Με στόχο να σταματήσει την… προδιαγεγραμμένη πορεία που θέλει τις ελλείψεις φαρμάκων να ανοίγουν νέο κύκλο ταλαιπωρίας για τους έλληνες ασθενείς το ερχόμενο φθινόπωρο, η ηγεσία του υπουργείου Υγείας είναι αποφασισμένη να διατηρήσει την απαγόρευση των παράλληλων εξαγωγών για δεκάδες σκευάσματα για όσο διάστημα χρειαστεί.

Και αυτό διότι έχει διαπιστωθεί στην πράξη πως η διακίνηση φαρμάκων προς το εξωτερικό λειτουργεί όπως η… Λερναία Υδρα: όταν «κόβεις» την εξαγωγή ενός φαρμάκου… ξεπηδούν νέες ελλείψεις (όπως ακριβώς συνέβαινε και με το μυθικό τέρας).

Εξαφανίζονται από την ελληνική αγορά

Αυτό φαίνεται να συνέβη και στην «καρδιά» του καλοκαιριού: Μία λίστα που συμπεριελάμβανε 120 σκευάσματα (για τα περισσότερα από αυτά δεν ίσχυε η απαγόρευση εξαγωγών), τα οποία άρχισαν να εξαφανίζονται από την ελληνική αγορά, όπως για παράδειγμα παιδικά εισπνεόμενα και αντιβιοτικά. Σύμφωνα, δε, με τους εκπροσώπους των φαρμακοποιών η νέα… διαρροή φαρμάκων «πρώτης γραμμής» θα οδηγούσε με μαθηματική ακρίβεια σε νέα έκρηξη ελλείψεων το επερχόμενο φθινόπωρο και χειμώνα, περίοδος κατά την οποία αυξάνονται οι αναπνευστικές λοιμώξεις (εποχική γρίπη, λοιμώξεις από αναπνευστικό συγκυτιακό ιό, γνωστό και ως RSV κ.ο.κ.) και συνεπακόλουθα και η ζήτηση στα φαρμακεία.

Για την ιστορία, πέρυσι τον Νοέμβριο ο μακρύς κατάλογος των ελλείψεων είχε απορρυθμίσει τη λειτουργία των φαρμακείων αλλά και τη θεραπεία των ασθενών.

Μάλιστα τότε, και σύμφωνα με σχετικές μαρτυρίες, φαρμακοποιοί αναγκάζονταν να «μοιράζουν» τις συσκευασίες στα δύο ή ακόμη και στα τρία σε μία προσπάθεια να μη λείψει (έστω για ημέρες) η αγωγή σε ανθρώπους που την είχαν ανάγκη.

Εκείνη την περίοδο τα κενά στα ράφια αφορούσαν σχεδόν όλο το φάσμα των παθήσεων (αντιδιαβητικά, αντιεπιληπτικά, αντιβιοτικά, αντικαταθλιπτικά, οφθαλμολογικά, αναπνευστικά, νευροληπτικά κ.ο.κ.), ενώ για τα περισσότερα από αυτά δεν υπήρχαν διαθέσιμα γενόσημα.

Αντίστοιχη όμως ήταν η εικόνα και σε άλλες χώρες της Γηραιάς Ηπείρου: Η  Γερμανία, που είχε παλαιότερα τη φήμη της «παγκόσμιας φαρμακαποθήκης», βρέθηκε αντιμέτωπη τον περασμένο Απρίλιο με μία πρωτοφανή έλλειψη φαρμάκων. Ενδεικτικό είναι και το παράδειγμα της Γαλλίας, όπου οι παιδιατρικοί σύλλογοι εξέδωσαν τον περασμένο χειμώνα οδηγίες σχετικά με τον τρόπο λήψης χαπιών αμοξυκιλλίνης για ενηλίκους και την αραίωσή τους σε πόσιμα διαλύματα, για τα παιδιά που πρέπει να λάβουν το φάρμακο.

Ο υπουργός Υγείας, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, κατά τις κλειστές συσκέψεις με τους εκπροσώπους όλων των κρίκων της αλυσίδας τροφοδοσίας φαρμάκου, εμφανίζεται αποφασισμένος να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αντιμετώπιση του πολυπαραγοντικού αυτού φαινομένου, που εν τούτοις και ανεξαρτήτως συνθηκών χρονίζει στη χώρα μας.

Πιο συγκεκριμένα, τα χρόνια της πανδημίας η αδυναμία εξυπηρέτησης των ασθενών εντάθηκε εξαιτίας του μοντέλου παραγωγής των φαρμάκων που  ακολουθεί το πρότυπο της παγκοσμιοποίησης. Τι σημαίνει αυτό; Πως μία δραστική ουσία μπορεί να παρασκευάζεται στην Κίνα ενώ η συσκευασία στην Ινδία, δημιουργώντας συνεπώς τις κατάλληλες συνθήκες για παγκόσμιο «κραχ» σε περίπτωσης κρίσης (υγειονομικής, οικονομικής κ.ο.κ.).

Οι ελλείψεις και το κέρδος

Πέραν όμως του παγκόσμιου κανόνα, η ελληνική αγορά γνωρίζει και μόνιμες ελλείψεις φαρμάκων ενώ είναι αντιμέτωπη και με την οριστική απόσυρση (κυρίως πολύ φθηνών) φαρμάκων. Σε γενικές γραμμές, οι ελλείψεις παρατηρούνται στο περίπου 10% των σκευασμάτων που κυκλοφορούν εντός των συνόρων, και αφορούν φάρμακα υψηλής ζήτησης όχι μόνον εντός αλλά και εκτός συνόρων.

Οι ελληνικές φαρμακαποθήκες έχουν κέρδος 4,67% για κάθε φάρμακο που διακινούν για την κάλυψη των εγχώριων αναγκών. Για κάθε ίδιο φάρμακο που εξάγουν, το ποσοστό κέρδους κυμαίνεται από 80% έως και 189% – σε ορισμένες περιπτώσεις το κέρδος είναι ακόμη μεγαλύτερο. Σημειώνεται εν τούτοις, πως οι  επανεξαγωγές είναι απολύτως νόμιμες βάσει της νομοθεσίας για το ενδοκοινοτικό εμπόριο. Η εικόνα όμως γίνεται ακόμη πιο πολύπλοκή όταν συνυπολογιστεί πως ο εφοδιασμός της χώρας μας παραμένει προβληματικός καθώς ορισμένες φαρμακευτικές εταιρείες εισάγουν μειωμένες ποσότητες, παρά την υποχρέωσή τους να προμηθεύουν  την αγορά με τις ποσότητες του προηγούμενου έτους συν 25%.

Αντίστοιχα, οι εκπρόσωποι των φαρμακαποθηκαρίων… χαρτογραφούν μία ακόμη διαδρομή που οδηγεί σε απώλειες φαρμάκων. Αναφέρονται συγκεκριμένα, στις επιχειρήσεις-«σκούπα», περιγράφοντας την παραβίαση του νόμου από  επιτήδειους οι οποίοι «σαρώνουν» τα φαρμακεία με τη συνεργασία ή μη του φαρμακοποιού, και έπειτα εξάγουν τα φάρμακα στο εξωτερικό.

Λίστα απαγόρευσης παράλληλων εξαγωγών

Υπό τα δεδομένα αυτά, στα τέλη Ιουλίου ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΟΦ) επικαιροποίησε τη λίστα απαγόρευσης παράλληλων εξαγωγών, που συμπεριλαμβάνει 228 κωδικούς φαρμάκων, μεταξύ των οποίων αντιβιώσεις, αντιθρομβωτικά, φάρμακα για την επιληψία ή τη νόσο του Πάρκινσον, αλοιφές για την ακμή, σκευάσματα για τον μυοσκελετικό πόνο, αντιδιαβητικά (όπως οι ενέσεις σεμαγλουτίδης), γνωστά κολλύρια για τα μάτια κ.ά.

«Το μέτρο θα επικαιροποιείται από τον Οργανισμό με βάση τις εκάστοτε συνθήκες και με στόχο την προστασία της υγείας των ασθενών και την προάσπιση της δημόσιας υγείας» υπογράμμισε ο ΕΟΦ σε σχετική ανακοίνωση.

Αμεση ήταν εν τούτοις η αντίδραση των φαρμακαποθηκαρίων: Σε ανοιχτή τους επιστολή προς τον πρόεδρο του ΕΟΦ αναφέρουν μεταξύ άλλων πως η απαγόρευση δεν θα έπρεπε να αφορά μία σειρά από φάρμακα δεδομένου πως υπάρχουν διαθέσιμα γενόσημα και αφήνουν αιχμές για ανεπαρκή εφοδιασμό της αγοράς από τη φαρμακοβιομηχανία.

Επιπρόσθετα, αναρωτιούνται για εμμένει ο Οργανισμός να συμπεριλαμβάνει στη λίστα 22 εμβόλια που τελούν υπό απαγόρευση από το 2015. «Πότε και ποιος διαπίστωσε έλλειψη στα εμβόλια αυτά;» είναι ένα από τα ερωτήματα που θέτουν, ζητώντας άμεση συνάντηση με την ηγεσία.

Εν τω μεταξύ, πρόσφατα ανακοινώθηκε και η ενεργοποίηση της πλατφόρμας για τη δήλωση των αποθεμάτων φαρμάκων των φαρμακαποθηκών, στο πλαίσιο της προσπάθειας ελέγχου της φαρμακευτικής αγοράς. Πρόκειται για το δεύτερο κατά σειρά μέτρο (μετά την απαγόρευση των παράλληλων εξαγωγών σε ελλειπτικά φάρμακα) από τα συνολικά τέσσερα που είχε ανακοινώσει η ηγεσία του υπουργείου Υγείας σε συνεργασία με τον ΕΟΦ στις αρχές Ιουλίου.

Επιπρόσθετα, υπενθυμίζεται πως αποφασίστηκε «οι φαρμακευτικές εταιρείες να αυξήσουν σημαντικά το επόμενο χρονικό διάστημα τις ποσότητες των φαρμάκων που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά, το οποίο άλλωστε αποτελεί και υποχρέωσή τους». Επιπρόσθετα, με «απόφαση του ΥΥ η χορήγηση φαρμάκων που βρίσκονται σε έλλειψη ή περιορισμένη διάθεση θα γίνεται από τα φαρμακεία στους ασθενείς μόνο εφόσον αυτά έχουν συνταγογραφηθεί ηλεκτρονικά βάσει των ενδείξεων και από τις ιατρικές ειδικότητες που προβλέπονται».

Είναι αξιοσημείωτο πάντως, πως ενώ εντός των συνόρων επιχειρείται μια προσπάθεια «στεγανοποίησης» της αγοράς, επιδιώκοντας να κυλήσουν… ομαλά οι επόμενοι κρίσιμοι μήνες, σε ευρωπαϊκό επίπεδο εντείνονται οι προσπάθειες να υπάρχει επάρκεια φαρμάκων, με έμφαση στα αντιβιοτικά, τον ερχόμενο χειμώνα. Στόχος είναι ο έγκαιρος εντοπισμός τυχόν απροσδόκητων ελλείψεων εφοδιασμού και η λήψη αναγκαίων μέτρων.