Βρετανικό Μουσείο, 22 Οκτωβρίου 2002. Οι παριστάμενοι στην τελετή απονομής του βραβείου Μπούκερ της χρονιάς κοιτάζουν ο ένας τον άλλον με απορία όταν ανακοινώνεται το όνομα του νικητή. Ο άγνωστος 39χρονος Καναδός Γιαν Μαρτέλ, με το δεύτερο μυθιστόρημά του, Η ζωή του Πι, καταλαμβάνει την τελευταία θέση σε μια μακρά λίστα ικανών και καταξιωμένων συγγραφέων, ακολουθώντας τον Νοτιοαφρικανό Τζ. Μ. Κουτσί, την Καναδή Μάργκαρετ Ατγουντ και τον Αυστραλό Πίτερ Κάρεϊ που προηγήθηκαν.
Με τέσσερις ψήφους έναντι ενός ο Γιαν Μαρτέλ αφήνει πίσω τον βετεράνο ιρλανδό διηγηματογράφο Γουίλιαμ Τρέβορ, τον αποκαλούμενο «νέο Ντίκενς» Ρόιντον Μίστρι και την ανερχόμενη ακτιβίστρια λεσβία μυθιστοριογράφο Σάρα Γουότερς, αποσπά το ευκλεές Man Booker Prize και το έπαθλο των 50.000 στερλινών και έκτοτε μπαίνει στη ζωή μας.
Στο μεταξύ πέρασαν δέκα χρόνια. Λένε πως ένα μυθιστόρημα ζει μια δεύτερη ζωή όταν μεταφέρεται στην οθόνη. Η πρόσφατη κινηματογραφική διασκευή της Ζωής του Πι (εκδ. Ψυχογιός, 2002) από τον εμπνευσμένο Ανγκ Λι δίνει την ευκαιρία να ξαναθυμηθούμε την ασυνήθιστη ιστορία επιβίωσης ενός δεκαεξάχρονου Ινδού ο οποίος είναι ο μοναδικός επιζών ενός ναυαγίου και καταφέρνει να επιβιώσει επί 227 ημέρες στον ωκεανό, σε μια σωσίβια λέμβο, μαζί με μια φονική ύαινα, μια βασιλική ζέβρα, έναν ουρακοτάγκο και μια εντυπωσιακή τίγρη της Βεγγάλης με το όνομα Ρίτσαρντ Πάρκερ. Πολλά χρόνια αργότερα, ώριμος πια, ο επιζών του ναυαγίου αφηγείται τη θαλασσινή του περιπέτεια στον συγγραφέα.
Στο πρώτο πρόσωπο, της προσωπικής εξομολόγησης-μαρτυρίας, ο Πισίν Μολιτόρ, ο νεότερος γιος της οικογένειας Πατέλ, βαφτισμένος με το όνομα της παρισινής πισίνας «Μολιτόρ», αφηγείται τα παιδικά χρόνια στο Ποντισερί, πρώην γαλλική αποικία στην Ινδία, και την καθημερινότητα στην οικογενειακή επιχείρηση, τον ζωολογικό κήπο της πόλης. Η Ινδία έχει αποκτήσει την ανεξαρτησία της, η ζωή ανάμεσα στα ζώα είναι συναρπαστική και διδακτική συνάμα και η μόνη έγνοια του Πι είναι πώς θα αντιμετωπίσει την καζούρα των συμμαθητών του για το αστείο του όνομα.
Λαίμαργος αναγνώστης και φιλομαθής, με ευαισθησίες και ανησυχίες, σε ηλικία δεκατεσσάρων χρόνων γνωρίζει τον χριστιανισμό και τον ασπάζεται. Ως τότε ήταν ένας ινδουιστής, γοητευμένος από τις τελετές και τη μυστηριακή ιερότητα των ινδουιστικών ναών. Εναν χρόνο αργότερα, εξερευνώντας μια μουσουλμανική περιοχή στην πόλη του, γνωρίζει και ασπάζεται το Ισλάμ και γίνεται ταυτόχρονα ινδουιστής, χριστιανός και μουσουλμάνος. «Ολες οι θρησκείες είναι αλήθεια» λέει όταν ο παπάς, ο ιμάμης και ο παντίτ τού ζητούν να διαλέξει και απαντά: «Εγώ το μόνο που θέλω είναι να αγαπώ τον Θεό».

Γύρω ο Ειρηνικός, μέσα ο τρόμος


Η ιστορία επιβίωσης του Πι στη θάλασσα παρουσιάζεται στον συγγραφέα ως μια ιστορία που θα τον κάνει να πιστέψει στον Θεό. Οι περιπέτειες αρχίζουν το 1977, όταν ο πατέρας του Πι, που δεν ανέχεται άλλο την κυβέρνηση της Ιντιρα Γκάντι, αποφασίζει να πουλήσουν τα υπάρχοντά τους και να μεταναστεύσουν στον Καναδά. Ο Πι, οι γονείς του και ο αδερφός του Ραβί επιβιβάζονται στο ιαπωνικό φορτηγό πλοίο «Τσιμτσούμ», μαζί με τα ζώα που πούλησαν σε ζωολογικούς κήπους της Αμερικής και σαλπάρουν από το Μαδράς για τον Καναδά. Στη διάρκεια μιας καταιγίδας το πλοίο βυθίζεται καταμεσής του Ειρηνικού. Δύο ναύτες τον ρίχνουν σε μια σωσίβια λέμβο, στην οποία «προσγειώνεται» λίγο αργότερα μια ζέβρα. Αργότερα στην ίδια βάρκα καταλήγουν μια ύαινα, ένας ουρακοτάγκος και ο Ρίτσαρντ Πάρκερ.
Γύρω ο Ειρηνικός και οι καρχαρίες, πάνω ο καυτός ήλιος και μέσα στη λέμβο ο Πι, έντρομος, προσπαθεί να κρατηθεί μακριά από τα σαρκοβόρα θηλαστικά. Μετά τις πρώτες μέρες, η ύαινα κατασπαράσσει τη ζέβρα και τον ουρακοτάγκο και η τίγρη επιτίθεται στην ύαινα. Από την αδυναμία και τον φόβο ο Πι είναι έτοιμος να παραδοθεί στον θάνατο, όταν όμως ανακαλύπτει ένα ντουλάπι με προμήθειες και οδηγίες επιβίωσης αναθαρρεί και «κολλά στη ζωή σαν στρείδι».
Στην αρχή ο τρόμος για την τίγρη τον αποσπά από τον φόβο της θάλασσας. Αργότερα η τίγρη γίνεται ο σύντροφός του και η έγνοια γι’ αυτήν, για να την ταΐσει και να την ξεδιψάσει, καταλήγει για τον Πι κίνητρο επιβίωσης. Μαθαίνει να συλλέγει νερό της βροχής και να ψαρεύει και καταφέρνει να μείνει ζωντανός αυτός και η τίγρη του, ώσπου η θάλασσα τους ξεβράζει στις ακτές του Μεξικού.
Γοητευτικό παραμύθι με χάπι εντ
Ο Γιαν Μαρτέλ αγαπά τις ιστορίες με ζώα –το διαπιστώσαμε από το μεταγενέστερο μυθιστόρημά του, Βεατρίκη και Βιργίλιος (εκδ. Ψυχογιός, 2011), μια αλληγορία για το Ολοκαύτωμα με πρωταγωνιστές έναν γάιδαρο και μια μαϊμού. Στη Ζωή του Πι ενσωματώνει τους θρησκευτικούς και κοινωνικούς προβληματισμούς του σε ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης. Ο Πι ανακαλύπτει τα όρια της ανθρώπινης αντοχής, της σκληρότητας, της ευσπλαχνίας και της ευρηματικότητας σε ένα αφήγημα γραμμένο με τους τρόπους του μαγικού ρεαλισμού, με πλεούμενα νησιά και ανθρώπινα δόντια μέσα σε κουκούλια που κρέμονται από τα δέντρα.
Στο σκηνικό και στην ατμόσφαιρα ο Μαρτέλ δανείζεται αόριστα στοιχεία από τον Ροβινσώνα Κρούσο του Στίβενσον, τον Μόμπι Ντικ του Μέλβιλ, τον Γέρο και τη θάλασσα του Χεμινγκγουέι, χωρίς όμως να φθάνει την τέχνη τους. Το μυθιστόρημά του είναι ένα γοητευτικό παραμύθι με παράξενα ζώα, ατέλειωτες περιπέτειες, κανίβαλους που εμφανίζονται από το πουθενά, επικίνδυνα νησιά, πολυμήχανους ναυαγούς και αίσιο τέλος.
Η ύπαρξη του Θεού, του όποιου Θεού, στον οποίο μας προσκαλεί ο συγγραφέας με την αφήγησή του να πιστέψουμε, δεν υποβάλλεται με στρυφνές θεολογικές διατυπώσεις, αλλά ως απλοϊκή διαπίστωση ζωής ενός δεκαεξάχρονου που βίωσε την απώλεια, αλλά ο Θεός δεν τον άφησε να χαθεί. Μια απολαυστική αφήγηση με ένα επιμύθιο παρηγορητικό, ειδικά στις μέρες μας.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ