Τη δυνατότητα να δουν και να κρίνουν την εξέλιξη μιας λαμπρής παράδοσης στη διάρκεια της «νέας εποχής» της Ρωσίας θα έχουν τις προσεχείς ημέρες οι θεατές του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης. Οι παραστάσεις της Ακαδημίας Μπαλέτου Μπαλσόι της Μόσχας, στο πλαίσιο των οποίων χορευτές προεφηβικής και εφηβικής ηλικίας, εκκολαπτόμενοι αστέρες του διεθνούς στερεώματος, θα παρουσιάσουν μεταξύ άλλων αποσπάσματα από εμβληματικά έργα του κλασικού ρεπερτορίου («Καρυοθραύστης», «Λίμνη των κύκνων», «Μπαγιαντέρα» κ.ά.), αναμένεται να δικαιώσουν τη δεσπόζουσα θέση που κατέχουν ανάμεσα στις εκδηλώσεις του Δεκεμβρίου κρατώντας ζωντανό τον μύθο που συνοδεύει το ιστορικό συγκρότημα της ρωσικής πρωτεύουσας.


Τα αστέρια τού αύριο


H Ακαδημία Μπαλέτου Μπαλσόι είναι ένα από τα παλαιότερα σχολεία χορού στον κόσμο: η χορευτική εκπαίδευση στη Μόσχα χρονολογείται από το 1764 και η έναρξή της συμπίπτει με την ίδρυση του Ορφανοτροφείου της πόλης, όπου αποφασίστηκε ότι οι τρόφιμοι θα μπορούν να εκπαιδεύονται προκειμένου να γίνουν χορευτές, τραγουδιστές ή ηθοποιοί. H πρώτη τάξη μαθητών λοιπόν – το 1773 – θεωρείται από πολλούς πρόγονος των Μπαλσόι. Στα χρόνια που ακολούθησαν το σχολείο εξελίχθηκε σε πραγματική «εκκολαπτική μηχανή» ταλέντων εμπλουτίζοντας το διεθνές στερέωμα με ονόματα όπως η «θεϊκή» Μάγια Πλισέτσκαγια, η Ραΐσα Στρουτσκόβα, η Αικατερίνα Μαξίμοβα ή η Νίνα Ανανιασβίλι, αλλά και πολλών ανδρών χορευτών, όπως ο «ημίθεος» Βλαντίμιρ Βασίλιεφ, ο Μαρίς Λιέπα, ο σημερινός καλλιτεχνικός διευθυντής των μπαλέτων Μπαλσόι Μπορίς Ακίμοφ και πιο πρόσφατα ο Ιρεκ Μουχαμέντοφ, ο Βλαντίμιρ Μάλαχοφ, ο Νικολάι Τσισκαρίτζε.


Σήμερα η Ακαδημία Μπαλέτου Μπαλσόι έχει παραρτήματα σε πολλές χώρες του κόσμου: μεταξύ αυτών οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία αλλά και η Κορέα. Ανταποκρινόμενοι στη διαρκή διεθνή ζήτηση, οι σπουδαστές της Ακαδημίας ταξιδεύουν πολύ προσφέροντας στο κοινό την ευκαιρία να αποκτήσει άμεση αντίληψη της συνέχειας της λαμπρής ρωσικής παράδοσης από γενιά σε γενιά.


Ποιοι φοιτούν ωστόσο στην Ακαδημία Μπαλέτου της Μόσχας και πώς ετοιμάζονται τα αστέρια του αύριο; «Ο κύριος σκοπός μας είναι να επιλέξουμε και να εκπαιδεύσουμε χορευτές ικανούς να ανταποκριθούν τόσο στο κλασικό όσο και στο σύγχρονο ρεπερτόριο» εξηγεί η Μαρίνα Λεόνοβα, διευθύντρια της Ακαδημίας. Την επόμενη στιγμή συνεχίζει: «Υπάρχει μια επιτροπή η οποία αποτελείται από καθηγητές χορού και είναι υπεύθυνη για την επιλογή των σπουδαστών οι οποίοι έχουν τις προϋποθέσεις να παρακολουθήσουν μαθήματα στην Ακαδημία, όπως επίσης και μια ιατρική ομάδα η οποία ελέγχει την κατάσταση της υγείας των υποψηφίων».


Τα μεγάλα ονόματα


Εστω και αν κατά καιρούς έχει αμφισβητηθεί η σύλληψη των διασκευών έργων του κλασικού ρεπερτορίου από νεότερους ρώσους χορογράφους, η εν λόγω σχολή σφράγισε εντονότερα από κάθε άλλη την τέχνη του μπαλέτου στη διάρκεια του 20ού αιώνα. Κατά κοινή ομολογία, η υπεροχή του ρωσικού μπαλέτου οφείλεται εν πολλοίς στο σύστημα εκπαίδευσης που στηρίζεται στις αρχές της μεγάλης ρωσίδας παιδαγωγού Αγριππίνας Βαγκάνοβα, η οποία ήταν γνωστή για την αυστηρότητα και την εμμονή της στη διατήρηση των δεσμών με την κλασική παράδοση. Μεταξύ των μαθητών της ξεχωρίζουν τα ονόματα της Μαρίνας Σεμιόνοβα και, φυσικά, της αδιαφιλονίκητης βασίλισσας του πάλαι ποτέ σοβιετικού μπαλέτου Γκαλίνας Ουλάνοβα. Με τη Βαγκάνοβα άλλωστε συνδέεται και το όνομα του Κασιάν Γκολεϊζόφσκι, δασκάλου του Ζορζ Μπαλανσίν, ο οποίος υπήρξε ως γνωστόν ο πατέρας του κλασικού μπαλέτου στην Αμερική. H ίδια άλλωστε η αμερικανική σχολή οφείλει πολλά σε διάσημους ρώσους χορευτές που κάποια στιγμή αυτομόλησαν στην Δύση: τον Ρούντολφ Νουρέγεφ – που σηματοδότησε την πρώτη μεγάλη απόδραση το 1961 -, τη Νατάλια Μακάροβα, τον Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ.


Αναφερόμενη στο σημερινό σύστημα σπουδών που ακολουθείται στην Ακαδημία, η Μαρίνα Λεόνοβα κάνει λόγο για έναν «σύνθετο οργανισμό, ο οποίος χωρίζεται σε τρία επίπεδα». Στο πρώτο από αυτά, οκταετούς διάρκειας, εισάγονται παιδιά 9-10 χρόνων, τα οποία εκπαιδεύονται ως επαγγελματίες χορευτές. «Το επόμενο επίπεδο διαρκεί πέντε χρόνια και αφορά την εκπαίδευση δασκάλων, χορογράφων και κριτικών χορού, ενώ το τελευταίο είναι τριετούς διάρκειας και καλύπτει τις μεταπτυχιακές σπουδές. Παράλληλα οργανώνουμε ειδικά σεμινάρια για χορευτές, καθηγητές αλλά και πιανίστες μπαλέτου» λέει η διευθύντρια της Ακαδημίας επισημαίνοντας ταυτόχρονα την εν γένει καλλιτεχνική κατάρτιση και τα θεωρητικά μαθήματα ευρύτερης παιδείας τα οποία περιλαμβάνει η εκπαίδευση των αυριανών αστεριών.


H εκπαίδευση των χορευτών


«Πολύ σημαντική στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού μας συστήματος είναι η εκμάθηση του ρεπερτορίου» τονίζει στη συνέχεια η Λεόνοβα για να εξηγήσει την επόμενη στιγμή, αναφερόμενη παράλληλα και στις παραστάσεις της Θεσσαλονίκης: «Εχουμε διαφορετικό ρεπερτόριο για κάθε ηλικιακό επίπεδο, βασισμένο σε ένα συνδυαστικό πρόγραμμα το οποίο συμπεριλαμβάνει κλασικό, καρακτέρ, σύγχρονο αλλά και ιστορικούς χορούς. Στον «Καρυοθραύστη», για παράδειγμα, θα συμμετάσχουν όλα τα παιδιά ενώ παράλληλα θα δείτε και διαφορετικά προγράμματα ερμηνευμένα από παιδιά διαφορετικών ηλικιών. Το ρεπερτόριο που φέρνουμε στην Ελλάδα είναι βασισμένο στο κλασικό μπαλέτο έτσι ώστε να δείξουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του διάσημου εκπαιδευτικού μας συστήματος και την εξέλιξή του».


Εχοντας κυριολεκτικά βγει από τα «σπλάχνα» των μπαλέτων Μπαλσόι, αφού και η ίδια υπήρξε σπουδάστρια της Ακαδημίας, ενώ αργότερα συνεργάστηκε επί 20 χρόνια με το ιστορικό συγκρότημα της γενέτειράς της, η 55χρονη σήμερα Λεόνοβα λέει πως η εμπειρία που απέκτησε τόσο στη Ρωσία όσο και αλλού τη βοηθά ως προς το να εκπαιδεύσει χορευτές ικανούς να αντεπεξέλθουν στις ανάγκες της σύγχρονης σκηνής. Φυσικά στη διαδρομή αυτή αναγνωρίζει και δυσκολίες: «Ως επικεφαλής ενός τέτοιου οργανισμού έχω να αντιμετωπίσω ουκ ολίγα προβλήματα, τόσο οικονομικά όσο και άλλα, τα οποία έχουν να κάνουν με αυτό καθεαυτό το πρόγραμμα σπουδών, κυρίως με το κομμάτι της γενικότερης εκπαίδευσης. Προκειμένου να αντεπεξέλθω, ακολουθώ και η ίδια τη διαδικασία της διά βίου εκπαίδευσης και δεν κρύβω ότι είναι κάτι που μου δίνει μεγάλη χαρά».


Ο αληθινός θησαυρός


Αναφερόμενη στους κλυδωνισμούς τους οποίους υπέστη τα τελευταία χρόνια το ιστορικό συγκρότημα – αλλεπάλληλες, μεταξύ άλλων, αλλαγές στη διοίκησή του -, η Λεόνοβα θεωρεί πως σήμερα το Μπαλσόι είναι «τόσο κραταιό όσο υπήρξε και στο παρελθόν». H ίδια συνεχίζει εκφράζοντας την περί εξέλιξης άποψή της: «Πέρα από τα αριστουργήματα του κλασικού ρεπερτορίου τα οποία υπηρετούμε σταθερά, είμαστε επίσης «ανοιχτοί» σε νέες, ακόμη και πειραματικού χαρακτήρα παραγωγές. Ο πραγματικός θησαυρός του Μπαλσόι ωστόσο είναι οι χορευτές του. Σε αυτό το πλαίσιο είμαστε πραγματικά υπερήφανοι, καθώς η συντριπτική πλειονότητά τους είναι απόφοιτοί μας…».


Οι παραστάσεις της Ακαδημίας Μπαλσόι της Μόσχας θα δοθούν στις 4, 5, 6 και 7 Δεκεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης (25ης Μαρτίου και Παραλία). Ωρα έναρξης: 21.00.