Στις 17 Ιουλίου 2022, ο αυτοαποκαλούμενος ιστορικός ερευνητής, δρ Ηλίας Χρυσοχοΐδης, δημοσίευσε στο «Βήμα της Κυριακής» ένα αβάσιμο και ιστορικά αναληθές λιβελλογράφημα, με τίτλο: «ΑΓΝΩΣΤΑ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ 1922», στο οποίο επιχειρεί με ένα και μοναδικό, αναξιόπιστο τεκμήριο να αποδομήσει τον άθλο του Διοικητή της Ανεξαρτήτου Μεραρχίας Δημητρίου Θεοτόκη και παράλληλα να παρουσιάσει μια «διαφορετική» εικόνα για το κίνημα του 1922.
Στο εν λόγω άρθρο, μεταξύ άλλων, αναφέρεται – ψευδέστατα και προσβλητικότατα – ότι ο Δ. Θεοτόκης πρότεινε «…παράδοση στον εχθρό…» (!!), ότι ο Αντισυνταγματάρχης Τσίπουρας «…τον αφόπλισε και ανέλαβε ο ίδιος τη Διοίκηση της Μεραρχίας…» (sic!!), ότι ο Δ. Θεοτόκης ήταν «πολιτικά διορισμένος» κ.ά., ενώ υπάρχουν και πολλές άλλες ανιστόρητες αναφορές που ανήκουν τουλάχιστον στη σφαίρα της φαντασίας.
Ως εγγονός του Στρατηγού Δημητρίου Θεοτόκη, έχω χρέος να παρουσιάσω την αλήθεια, όπως καταγράφεται σε πληθώρα τεκμηρίων, προκειμένου να αποκατασταθεί η προσβληθείσα μνήμη εκείνου του σεμνού ήρωα, που, ταλαιπωρημένος από τις κακουχίες, απεβίωσε τον Φεβρουάριο του 1923, σε ηλικία μόλις 49 ετών.
Αναιρώντας, λοιπόν, κατά σειρά, τις ανυπόστατες και προσβλητικές πληροφορίες, σημειώνω τα εξής:
Η αποφυλάκιση του Συνταγματάρχη Τσίπουρα
Πράγματι, ο Αντισυνταγματάρχης Ν. Τσίπουρας είχε φυλακιστεί με διαταγή του Αρχιστράτηγου Χατζανέστη για πειθαρχικό παράπτωμα και υπέρβαση ιεραρχίας. Αποφυλακίστηκε με διαταγή του Μεράρχου Δημητρίου Θεοτόκη και όχι «από τους άνδρες του!» κατά την έναρξη της επίθεσης του τουρκικού στρατού, δηλαδή της μάχης στο Σεϊντή Γαζή – Ακ Ιν.
Μετά την αποφυλάκισή του, ο Αν/χης Τσίπουρας ανέλαβε τη διοίκηση του 53ου Συντάγματος Πεζικού και ουδέποτε αφόπλισε τον Μέραρχο Θεοτόκη, ούτε βέβαια ανέλαβε Διοικητής της Ανεξάρτητης Μεραρχίας. Αξιοσημείωτο είναι ότι η πληροφορία περί ανάληψης της διοίκησης της Μεραρχίας από τον Αν/χη Ν. Τσίπουρα δεν προκύπτει ούτε καν από την πηγή που επικαλείται ο αρθρογράφος, δηλαδή την κατάθεση της Mary W. Tsipouras. Αντίθετα, όπως καταθέτει η ίδια: «…My husband came out of his own free will and took charge of the regiment…» (= ο σύζυγός μου εξήλθε με τη δική του ελεύθερη βούληση και ανέλαβε τη διοίκηση του Συντάγματός του).
Αλλωστε, καθ’ όλη τη διάρκεια της σύμπτυξης της Ανεξάρτητης Μεραρχίας προς Δικελί, ο Δ. Θεοτόκης συνεχίζει να υπογράφει τις πάσης φύσεως διαταγές της Μεραρχίας ως Μέραρχος αυτής, όπως προκύπτει από τις επίσημες εκδόσεις της Διευθύνσεως Ιστορίας Στρατού.
Ενδεικτικά και μόνο αναφέρω την ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΔΙΑΤΑΓΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΥ ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ, στην οποία προτείνει ο Δ. Θεοτόκης αμφότερους τους διοικητές των Συνταγμάτων 51ου και 53ου (Ι. Κωνσταντίνου και Ν. Τσίπουρα) να προαχθούν στον βαθμό του Συνταγματάρχου επ’ ανδραγαθία (Πρωτ. 28748, 3η Σεπτεμβρίου 1922).
Η μετάβαση στη Μυτιλήνη
Την 29η Αυγούστου 1922, ο Ν. Τσίπουρας διατάσσεται από τον Δ. Θεοτόκη να μεταβεί στη Μυτιλήνη, προκειμένου να ειδοποιήσει το Γενικό Στρατηγείο στον Τσεσμέ για την κατάσταση της Μεραρχίας και να ζητήσει εσπευσμένως την αποστολή ατμόπλοιων.
Μετά τη διεκπεραίωση της Μεραρχίας στη Μυτιλήνη, ο Τσίπουρας, με διαταγή του Μεράρχου Θεοτόκη, τοποθετείται Φρούραρχος Μυτιλήνης και αποκαθιστά την τάξη. Πώς, λοιπόν, θα μπορούσε ο υποτιθέμενος Μέραρχος να είναι ταυτόχρονα και Φρούραρχος; Πώς ο υποτιθέμενος Μέραρχος διατάσσεται από κάποιον – τον οποίο προηγουμένως έχει αφοπλίσει(!) – και αντικαταστήσει στην ηγεσία της Μεραρχίας; Και πώς ο υποτιθέμενος Μέραρχος εγκαταλείπει τη Μεραρχία του, πηγαίνει στη Μυτιλήνη για να ζητήσει τη συνδρομή του Στρατηγείου για τη διεκπεραίωση της Μεραρχίας από Δικελί στη Μυτιλήνη;
Διοικητής της Ανεξάρτητης Μεραρχίας
Στο ζήτημα που θέτει ο δρ Χρυσοχοΐδης, εάν «η ηρωική κατάβαση της Ανεξάρτητης Μεραρχίας προς τα μικρασιατικά παράλια δεν οφειλόταν στον πολιτικά διορισμένο (sic!) Δ. Θεοτόκη αλλά στον Ν. Τσίπουρα», υποπίπτει στο ακόλουθο σοβαρότατο και προσβλητικότατο ατόπημα: Θεωρεί ότι ο Δημήτριος Θεοτόκης διορίστηκε χαριστικά Μέραρχος, βασιζόμενος στην ανυπόστατη δήλωση της Mary W. Tsipouras «The Division Commander was Demetrius Theotokus, the first cousin of the minister of war». Ομως, ο Δημήτριος Θεοτόκης δεν σχετίζεται συγγενικά ή με άλλον τρόπο με τον Νικόλαο Θεοτόκη, τότε υπουργό Στρατιωτικών. Αν και φέρουν το ίδιο επώνυμο, ο Δημήτριος Θεοτόκης προέρχεται από τον κλάδο «Καλοκαρδάρη», ενώ ο Νικόλαος Θεοτόκης είναι απόγονος του κλάδου «Νταβάτζιο». Με δεδομένο ότι ο διαχωρισμός των κλάδων της οικογένειας Θεοτόκη έγινε περί το 1575, είναι αδύνατο ο Δημήτρης Θεοτόκης και ο Νικόλαος Θεοτόκης να είναι πρώτα εξαδέλφια (!!).
Επιπρόσθετα, αν κάποιος ανατρέξει στα ιστορικά αρχεία της ΔΙΣ/ΓΕΣ θα διαπιστώσει ότι: Η Ανεξάρτητη Μεραρχία συγκροτήθηκε δυνάμει της υπ. αριθ. ΕΠΕ 235/29-06-1921 διαταγής του υπουργείου Στρατιωτικών. Διοικητής της Μεραρχίας αρχικά τοποθετείται ο Υποστράτηγος Γεώργιος Λεοναρδόπουλος και αρχηγός Πεζικού ο Συνταγματάρχης Δημήτριος Θεοτόκης. Την 23η Σεπτεμβρίου 1921, τη Διοίκηση της Μεραρχίας αναλαμβάνει ο Θεοτόκης ως ο αρχαιότερος αξιωματικός της, διότι ο Υποστράτηγος Γ. Λεοναρδόπουλος νοσηλεύεται. Είναι, λοιπόν, ηλίου φαεινότερον ότι κανένας πολιτικός διορισμός δεν προκύπτει.
Θέση και ερωτήματα
Είναι προφανές, από τα παραπάνω, ότι το άρθρο του δρος Ηλία Χρυσοχοΐδη αποτελεί ένα ευτελέστατο, ιστορικά ατεκμηρίωτο, μυθιστορηματικού τύπου λιβελλογράφημα για το πρόσωπο του Διοικητή της Ανεξάρτητης Μεραρχίας Δημητρίου Θεοτόκη κατά την περίοδο της σύμπτυξης της Μεραρχίας προς Δικελί (Αύγουστος – Σεπτέμβριος 1922).
Μάλιστα, ο δρ Χρυσοχοΐδης δεν περιορίζεται στη μονομερή παρουσίαση μιας πηγής (την οποία όλα τα τεκμήρια ανατρέπουν), αλλά φαίνεται άκριτα να την υιοθετεί!
Σημειώνεται χαρακτηριστικά ο υποτιθέμενος ισχυρισμός του Αντισυνταγματάρχη Τσίπουρα (προς τη σύζυγό του) ότι «Εάν διέθετε 3 ακόμα συντάγματα, θα είχε σταματήσει την προέλαση των Τούρκων» (sic!). Ομως, η Ανεξάρτητη Μεραρχία είχε αποκοπεί από τον κύριο όγκο των ελληνικών δυνάμεων και ουδέποτε προσέγγισε το πεδίο μάχης των Α’ και Β’ ΣΣ (συνεπώς ούτε είχε συναντήσει τον κύριο όγκο των κεμαλικών δυνάμεων). Ως εκ τούτου, πώς μια αποκομμένη μονάδα θα σταματούσε την τουρκική προέλαση (η οποία είχε προωθηθεί πέραν αυτής, δυτικότερα);
Από όλα τα παραπάνω είναι προφανές ότι ο δρ Χρυσοχοΐδης διαπράττει ένα σοβαρότατο ερευνητικό αλλά και ηθικό ατόπημα: Χρησιμοποιώντας επιλεκτικά στοιχεία από μια υποκειμενική προφορική μαρτυρία, οδηγείται σε λανθασμένα συμπεράσματα, τα οποία διαστρεβλώνουν την ιστορική αλήθεια για ένα τμήμα του Ελληνικού Στρατού και προσβάλλουν τη μνήμη του Μεράρχου Δημητρίου Θεοτόκη, αλλά θέτει εν αμφιβόλω και τη συμβολή του Αντισυνταγματάρχη Τσίπουρα με τις υπερβολές, τις ακρότητες και τα ψευδή στοιχεία.
Ο άθλος του Δ. Θεοτόκη είναι ενδελεχώς τεκμηριωμένος, κανένα λιβελλογράφημα δεν είναι σε θέση να αποδομήσει, ούτε να αλλοιώσει ούτε να διαγράψει αυτόν τον άθλο και, ασφαλώς, ούτε και τον ίδιο τον Δημήτριο Θεοτόκη.
