Αγκομαχά η ατμομηχανή της Ευρώπης

Την Πέμπτη 4 Απριλίου ανακοινώθηκε πτώση των παραγγελιών για βιομηχανικά προϊόντα τον μήνα Φεβρουάριο. Την επομένη, Παρασκευή 5 Απριλίου, μάθαμε ότι τον ίδιο μήνα η βιομηχανική παραγωγή (εξαιρουμένης της ενέργειας και των κατασκευών) υποχώρησε. Στις αρχές της προηγούμενης εβδομάδας ξεχωριστή έρευνα επιβεβαίωσε την πτώση των βιομηχανικών παραγγελιών και έδειξε ότι οι πωλήσεις στο εξωτερικό «υποχωρούν σε επίπεδα που δεν έχουμε δει μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση». Μήπως κάτι δεν πηγαίνει καλά με τη γερμανική οικονομική μηχανή; Κι αν είναι έτσι, τι σημαίνει αυτό για το σύνολο της ευρωζώνης, μια και η Γερμανία θεωρείται η «ατμομηχανή της Ευρώπης»;

Βιομηχανικός ασθενής

Δεν χωρεί αμφιβολία ότι η γερμανική οικονομία αγκομαχά εδώ και σχεδόν έναν χρόνο. Το τρίτο εξάμηνο του 2018 το ΑΕΠ της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης συρρικνώθηκε κατά 0,2%, ενώ το τρίτο παρέμεινε στάσιμο. Βάσει της οικονομικής θεωρίας που ορίζει την ύφεση ως τη συρρίκνωση του ΑΕΠ για δύο συνεχόμενα τρίμηνα, η Γερμανία μόλις που γλίτωσε την ύφεση. Πόσο αισθητή όμως μπορεί να γίνει η επιβράδυνση της αναπτυξιακής διαδικασίας σε μια χώρα όπου επικρατούν συνθήκες πλήρους απασχόλησης; Διότι το ποσοστό ανεργίας έχει υποχωρήσει στο 3,1% και συγκαταλέγεται μεταξύ των χαμηλότερων παγκοσμίως – μόνο η Τσεχία, η Ισλανδία και η Ιαπωνία έχουν χαμηλότερη από τη γερμανική ανεργία!

Η αλήθεια είναι ότι μόνο ο βιομηχανικός τομέας της Γερμανίας χωλαίνει. Τα τελευταία δύο τρίμηνα του 2018 που η γερμανική οικονομία φλέρταρε τόσο έντονα με την ύφεση οι τομείς των υπηρεσιών και των κατασκευών βρίσκονταν σε τροχιά ανάπτυξης και εν πολλοίς αντιστάθμισαν τη συρρίκνωση της βαριάς βιομηχανίας. Επίσης, ο δείκτης απασχόλησης (το ποσοστό δηλαδή του ενεργού πληθυσμού που εργάζεται με σχέση εξηρτημένης εργασίας ή αυτοαπασχολείται) και το τρίτο και το τέταρτο τρίμηνο της περασμένης χρονιάς αυξήθηκε κατά 0,2%.

Το πρόβλημα – αν μπορεί κανείς να το χαρακτηρίσει έτσι – της γερμανικής οικονομίας είναι ότι εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων. Και από τις αρχές του 2018 ο πλέον πλουτοπαραγωγικός τομέας της Γερμανίας βάλλεται από πολλές μεριές. Η επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης της κινεζικής οικονομίας έχει περιορίσει τη ζήτηση για γερμανικά βιομηχανικά προϊόντα – και η κινεζική αγορά είναι μία από τις σπουδαιότερες για τη Γερμανία.  

Οι δασμοί και ο Ρήνος

Επίσης η δασμολογική πολιτική του αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στους τομείς του χάλυβα και του αλουμινίου έχει πλήξει τις γερμανικές εξαγωγές στις ΗΠΑ. Αν ο Λευκός Οίκος δασμολογήσει και τα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα, η ζημιά για τη Γερμανία θα είναι πολύ μεγαλύτερη. Ηδη προ ολίγων ημερών ο Τραμπ απείλησε να «τιμωρήσει» τα εισαγόμενα από την Ευρώπη αρώματα, ποτά και μοτοσικλέτες. Τα αρώματα και τα ποτά αφορούν κυρίως τους Γάλλους, αλλά οι μοτοσικλέτες αφορούν τους Γερμανούς. Η αβεβαιότητα σχετικά με το Brexit είναι ακόμα ένας παράγοντας που οι ίδιες οι γερμανικές επιχειρήσεις κατονομάζουν ως αρνητικό για τις εξαγωγές τους.

Σε αυτές τις αρνητικές συγκυρίες πρέπει να προστεθούν και πρόσκαιρα προσκόμματα που αντιμετωπίζει η γερμανική βαριά βιομηχανία. Ενα απ’ αυτά είναι η νέα κοινοτική νομοθεσία για τους ρύπους των αυτοκινήτων, που φρέναρε πέρυσι την παραγωγή των γερμανών κατασκευαστών. Είναι επίσης η γοργή μετάβαση της αυτοκινητοβιομηχανίας στην εποχή της ηλεκτροκίνησης, που επίσης υποχρεώνει τους κατασκευαστές σε τεράστιες επενδύσεις και αποθαρρύνει μεγάλο μέρος των καταναλωτών από την αγορά καινούργιου αυτοκινήτου με «απαρχαιωμένο» κινητήρα εσωτερικής καύσης. Είναι ακόμα και η περυσινή πρωτοφανής υποχώρηση του επιπέδου των υδάτων στον Ρήνο λόγω ανομβρίας, που για ένα ολόκληρο εξάμηνο δημιούργησε μεγάλα κυκλοφοριακά προβλήματα στο κρίσιμο για τη μεταφορά βιομηχανικών προϊόντων ποτάμι.