Εγκλήματα σε ξένους τόπους

Σε πρόσφατο σημείωμά μας είχαμε γράψει ότι το 2015, παρά την ύφεση στον χώρο των εκδόσεων και τη μείωση της αγοραστικής δύναμης των αναγνωστών, κυκλοφόρησαν 34 νέα ελληνικά αστυνομικά βιβλία. Η εκδοτική δυναμική για το 2016 δεν είναι η ίδια, ωστόσο έχουν προαναγγελθεί αρκετά αστυνομικά μυθιστορήματα. Δύο από τα εκδοθέντα είναι αξιανάγνωστα, δεν έχουν όμως κανένα ελληνικό ενδιαφέρον, αφού διαδραματίζονται σε άλλες χώρες και συνεπώς σε αυτά δεν διακρίνονται οικείοι χαρακτήρες, ελληνικά ιστορικά γεγονότα ή σύγχρονα κοινωνικά στοιχεία. Στο πρώτο, το Εγκλημα χωρίς δολοφόνο, ο Χρήστος Παπαδημητρίου (1974), απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, αφηγείται την πρώτη του αστυνομική ιστορία. Βρισκόμαστε το 1966 στο Παρίσι, όπου ο 60ετής Κέρχερ, διάσημος μαέστρος της ορχήστρας Μπαχ της Λειψίας, παντρεμένος με μια νεότερή του γυναίκα, τη Ζακλίν, γαλλοεβραία μουσικό, επιζήσασα του Oλοκαυτώματος, πέφτει νεκρός. Εχει δηλητηριαστεί. Τη δολοφονία αναλαμβάνει να εξιχνιάσει ο νεαρός επιθεωρητής Πολ Ζακέ, ο οποίος κουβαλάει ένα τραύμα: η μητέρα του είχε καταδώσει στους γερμανούς κατακτητές μέλη της γαλλικής αντίστασης με αποτέλεσμα την εκτέλεσή τους. Μεταξύ αυτών ήταν και ο πατέρας του. Ταυτόχρονα η ερωτική του σύντροφος, η Αλίς, επιζήσασα των στρατοπέδων συγκέντρωσης, του θυμίζει διαρκώς τα εγκλήματα των ναζί.

Στη συνέχεια ο συγγραφέας μάς μεταφέρει στο 1943, στις Αλπεις, στα σύνορα με την Ελβετία, όπου δύο Εβραίες, μια μητέρα με την κόρη της, προσπαθούν να διαφύγουν από την κατεχόμενη Γαλλία. Ο Κέρχερ είναι στην ομάδα των γερμανών στρατιωτών που προσπαθούν να τις εμποδίσουν. O Χρήστος Παπαδημητρίου μέσω της αστυνομικής πλοκής επιχειρεί να μιλήσει για τον πόλεμο, τις καταστροφές που προκάλεσε ο Χίτλερ, τη ναζιστική Γερμανία, τις διώξεις των Εβραίων. Κυρίως θέλει να μιλήσει για την δικαιοσύνη και την εκδίκηση, τα βασικά κίνητρα των κλασικών αστυνομικών ιστοριών. Σε κάθε περίπτωση, μέσω των συνεχών αναδρομών στο παρελθόν, κατορθώνει να αφηγηθεί μια ιστορία με σασπένς και απροσδόκητες ανατροπές.

Στο μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση Το μίσος που εκδόθηκε το 2014 οι αναγνώστες γνώρισαν τον ελληνικής καταγωγής επιθεωρητή Αντερς Οικονομίδη, ο οποίος ζει στο Ερεμπρο της Σουηδίας και αναλαμβάνει να εξιχνιάσει τη δολοφονία τριών γυναικών, καταγομένων από χώρες της Ασίας και της Αφρικής. Στο κείμενο που γράψαμε τότε στα «Βιβλία» τονίζαμε πως ο συγγραφέας «αξιοποιεί με δεξιοτεχνία τη γνωστή συνταγή και καταφέρνει να γράψει μια αστυνομική ιστορία εφάμιλλη με εκείνες των διάσημων σκανδιναβών ομοτέχνων του». Τώρα, στο δεύτερο βιβλίο του συγγραφέα με τον τίτλο Το κάστρο, ο Οικονομίδης αντιμετωπίζει προβλήματα με την υπηρεσία του, ενώ αποφεύγει τη Λίσμπεθ, τη γυναίκα του, και τον Γιάννη, τον γιο του για χάρη της ασφάλειάς τους. Ενας από τους συναδέλφους του, ο Μπόρι, του στήνει παγίδες και μια άλλη, η Μοντίν, του αναθέτει μια δύσκολη υπόθεση: να εξιχνιάσει ένα πολλαπλό έγκλημα που έγινε σε πολυκατάστημα: κάποιος οπλισμένος άντρας σκότωσε επτά ανθρώπους και εξαφανίστηκε. Οταν αργότερα ο δράστης βρίσκεται νεκρός (ήταν διακινητής ναρκωτικών), οι αστυνομικοί νομίζουν πως η υπόθεση έκλεισε, ενώ τα χειρότερα για τον Οικονομίδη δεν έχουν συμβεί ακόμη.

Ο Γιαννίσης, που ζει μεταξύ Ελλάδας, Σουηδίας και ΗΠΑ, χρησιμοποιώντας ως ήρωες αστυνομικούς, δημοσιογράφους, ρώσους μαφιόζους μα και ιερείς, επιχειρεί να μιλήσει για τη σημερινή Σουηδία, που έχει δύο βασικά προβλήματα: τους βιαστές και τα ναρκωτικά –εξαιρείται το ζήτημα των μεταναστών και προσφύγων, κυρίως των μουσουλμάνων, των «μαυροκέφαλων», όπως αποκαλούνται, οι οποίοι μπαίνουν στη χώρα, διαβάζουμε, για να εκμεταλλευτούν «το πιο γενναιόδωρο κράτος στον κόσμο».

Ιδιαίτερη σημασία έχει η παρατήρηση του συγγραφέα πως τα εννέα εκατομμύρια των Σουηδών είναι παραδομένοι στη γοητεία του Facebook και παθιάζονται για τα καινούργια iPhone. Επομένως, η μανία με τα έξυπνα κινητά δεν αποτελεί μόνο ελληνικό φαινόμενο. Και αυτό το μυθιστόρημα είναι γραμμένο δεξιοτεχνικά και δεν έχει τίποτε να ζηλέψει από τα αντίστοιχα σουηδικά.