Οι ΗΠΑ στις κάλπες υπό το φάντασμα του Τραμπ

Οι ενδιάμεσες εκλογές για το Κογκρέσο των ΗΠΑ, όπως αυτές που θα διεξαχθούν μεθαύριο Τρίτη, λειτουργούν παραδοσιακά ως ένα είδος απολογισμού της πρώτης διετίας της θητείας του αμερικανού προέδρου, εν προκειμένω, του Δημοκρατικού Τζο Μπάιντεν. Παραδοσιακά επίσης οι ενδιάμεσες εκλογές δεν ευνοούν το κυβερνών κόμμα, οι Αμερικανοί βρίσκουν την ευκαιρία να ρίξουν τιμωρητική ψήφο.

Εφέτος, με φόντο τη διεθνή ενεργειακή κρίση, την αύξηση του κόστους ζωής και τον συνεχιζόμενο πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, η έκβαση των ενδιάμεσων εκλογών θα κρίνει όχι μόνον την πορεία της υπόλοιπης θητείας του Μπάιντεν και την πολιτική της Ουάσιγκτον – εσωτερική και εξωτερική -, αλλά και το ενδεχόμενο επαναφοράς του Ρεπουμπλικανού πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ ως υποψηφίου για την προεδρία στις εκλογές του 2024. Ενα ενδεχόμενο που έμοιαζε μακρινό προ ενός έτους, και το οποίο συνιστά ευθεία απειλή για τη δημοκρατία όχι μόνον στις ΗΠΑ αλλά και τον κόσμο. Δεν αναφέρθηκε τυχαία σε αυτό ο Μπάιντεν στο προεκλογικό τηλεοπτικό του διάγγελμα την περασμένη Τετάρτη.

• ΗΠΑ: Με πόλωση προς τις ενδιάμεσες εκλογές – «Mια άνευ προηγουμένου στιγμή στην ιστορία των ΗΠΑ»

Τι δείχνουν οι δημοσκοπήσεις

Αύριο οι Αμερικανοί ψηφίζουν για την εκλογή των 435 μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων (βουλευτών) και για την εκλογή 34 γερουσιαστών, του ενός τρίτου του συνόλου των 100 μελών της Γερουσίας (γερουσιαστών). Η Βουλή των Αντιπροσώπων και η Γερουσία αποτελούν τα δύο σώματα του Κογκρέσου. Η θητεία των βουλευτών είναι διετής και των γερουσιαστών εξαετής. Από το 2020 οι Δημοκρατικοί ελέγχουν με μικρή πλειοψηφία τη Βουλή, 222 βουλευτές έναντι 213 Ρεπουμπλικανών, και οριακά τη Γερουσία: διαθέτουν 50 γερουσιαστές, όπως και οι Ρεπουμπλικανοί, και σε περίπτωση ισοψηφίας κερδίζουν με την ψήφο της αντιπροέδρου Κάμαλα Χάρις, η οποία μετρά διπλά.  Με βάση τον μέσο όρο των σφυγμομετρήσεων στον ιστότοπο FiveThirtyEight (3/11/2022) οι Ρεπουμπλικανοί προηγούνται με διαφορά μιάμισης ποσοστιαίας μονάδας: 46,4% έναντι 45,0%. Πιο αναλυτικά, η δημοσκόπηση των Ipsos/Reuters έδινε προβάδισμα μίας μονάδας στους Δημοκρατικούς, 37%-36%, η δημοσκόπηση των ΥouGov/Economist έφερνε ισόπαλα τα δύο κόμματα με 49% ενώ στη δημοσκόπηση των SSRS/CNN οι Ρεπουμπλικανοί προηγούνταν έως και τέσσερις μονάδες (51%-47%).

• Μπάιντεν και Ομπάμα εναντίον Τραμπ – Ακρίβεια, αμβλώσεις και εγκληματικότητα θα κρίνουν τις εκλογές

Η μάχη σε τέσσερις Πολιτείες-κλειδιά

Η μάχη της Γερουσίας αναμένεται να κριθεί σε τέσσερις Πολιτείες-κλειδιά, τη Νεβάδα, την Τζόρτζια, την Αριζόνα και την Πενσιλβάνια. Το CNN ανέφερε ότι τα αποτελέσματα σε αυτές τις τέσσερις πολιτείες, καθώς επίσης και στο Μίσιγκαν και το Ουισκόνσιν, θα είναι κρίσιμα και για τον έλεγχο της Βουλής των Αντιπροσώπων.

Στην εκτενή του κάλυψη ο αμερικανικός Τύπος επισημαίνει τη σημασία της παραμέτρου Τραμπ στις συγκεκριμένες αναμετρήσεις. To BBC θυμίζει ότι στις εσωκομματικές εκλογές των Ρεπουμπλικανών ο Τραμπ κατόρθωσε να επιβάλει τους δικούς του υποψηφίους, παρακάμπτοντας άλλους, πιο μετριοπαθείς. Στην Πενσιλβάνια τον τουρκικής καταγωγής εκατομμυριούχο γιατρό Μεχμέτ Οζ, διάσημο από τις τηλεοπτικές του εμφανίσεις, και στην Τζόρτζια τον Αφροαμερικανό Χέρσελ Γουόκερ, πρώην αστέρα του αμερικανικού ποδοσφαίρου, φανατικού πολέμιου των αμβλώσεων, τον οποίο δύο Αμερικανίδες έχουν καταγγείλει ότι τις ανάγκασε να προχωρήσουν σε άμβλωση. Πολλοί από τους υποψηφίους που στηρίζει ο Τραμπ υιοθετούν θεωρίες συνωμοσίας και προωθούν fake news, γεγονός που προκάλεσε ως έναν βαθμό την ανησυχία της ηγεσίας του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Απεδείχθη όμως ότι η εκλογική βάση του Τραμπ τού είναι πιστή και απτόητη από το γεγονός ότι ο ίδιος υπέθαλψε την επίθεση στο Καπιτώλιο στις 6 Ιανουαρίου 2021, αρνούμενος να δεχτεί το αποτέλεσμα των εκλογών του 2020.

• ΗΠΑ – Ενδιάμεσες εκλογές: Πόσο κρίσιμες είναι για την Ελλάδα

Καταλύτες οικονομία και πληθωρισμός

Η τωρινή οικονομική συγκυρία ευνοεί τους Ρεπουμπλικανούς: ο πρόεδρος Μπάιντεν, του οποίου η δημοτικότητα κινείται περί το 42% – μικρή ανάκαμψη μετά το 37% το καλοκαίρι -, χρεώνεται την αύξηση του πληθωρισμού, τη μεγαλύτερη των τελευταίων 40 ετών. Η οικονομία και ο πληθωρισμός είναι τα ζητήματα που οι ψηφοφόροι αξιολογούν ως πιο σημαντικά ενώ ακολουθούν οι αμβλώσεις, η μετανάστευση και η ένοπλη βία. Οι Δημοκρατικοί επιχείρησαν να προσελκύσουν ψηφοφόρους εστιάζοντας σε ζητήματα δημοκρατίας, προστασίας των δικαιωμάτων (π.χ. αμβλώσεις) τα οποία θα περισταλούν αν επικρατήσουν οι Ρεπουμπλικανοί, ζητήματα που έχουν απήχηση στους νεότερους ψηφοφόρους. Οπως τόνισε στο δίκτυο MSNBC ο Τζον Ντέλα Βόλπε, υπεύθυνος των δημοσκοπήσεων στη Σχολή Πολιτικών Επιστημών του Χάρβαρντ, στις μεθαυριανές εκλογές το 40% των Αμερικανών ηλικίας 19-29 ετών δηλώνει ότι θα πάει να ψηφίσει – ποσοστό εξαιρετικά υψηλό για τη συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα.

Καθοριστική η αύξηση της τιμής της βενζίνης

Ο τιμηθείς με Νομπέλ Οικονομίας Πολ Κρούγκμαν εκτίμησε στους «New York Times» ότι, παρότι μοιάζει αστείο, τις εκλογές θα κρίνει τελικώς η αύξηση της τιμής της βενζίνης. Οταν νωρίτερα μέσα στο 2022 η τιμή της βενζίνης άγγιξε τα 5 δολάρια το γαλόνι, οι Ρεπουμπλικανοί έδειχναν ότι θα σαρώσουν στην κάλπη. Στα μέσα Σεπτεμβρίου, όταν η τιμή της βενζίνης είχε υποχωρήσει κατά 1,5 δολάριο, το εκλογικό αποτέλεσμα έδειχνε περισσότερο αμφίρροπο. Η επίδραση των τιμών της βενζίνης στην έκβαση των εκλογών δεν είναι ασφαλώς τόσο καθοριστική, γράφει ο Κρούγκμαν, όμως οι Αμερικανοί έχουν τρομάξει από την αύξηση του πληθωρισμού και η τιμή της βενζίνης είναι η απτή υπενθύμιση των οικονομικών τους δυσκολιών.