Ο Γιώργος Δενδρινός έχει συμπληρώσει πάνω από μία δεκαετία στη σύγχρονη πεζογραφία. Με τα δύο πρώτα του μυθιστορήματα, που τιτλοφορούνται Υπηρεσία υπαίθρου (1999) και Σάμαλι και κωκ (2005), κατάφερε να δείξει σε εξαιρετικά ιλαρούς τόνους τη μετάβαση της ελληνικής κοινωνίας από έναν απαρχαιωμένο και ποικιλοτρόπως παρεμποδισμένο τρόπο ζωής (περί τα τέλη της δεκαετίας του 1950) σε έναν κόσμο ικανό να ξεπεράσει τη φτώχεια και την καθυστέρηση, εκσυγχρονίζοντας την οικονομία του και πολλαπλασιάζοντας τις δραστηριότητές του σε όλα τα επίπεδα (με εφαλτήριο περίπου το 1980). Στο τρίτο μυθιστόρημα του Δενδρινού, που κυκλοφόρησε προ τριετίας με τίτλο Απ΄ τα κόκαλα βγαλμένα και έγινε ταινία από τον Σωτήρη Γκορίτσα, ο γεμάτος υποσχέσεις αυτός κόσμος θα καταρρεύσει μπροστά στην εξοντωτική κυριαρχία του ΕΣΥ, το οποίο θα καταβροχθίσει με τον κυνισμό και τη διαφθορά του κάθε ελπίδα και προοπτική.
Κέντρο της αφήγησης και στα τρία μυθιστορήματα τού Δενδρινού θα παραμείνει η προσωπική και η επαγγελματική του εμπειρία, που θα ξεκινήσει από τα παιδικά του χρόνια στο Χαλάνδρι, θα ανδρωθεί με την αγροτική του υπηρεσία στην Κρήτη και θα ωριμάσει με τη θητεία του ως νοσοκομειακού γιατρού στην Αθήνα. Παρά τη βιωματική του αφετηρία, ο συγγραφέας δεν θα γίνει σε κανένα από τα τρία βιβλία του εξομολογητικός: ο τριτοπρόσωπος αφηγητής του θα χρησιμοποιήσει το εμπειρικό του υλικό μόνο για να δώσει επαρκή τροφή στη σάτιρά του (μένοντας μακριά από αυτοβιογραφικές δραματοποιήσεις) και θα αποφύγει την οιαδήποτε ηθογραφική εκτροπή χάρη στη σταθερή του άρνηση να μετατρέψει τα μυθιστορηματικά γεγονότα σε άθροισμα αποθησαυριστικών περιγραφών.
Η αποστασιοποίηση του αφηγητή έχει να κάνει και με τον τρόπο συμμετοχής του στα δρώμενα: αποτελεί πάντα εκ των ων ουκ άνευ μέρος τους, αφού η δράση ξετυλίγεται σε όλες τις περιπτώσεις μέσα από το δικό του βλέμμα, αλλά η παρουσία του περιορίζεται κατά κανόνα στον ρόλο του παρατηρητή, δίνοντας στην άρθρωση των ιστοριών του σπονδυλωτό χαρακτήρα – μια σειρά από χαλαρά συνδεδεμένα μεταξύ τους επεισόδια που παραπέμπουν μόνον εκ του αποτελέσματος (μετά το πέρας της ανάγνωσης) σ΄ ένα ενιαίο σύνολο.
Το καινούργιο πολυσέλιδο μυθιστόρημα του Δενδρινού, που έχει τίτλο Μαύρες οχιές μας ζώσανε, ανακυκλώνει εκ πρώτης όψεως τις καταστάσεις που τρέφουν την πλοκή στο Απ΄ τα κόκαλα βγαλμένη, επεκτείνοντας ελαφρώς το πεδίο του, για να περάσει από τις τερατωδίες του ΕΣΥ στις τερατογενέσεις του Ελληνικού Δημοσίου υπό την ευρύτερη έννοια: αρχής γενομένης από την Αστυνομία, τις κρατικές τράπεζες και τις αγροτικές επιδοτήσεις και φτάνοντας μέχρι τις συντάξεις των στρατιωτικών, τις άδειες των δημοτικών υπαλλήλων και τις απεργίες του ΟΛΠ. Ο Δενδρινός απομακρύνει τώρα τον αφηγητή του από τη μυθιστορηματική σκηνή (δεν είναι πια αυτόπτης μάρτυρας, αλλά ένας αντικειμενικός εξιστορητής), στεγάζοντας τα πρόσωπα και τις καταστάσεις του κάτω από μια ανοιχτή βεντάλια, που τον προικοδοτεί και με το πρώτο συνθετικό του μυθιστόρημα. Αντί για σχετικά απομονωμένα σπαρταριστά συμβάντα, έχουμε πλέον μια συντεταγμένη αστυνομική κωμωδία με έντονα τα στοιχεία του παραλόγου και του μαύρου χιούμορ.
Οι παρανοϊκές συσπάσεις της μαύρης κωμωδίας υποστυλώνουν και το Απ΄ τα κόκαλα βγαλμένη, αλλά στις Μαύρες οχιές μας ζώσανε αποκτούν εντελή μορφή, ενεργοποιώντας ένα θέατρο σκιών το οποίο απλώνεται σε αναπεπταμένο πεδίο χάρη σε μια παρεξήγηση που συνεχώς μεγαλώνει. Δύο αστυνομικοί παίρνουν στο κατόπι έναν γιατρό για φόνο τον οποίο δεν έχει κάνει και από αυτό το σημείο και πέρα όλοι μπλέκονται με όλους: γιατροί βγάζουν ο ένας το μάτι του άλλου για πολυπόθητες διοικητικές θέσεις, καταπιεσμένοι μετανάστες είναι πρόθυμοι να καταγγείλουν στους χειραγωγούς τους όποιον βρουν μπροστά τους, ζευγάρια εκμεταλλεύονται ασυστόλως τους ανοϊκούς γονείς τους, νεκροί αλλάζουν ανήμπορα το όνομά τους με ζωντανούς, λιμενικοί παραβαίνουν τα καθήκοντά τους για να προστατέψουν λαϊκές αμαζόνες, παπάδες εξασφαλίζουν αφορισμούς για ψύλλου πήδημα, ξένοι πράκτορες καταλήγουν θύματα της ακρισίας των ντόπιων συνεργατών τους και τραπεζικοί διευθυντές διαφθείρουν μια ολόκληρη επαρχία με κοινοτικά κονδύλια.
Το κλίμα και η θεματογραφία δεν είναι διαφορετικά από τη γραμμή που ακολουθεί ο συγγραφέας στο Απ΄ τα κόκαλα βγαλμένα και ενδεχομένως δεν θα ήταν τόσο συναρπαστικά και διασκεδαστικά και θα υπέκυπταν στις αδράνειες των σιδερένιων νόμων της επανάληψης αν δεν είχαν διοχετευτεί σε μια άρτια οργανωμένη σύνθεση, με όλα τα μέρη της να επικοινωνούν οργανικά μεταξύ τους και με τους ρυθμούς της να πολλαπλασιάζουν τις εκρήξεις του γέλιου από κεφάλαιο σε κεφάλαιο, χωρίς να χαλάνε ποτέ τις πυκνώσεις τους.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
