απόχρωση που φυσιολογικά λαμβάνει στο φως.

Ευρύτατη είναι η χρήση και των γυάλινων δαπέδων στο κτίριο.Η επιλογή τους κρίθηκε σκόπιμη για τη θέαση των αρχαιοτήτων που βρίσκονται στα κατώτερα επίπεδα του μουσείου,αν και το πλεονέκτημα αναιρείται λόγω του μεγάλου ύψους των αιθουσών έτσι ώστε να καθίστανται δυσδιάκριτα. Πρόκειται στην πραγματικότητα για πλακίδια από πολλά στρώματα γυάλινων φύλλων που συνδυάζουν ανθεκτικότητα στις αλλαγές της θερμοκρασίας και προσφέρουν αντιολισθητική επιφάνεια.

Σεισμοί
Πρωταρχικός είναι ο ρόλος της αντισεισμικής θωράκισης του μουσείου,η οποία στην προκειμένη περίπτωση προεξοφλεί την αντοχή του ακόμη και σε σεισμό μεγέθους 10 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ.Το μυστικό βρίσκεται στα «εφέδρανα ανεστραμμένου εκκρεμούς», όπως αποκαλείται το σύστημα,το οποίο αποτελείται από δύο μεταλλικές κατασκευές διαμέτρου 1,20 μέτρων η καθεμιά,που μοιάζουν με κοίλα πιάτα και διαθέτουν εξαιρετικά λείες επιφάνειες ώστε να εξασφαλίζεται η ελάχιστη μεταξύ τους τριβή.Σε περίπτωση σεισμικής δόνησης τα «πιάτα» αυτά διολισθαίνουν μεταξύ τους απορροφώντας τις δυνάμεις που αναπτύσσονται και στο τέλος επανέρχονται στην αρχική τους θέση.

Καθεμιά από τις 92 κολόνες του κτιρίου «πατάει» σε ισάριθμα εφέδρανα,το καθένα από τα οποία μάλιστα κατασκευάστηκε χωριστά, δεδομένων των διαφορών κάθε κολόνας σε στατικές ροπές και θλίψεις.Η κατασκευή τους έγινε σε εργοστάσιο της Γερμανίας και ο έλεγχός τους στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η προληπτική αντιμετώπιση σεισμών όμως θα επεκταθεί σύντομα,όπως έχει δηλώσει ο πρόεδρός του κ.Παντερμαλής,με την εγκατάσταση ειδικού συστήματος παρακολούθησης της συμπεριφοράς του κτιρίου στις σεισμικές δονήσεις.

Αέρας και φως
Τα γλυπτά της Ακρόπολης έχουν μεταφερθεί σε μουσείο για να μην καταστραφούν από τους ρύπους της ατμόσφαιρας της Αθήνας αλλά αυτό δεν φθάνει.Ο έλεγχος του αέρα στο εσωτερικό του μουσείου είναι συνεχής και ειδικό σύστημα φίλτρων έχει σκοπό να τον κρατάει διαρκώς καθαρό,απαλλάσσοντάς τον δηλαδή από το μονοξείδιο και το διοξείδιο του άνθρακα, που καταστρέφουν την επιφάνεια του μαρμάρου των αρχαίων έργων. Ας θυμηθεί ο επισκέπτης άλλωστε ότι οι Καρυάτιδες βρίσκονταν στο παλαιό μουσείο μέσα σε γυάλινα «κουτιά» με άζωτο προκειμένου να αποφευχθεί η καταστροφή τους.

Και όσο για τις υπεριώδεις ακτινοβολίες του ήλιου μπορεί να φιλτράρονται από τις γυάλινες επιφάνειες του κτιρίου,ωστόσο προβλέπεται και διαρκής έλεγχος του επιπέδου τους.Παράλληλα προβλέπεται και μέτρηση της επίδρασης του αέρα και του φωτός στα χρώματα των εκθεμάτων.

Φωτιά
Το κτίριο είναι σχεδιασμένο εξαρχής για την αντιμετώπιση πυρκαϊάς με συστήματα τα οποία θα λειτουργούν αυτόματα και θα ελέγχονται από το ηλεκτρονικό σύστημα διαχείρισης του κτιρίου. Ετσι σε περίπτωση πυρκαϊάς ειδικά πυράντοχα φράγματα,τα οποία βρίσκονται ενσωματωμένα στο κτίριο (δεν είναι ορατά), θα πέφτουν από την οροφή διαχωρίζοντας τους τεράστιους χώρους σε πυροδιαμερίσματα ώστε να εμποδίζεται η εξάπλωση της φωτιάς. Επιπλέον προστασία για τα εκθέματα προσφέρουν τα ειδικά γυάλινα πετάσματα τα οποία είναι τοποθετημένα στα κάθετα ανοίγματα του κτιρίου.Αν υπάρξει ένδειξη πυρκαϊάς, δύναται να ανακόψουν την πορεία του καπνού προς τα επάνω περιορίζοντας έτσι τη μόλυνση των αρχαιοτήτων.Με κάθε σήμα φωτιάς εξάλλου οι πυρίμαχες πόρτες του μουσείου θα κλείνουν αυτομάτως, ενώ αντίθετα θα ανοίγουν οι εξωτερικές πόρτες διαφυγής.

Ηχος
Ειδική μέριμνα έχει ληφθεί για την ηχητική μόνωση του κτιρίου,ένα άλλο μεγάλο ζήτημα για τα μουσεία- η ράμπα της εισόδου έχει ύψος 12 μέτρων- και τους μεγάλους χώρους γενικότερα λόγω των ηχοανακλάσεων που δημιουργούνται.Το φαινόμενο αντιμετωπίζεται επιτυχώς χάρη στο ηχοαπορροφητικό υλικό το οποίο τοποθετήθηκε πίσω από το διάτρητο(!) μπετόν της ράμπας που μπορεί να ληφθεί και ως διακοσμητικό στοιχείο.