Αέρας ανανέωσης

Εν αναμονή της ανακοίνωσης του εφετινού προγράμματος του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου – η οποία θα πραγματοποιηθεί διαδικτυακά στις 10 Μαΐου – είδαμε πριν από λίγες ημέρες ότι ο σπουδαίος θεσμός προχώρησε σε μια σημαντική αλλαγή, αυτή της εταιρικής του ταυτότητας. «Το Βήμα της Κυριακής» μίλησε για αυτή την πρωτοβουλία με την καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Κατερίνα Ευαγγελάτου και τον Δημήτρη Παπάζογλου (DpS/Athens), αναγνωρισμένο designer, υπεύθυνο για το σχεδιαστικό αποτέλεσμα.

Κατερίνα Ευαγγελάτου

Καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου

Στο δελτίο Τύπου που απέστειλε το Φεστιβάλ δεν αναφέρεστε σε νέα εταιρική ταυτότητα αλλά σε οπτικό σύστημα επικοινωνίας. Γιατί;
«Η νέα εταιρική ταυτότητα κουβαλά το παρελθόν του ιστορικού αυτού θεσμού, με το βλέμμα όμως στραμμένο προς το μέλλον. Διαχειριζόμαστε μια πολύ σημαντική κληρονομιά την οποία έχουμε χρέος να την παραδώσουμε όχι απλώς ακέραια αλλά εξελιγμένη στους επόμενους, Και με αυτό θέλω να πω ότι στη σημερινή εποχή δεν αρκεί απλώς ένα σήμα, ένας λογότυπος, για να εκφράσεις την πολυποίκιλη δράση ενός οργανισμού σαν το Φεστιβάλ.Χρειάζεσαι πολλά και διαφορετικά εργαλεία επικοινωνίας, ευέλικτα και διαχρονικής αισθητικής. Είναι ένας κώδικας, ένα αλφάβητο, όχι μόνο μια κλειδωμένη εικόνα. Η λογική μας ήταν να φτιαχτεί κάτι που θα μπορεί να επιβιώσει και να εξελίσσεται αέναα. Εργαστήκαμε για τον ανασχεδιασμό της εταιρικής μας ταυτότητας, στο πλαίσιο της ευρύτερης ανανέωσης του Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου. Σκοπός μας ήταν η ανάδειξη της ιστορικής συνέχειας του φορέα μέσα από τον πρωτοπόρο χαρακτήρα του και τον ρόλο του ως ενός από τους σημαντικότερους ευρωπαϊκούς αλλά και παγκόσμιους πολιτιστικούς οργανισμούς. Αυτά τα στοιχεία τονίσαμε και στην προκήρυξη του διαγωνισμού που οργανώσαμε για τον ανασχεδιασμό της ταυτότητας. Το Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου κουβαλά μια ιστορία 66 ετών. Αντλούμε έμπνευση από τη μακρόχρονη ιστορία του και τη μετεξελίσσουμε, οικοδομώντας πάνω σε αυτή μια σύγχρονη καλλιτεχνική ταυτότητα».

Εξηγήστε μας πιο εκτενώς το όραμά σας για «ένα Φεστιβάλ χωρίς περιορισμούς στον χώρο και στον χρόνο».
«Θα ήταν αδύνατον μια τέτοια εποχή, μετά την πρωτοφανή αυτή πανδημία, να μην ευχηθώ την εξάλειψη των περιορισμών. Από τότε που αναλάβαμε το Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου έχει χρειαστεί να κινηθούμε εντός ασφυκτικών πλαισίων που σχετίζονταν είτε με τον χώρο είτε με τον χρόνο, αλλά και με την ουσία του καλλιτεχνικού μας προγραμματισμού. Ο καλλιτεχνικός κόσμος έχει εγκλωβιστεί μέσα σε κανόνες που είναι αφύσικοι για την ίδια την ουσία της τέχνης. Πρόβες που δεν μπορούν να γίνουν, θέατρα που δεν ανοίγουν, ταξίδια από το εξωτερικό που αναβάλλονται, θεατές που παρακολουθούν τις παραστάσεις από τον καναπέ του σπιτιού τους. Σε πείσμα όλων αυτών των αντίξοων συνθηκών, εμείς προσπαθήσαμε εφέτος τον χειμώνα να κρατήσουμε τον θεσμό ζωντανό. Εγκαινιάσαμε την πλατφόρμα Open Plan, δημουργήσαμε νέα ψηφιακά έργα που είχαν ευρύτατη απήχηση, όπως τα ραδιοφωνικά μας RADIO PLAYS, κάναμε εκλεκτές αναμεταδόσεις καλοκαιρινών μας παραστάσεων και βέβαια αποφασίσαμε να προχωρήσουμε στο μεγάλο βήμα αλλαγής της εταιρικής μας ταυτότητας, απευθύνοντας ανοιχτή πρόσκληση ενδιαφέροντος. Προσβλέπουμε βέβαια στην επαναφορά της κανονικής μας ζωής και της άρσης των περιορισμών. Το πρόγραμμά μας είναι έτοιμο και θα το ανακοινώσουμε διαδικτυακά στις 10 Μαΐου, με την ελπίδα ότι όλα θα κυλήσουν κατ’ ευχήν και ότι σύντομα θα λάβουμε επίσημες οδηγίες και τα υγειονομικά πρωτόκολλα για τη λειτουργία μας».

Δημήτρης Παπάζογλου
Σχεδιαστής οπτικής επικοινωνίας

Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση που χρειάστηκε να αντιμετωπίσετε κατά τη δημιουργία του νέου σήματος του Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου;
«Ενα ζήτημα ταυτοτικού προσδιορισμού για έναν τόσο σπουδαίο εθνικό και πολυδιάστατο οργανισμό αποτελεί από τη φύση του μια ιδιαίτερη πρόκληση και ταυτόχρονα μια πολύ υψηλού βαθμού δυσκολίας σχεδιαστική άσκηση. Αρχικά είναι ξεκάθαρο πως το όποιο τελικό σχεδιαστικό αποτέλεσμα καλείται να συνοψίσει πολλαπλά ζητούμενα και ανάγκες. Αφενός, την άρρηκτη σύνδεση του ίδιου του οργανισμού με την ιστορία του. Αφετέρου, τη συμπεριλήψη ενός πολυδιάστατου και πλουραλιστικού μωσαϊκού όσον αφορά το καλλιτεχνικό περιεχομένο. Προς αυτόν τον άξονα, οι πολλαπλές νοηματικές συζεύξεις που απαιτείται να επιτευχθούν προσανατολίζουν τη μεθοδολογία της έρευνας σε μεγαλύτερο βάθος και εύρος, απαιτώντας πειθαρχημένο βηματισμό, τόλμη αλλά και διαλεκτικό πνεύμα. Δευτερευόντως, η πρόκληση γίνεται ακόμη μεγαλύτερη αφού στην πραγματικότητα σε έργα αυτής της κλίμακας, πολλώ δε μάλλον ενός εθνικού πολιτιστικού φορέα, το σχεδιαστικό έργο αποκτά αναπόφευκτα και πολιτιστική διάσταση. Σκόπιμα λοιπόν η όποια σχεδιαστική ηθική απορρέει από αυτό είναι ιδιάζουσας σημασίας και βαρύτητας».

Μια τόσο αφαιρετική προσέγγιση πώς καταφέρνει τελικά να εκφράσει τις τόσες διαστάσεις ενός ιστορικού θεσμού;
«Μας έγινε γρήγορα αντιληπτό πως μια καθαρά απεικονιστική λύση δεν θα μπορούσε να συνοψίσει και να συμπεριλάβει ισομερώς το πολυδιάστατο περιεχόμενο του προγράμματος του Φεστιβάλ. Ενδεχομένως, να μην άντεχε και σε βάθος χρόνου. Η απόφαση αυτή ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο μέσα από την ανάγκη για σύνδεση του Φεστιβάλ με την ιστορικότητα των χώρων του, με πνεύμα ωστόσο σύγχρονο. Ετσι, το νέο σήμα του Athens Epidaurus Festival πραγματεύεται συνειδητά την κατάργηση της απόλυτης οπτικής κυριολεξίας, δημιουργώντας τελικά ένα νέο οπτικό κείμενο που επιδέχεται περισσότερες της μίας ερμηνείες. Μέσα από τον τελικό σχεδιασμό επιδιώκεται μια διαβαθμισμένη οπτική πρόσληψη, επιχειρώντας τη γεφύρωση όλων των ζητούμενων μέσα από τρεις βασικούς άξονες: Αρχικά, το νέο σύμβολο αντλεί τη μονολιθική του υφολογία μέσα από το ίδιο το αρχαίο θέατρο, υπογραμμίζοντας έτσι την άρρηκτη σύνδεση του οργανισμού με τους ιστορικούς του χώρους. Η ογκοπλασία του αρχαίου θεάτρου, τα σκληρά υλικά, η θραυσματική τους αποτύπωση καθώς και το έντονο contrast στις σχέσεις φωτός – σκιάς αποτελούν κύριο σημείο αναφοράς και μεταφέρονται σημειολογικά με γραμμικό σχεδιασμό και δωρική διάθεση στο νέο σήμα. Δευτερευόντως, το τελικό σύμβολο συνοψίζει μια δυναμική συνθήκη, στατική και ταυτόχρονα κινητική. Το Athens Epidaurus Festival κινείται στον χρόνο, διατηρώντας παράλληλα όμως την ισχυρή σύνδεσή του με τον πυρήνα του, τον τόπο και τη μακρόχρονη παράδοσή του. Επιπροσθέτως, το νέο σήμα πραγματεύεται την πειραματική φόρμα. Η αφαίρεση διευρύνει την αντιληπτική πρόσληψη μιας φόρμας και ως εκ τούτου την καθιστά ικανή να επιδέχεται πολλαπλών ερμηνειών. Τόσο στις παραστατικές όσο και στις εικαστικές τέχνες αποτελεί ζητούμενο η δημιουργία πολλαπλών συσχετισμών μεταξύ υποκειμένου και αντικειμένου. Κατ’ επέκταση, το νέο σήμα του Athens Epidaurus Festival – όπως και o ίδιος ο οργανισμός του Φεστιβάλ με τις πρακτικές του – ενθαρρύνει, αναζητεί και πραγματεύεται τη διαρκή εξερεύνηση της “φόρμας” και το νέου “κειμένου”. Της νέας ερμηνείας αλλά και της απόδοσης».