l Ενα νοικοκυριό κατά μέσο όρο το 2021 δαπάνησε για αγορές 17.037,48 ευρώ, ποσόν αυξημένο σε τρέχουσες τιμές κατά 6,6% και σε σταθερές τιμές 1,4% σε σχέση με το 2020.
l Τα μισά νοικοκυριά δαπανούν περισσότερα από 1.297 ευρώ τον μήνα.
l Κατά μέσο όρο το 18,9% του οικογενειακού προϋπολογισμού δίνεται για το ενοίκιο (φυσικά για όσους μένουν σε νοικιασμένο σπίτι).
l Συγκρίνοντας τη μέση ετήσια δαπάνη των νοικοκυρών το 2021 με το 2008, διαπιστώνει κανείς μια μείωση κατά 33%.
l Τα περισσότερα δαπανήθηκαν στην Περιφέρεια Αττικής (19.687,92 τον χρόνο) και τα λιγότερα (12.236,64 ευρώ) στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας.
Αυτά είναι μερικά από τα βασικά συμπεράσματα της έρευνας οικογενειακών προϋπολογισμών 2021 που ανακοίνωσε η ΕΛΣΤΑΤ. Η έρευνα διενεργήθηκε σε δείγμα 6.053 ιδιωτικών νοικοκυριών στο σύνολο της Ελλάδας. Μελετώντας την, εκτός από τα εμφανή οικονομικά στοιχεία και τα συμπεράσματα που μπορεί να εξαγάγει κανείς, σχηματίζει και την εικόνα της καθημερινότητας στα νοικοκυριά της χώρας – από το ότι το 2021 βγήκαμε περισσότερο έξω (σε ταβέρνες και ξενοδοχεία), μέχρι ότι περιορίσαμε το κάπνισμα – ακόμα και από τι αποτελείται το… μενού ενός νοικοκυριού.
Η μέση ετήσια δαπάνη των νοικοκυριών για αγορές για το 2021 αυξήθηκε κατά 6,6% σε σύγκριση με το 2020 και έφθασε τα 17.037,48 ευρώ (δηλαδή τα 1.419,79 ευρώ τον μήνα). Αν υπολογίσει κανείς όμως τον πληθωρισμό (σύμφωνα με τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή του 2020, 5,1%), η αύξηση της μέσης ετήσιας δαπάνης, σε πραγματικούς όρους, φτάνει το 1,4% (240,48 ευρώ).
Η μερίδα του λέοντος σε φαγητό και στέγη
Το μεγαλύτερο ποσοστό των δαπανών του μέσου προϋπολογισμού σε τρέχουσες τιμές απορροφούν η διατροφή και τα μη οινοπνευματώδη ποτά (22%), η στέγαση (14,7%) και οι μεταφορές (12,7%), ενώ το μικρότερο αντιστοιχεί στις υπηρεσίες της εκπαίδευσης (3,4%).
Ενδιαφέρον είναι το πώς αποτυπώνεται η επίδραση της πανδημίας και των περιόδων καραντίνας στα αποτελέσματα της έρευνας το 2021 σε σχέση με το 2020: η μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση δαπανών των νοικοκυριών σημειώθηκε στα εστιατόρια, καφενεία και ξενοδοχεία (18,6%), στην αναψυχή και στον πολιτισμό (15,1%) και στα είδη ένδυσης και υπόδησης (14,6%).
Περισσότερα αβγά και οινοπνευματώδη
Οι μεγαλύτερες αυξήσεις δαπανών στα είδη διατροφής το 2021 σε σχέση με το 2020 παρατηρούνται στα αβγά, στα οινοπνευματώδη, στο γιαούρτι και ελάχιστα (0,2%) στο κρέας, ενώ εντυπωσιακό είναι το ποσοστό της μείωσης στο ελαιόλαδο (-10,5%). Στη λίστα των μειώσεων ακολουθούν τα ζυμαρικά, τα τσιγάρα, το τυρί και το ψωμί.
Ενδεικτικά κατά μέσο όρο το 2021 ένα νοικοκυριό κατανάλωσε σε έναν μήνα: 19 αβγά, 4,6 λίτρα οινοπνευματώδη, περίπου 2 κιλά γιαούρτι, 10,5 κιλά κρέας, 3 κιλά ψάρια, 1,2 κιλό ρύζι, 8,5 κιλά ψωμί, 2,5 κιλά ζυμαρικά, όσο και τυρί, 17 κιλά φρούτα, περίπου 2,5 λίτρα ελαιόλαδο, 9,6 λίτρα γάλα, 25 κιλά λαχανικά και όσπρια και… 118 τσιγάρα.
Ενα ποσοστό 1% έπαψε να μαγειρεύει με ηλεκτρική κουζίνα αντικαθιστώντας τη με συσκευή υγραερίου (0,6%) και φυσικού αερίου (0,3%), προφανώς στο πλαίσιο εξοικονόμησης ηλεκτρικού ρεύματος.
Κεντρική θέρμανση είτε αυτόνομη είτε κοινόχρηστη υπάρχει στο 57,9% των νοικοκυριών – πετρέλαιο (40,8%) και φυσικό αέριο (17,1%). Να σημειωθεί όμως ότι η χρήση φυσικού αερίου σημείωσε αύξηση κατά 1,9 ποσοστιαίες μονάδες από το 2020. Λιγότεροι από το 2020 χρησιμοποίησαν σόμπες και αερόθερμα (μείωση 1,4%) και air condition (μείωση 1,1%). Το air condition παραμένει πρωταθλητής στα μέσα ψύξης (με 73%).
Ανισότητα και κίνδυνος φτώχειας
Ο κίνδυνος φτώχειας απειλεί το 17,1% του πληθυσμού της Ελλάδας όταν στον υπολογισμό του δείκτη λαμβάνεται υπόψη μόνο η ισοδύναμη δαπάνη με τρόπο κτήσεως την αγορά (15,6% το 2020), ενώ ο δείκτης μειώνεται στο 12,2% του πληθυσμού (11,9% το 2020) όταν λαμβάνονται υπόψη όλες οι καταναλωτικές δαπάνες ανεξάρτητα από τον τρόπο κτήσεως (τεκμαρτό ενοίκιο από ιδιοκατοίκηση, ιδιοπαραγώμενα αγαθά, αγαθά και υπηρεσίες παρεχόμενες δωρεάν από τον εργοδότη, άλλα νοικοκυριά, μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, κράτος κ.λπ.).
Η μέση μηνιαία ισοδύναμη δαπάνη των φτωχών νοικοκυριών εκτιμάται στο 33,9% των δαπανών των μη φτωχών νοικοκυριών. Να σημειωθεί ότι τα φτωχά νοικοκυριά δαπανούν το 35,1% του μέσου προϋπολογισμού τους σε είδη διατροφής και μη αλκοολούχων ποτών, ενώ τα μη φτωχά το 21%.
Τι άλλαξε από το 2008
Συγκρίνοντας αντί-στοιχες έρευνες οικογενειακών προϋπολογισμών από το 2008, διαπιστώνει κανείς τεράστια μείωση της μέσης μηνιαίας δαπά-
νης μέχρι σήμερα: Ξεκίνησε από 2.120,40 ευρώ το 2008, μειώθηκε σταδιακά μέχρι το 2016 (1.392,30 ευρώ). Στη συνέχεια, παρουσίασε άνοδο μέχρι το 2019 (1.478,22 ευρώ), μεγάλη πτώση το 2020 (1.331,83 ευρώ) και μικρή ανάκαμψη το 2021 (1.419,79 ευρώ).
