αθλητισμός: Τζίμι Θορπ: Ο υπεραθλητής – θύμα του «ιερού αριθμού»

Κατά έναν περίεργο τρόπο η ζωή τού (με ινδιάνικες ρίζες) αμερικανού υπεραθλητή Τζίμι Θορπ έχει συνδυαστεί με τον αριθμό 3, αφού τέσσερα από τα σημαντικότερα γεγονότα που αφορούν την ύπαρξή του συνέβησαν σε έτη με κατάληξη τον λεγόμενο «ιερό αριθμό». Το 1913 η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή τού στερεί τα χρυσά ολυμπιακά μετάλλια που με εντυπωσιακό τρόπο είχε καταφέρει να κατακτήσει, έναν χρόνο πριν, στους Ολυμπιακούς της Στοκχόλμης. Το 1943 κάνει την εμφάνισή της μια διεθνής κίνηση για την επιστροφή των μεταλλίων σε αυτόν που το 1912 ο τότε βασιλιάς της Σουηδίας είχε αποκαλέσει «μεγαλύτερο αθλητή στον κόσμο». Η πρωτοβουλία αυτή θα δικαιωθεί 40 χρόνια αργότερα, αφού τα μετάλλια θα επιστραφούν τον Ιανουάριο του 1983 αλλά ο Θορπ είχε εγκαταλείψει αυτόν τον κόσμο ήδη από το 1953 (28 Μαρτίου), ύστερα από καρδιακό επεισόδιο και με την πίκρα της «αρπαγής» των ολυμπιακών μεταλλίων του.

Ο Τζίμι Θορπ δεν ήταν παρά ένας «βέβηλος» που εισέβαλε στον κόσμο των ευγενών που συγκροτούσαν στις αρχές του περασμένου αιώνα το ολυμπιακό κίνημα. Ενας Ινδιάνος, πραγματική δύναμη της φύσης, που στέρησε από τους οικοδεσπότες των Ολυμπιακών Αγώνων του 1912 Σουηδούς τη δόξα της κατάκτησης των χρυσών μεταλλίων στο πένταθλο και στο δέκαθλο. Ενας παρακατιανός με καταγωγή που χανόταν ανάμεσα σε ινδιάνικες, ιρλανδέζικες και γαλλικές ρίζες, αλλά κατάφερε να εξελιχθεί σε ήρωα ενός νέου έθνους, του αμερικανικού.

Απέναντι σε αυτόν τον «παράνομο» και «παράτυπο» εισβολέα η καθεστηκυία τάξη των Ολυμπιακών Αγώνων έπρεπε να πάρει εκδίκηση και το έπραξε με τον πλέον σκληρό τρόπο. Οταν έμαθαν ότι το 1909 και το 1910 ο Θορπ αμειβόταν με 25 δολάρια την εβδομάδα αγωνιζόμενος σε μια ομάδα μπέιζμπολ κατώτερης κατηγορίας από τη Βόρεια Καρολίνα, αποφάνθηκαν ότι ο δις χρυσός ολυμπιονίκης της Στοκχόλμης είχε παραβιάσει τον ολυμπιακό χάρτη και τον όρο περί «ερασιτεχνισμού» και δεν είχε δικαίωμα να λάβει μέρος στους Ολυμπιακούς. Ο Θορπ παραδέχεται την «ενοχή» του, ζητεί «συγγνώμη» αλλά διευκρινίζει ότι δεν είχε ποτέ κερδίσει χρήματα για τις επιδόσεις του ως αθλητή του στίβου. Στις 27 Ιανουαρίου 1913 η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή του βαρόνου Πιερ ντε Κουμπερτέν τού απαντά… αφαιρώντας του τους τίτλους, τα ρεκόρ και τα ολυμπιακά μετάλλια.

Η τιμωρία του από τη ΔΟΕ απελευθερώνει τον Θορπ από τα δεσμά του «ερασιτεχνισμού» και οι προτάσεις από επαγγελματικές ομάδες πέφτουν βροχή. Ο αποκαθηλωμένος δις χρυσός ολυμπιονίκης υπογράφει συμβόλαιο με την ομάδα του αμερικανικού φουτμπόλ New York Giants. Παράλληλα θα αγωνισθεί στην ομάδα μπέιζμπολ Cincinnati Reds, ως το 1919. Η επαγγελματική καριέρα του στο αμερικανικό ποδόσφαιρο θα διαρκέσει ως το 1928, οπότε ο Θορπ συμπλήρωσε τα 40 του χρόνια. «Ο καλύτερος αθλητής του κόσμου» έπαιξε ακόμη και μπάσκετ, αφού ήταν μέλος ομάδας που απαρτιζόταν αποκλειστικά από Ινδιάνους.

Ειρωνεία της τύχης, ο αθλητής που καταδικάστηκε λόγω επαγγελματισμού, μετά το τέλος της καριέρας του αντιμετώπιζε σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Ποτέ του δεν κατάφερε να βρει μια σταθερή δουλειά. Για να ζήσει την οικογένειά του αναγκάστηκε να κάνει διάφορες δουλειές. Μεταξύ άλλων δούλεψε στον κινηματογράφο, ως κομπάρσος, παίζοντας τον ρόλο ινδιάνου αρχηγού σε γουέστερν. Εργάστηκε ακόμη ως οικοδόμος, ως φύλακας, ως σκαφτιάς, ως πορτιέρης σε μπαρ, ακόμη και ως ναυτικός. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του αντιμετώπισε πρόβλημα αλκοολισμού.

Η δικαίωσή του θα έρθει τριάντα χρόνια μετά τον θάνατό του, όταν στις 18 Ιανουαρίου 1983 θα επιστραφούν στα παιδιά του τα αντίγραφα των χρυσών μεταλλίων του 1912 (τα πρωτότυπα είχαν κλαπεί), σε υλοποίηση της απόφασης που είχε πάρει στις 13 Οκτωβρίου 1982 η ΔΟΕ να αποκαταστήσει τον Θορπ στο βάθρο των επιτυχιών του. Ηταν λίγα χρόνια προτού επιτρέψει τη συμμετοχή των επαγγελματιών τενιστών στους Ολυμπιακούς της Σεούλ το 1988 και βάλει ένα τέλος στην υποκρισία του «ερασιτεχνισμού».

Ο άνθρωπος που εν ζωή στερήθηκε των ολυμπιακών του διακρίσεων είχε ιρλανδικές ρίζες από τον παππού του –εξ ου και το επώνυμο Θορπ –που νυμφεύθηκε μια νεαρή Ινδιάνα της φυλής των Σοκ και Φοξ. Ο πατέρας του, Χίραμ Θορπ, νυμφεύθηκε τη Σαρλότ Βιέ, κόρη ενός γάλλου αποίκου και μιας Ινδιάνας. Ο Θορπ, του οποίου το ινδιάνικο όνομα ήταν «Φωτεινό Μονοπάτι» (ακριβέστερα «Το μονοπάτι που φωτίζεται όταν πέφτει η αστραπή»), έδειξε πολύ γρήγορα τις αθλητικές του ικανότητες. Στο κολέγιο του Καρλάιλ τον ανακάλυψε ο προπονητής στίβου και αμερικανικού ποδοσφαίρου Γκλεν Σκόμπι «Ποπ» Γουόρνερ. Ξεκίνησε την καριέρα του ως παίκτης του φουτμπόλ, ενώ παράλληλα ασχολούνταν και με τον στίβο. Η επιβεβαίωση του ξεχωριστού ταλέντου του θα έρθει στη Στοκχόλμη, όπου παίρνει μέρος στο πένταθλο, στο δέκαθλο, αλλά και στο ύψος και στο μήκος.

Στην πρωτεύουσα της Σουηδίας, αφού κατήγαγε μια εύκολη νίκη στο πένταθλο στις 7 Ιουλίου, αγωνίστηκε στο δέκαθλο το οποίο διεξαγόταν σε τρεις ημέρες (13, 14, 15 Ιουλίου). Οι Σουηδοί διέθεταν ένα πολύ ισχυρό τρίο με τους Ούγκο Βισλάντερ, Τσαρλς Λόμπεργκ και Γκούστα Χόλμερ και φιλοδοξούσαν να κερδίσουν το χρυσό μετάλλιο στην παρθενική ολυμπιακή εμφάνιση του δεκάθλου. Ο Βισλάντερ μάλιστα κατείχε το παγκόσμιο ρεκόρ με 7.244 β. (σύμφωνα με τον πίνακα του 1911). Από την πρώτη ημέρα του αγώνα ο Θορπ θα αποδείξει ότι ήταν «μια δύναμη της φύσης» παίρνοντας καθαρή διαφορά, αφού είχε καλύτερες επιδόσεις σε όλα τα αγωνίσματα από τον αντίπαλό του. Ιδιο σκηνικό και τη δεύτερη ημέρα, ενώ μόνο την τρίτη ημέρα ο Βισλάντερ κατάφερε να έχει καλύτερη επίδοση σε ένα αγώνισμα, στο «σκανδιναβικό» ακόντιο. Στο τέλος του αγώνα ο Θορπ όχι μόνο πήρε μια περήφανη νίκη, αλλά είχε συντρίψει και το παγκόσμιο ρεκόρ με 8.412 β.

Οι ολυμπιακές επιδόσεις του στον στίβο καθώς και η μετέπειτα αθλητική πορεία του θα καταστήσουν τον Θορπ εθνικό αθλητικό σύμβολο των Αμερικανών. Αρκετές δεκαετίες αργότερα σε δημοψήφισμα για τον κορυφαίο αμερικανό αθλητή του 20ού αιώνα ο Θορπ θα αναδειχθεί πρώτος, μπροστά από αθλητικές προσωπικότητες όπως ο πυγμάχος Μοχάμεντ Αλι, ο μπασκετμπολίστας Μάικλ Τζόρνταν, ο μπεϊζμπολίστας Μπέιμπ Ρουθ και ο γκόλφερ Τζακ Νικλάους.