Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αφιέρωσε τον μήνα Οκτώβριο στον ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ, «Κ.Μ.». Με την κίνησή του αυτή θέλησε να δώσει έμφαση στη σοβαρότητα του προβλήματος και να στείλει ένα ηχηρό μήνυμα στην παγκόσμια κοινότητα για να ευαισθητοποιηθεί και να κινητοποιηθεί για την ολιστική αντιμετώπιση της νόσου.
Για τη μορφοποίηση του μεγέθους του προβλήματος θα καταφύγουμε στην αξιοπιστία των αριθμώv. O καρκίνος του μαστού είναι η συχνότερη νεοπλασία στον γυναικείο πληθυσμό. Στην Ελλάδα καταγράφονται ετησίως 4.000 – 4.500 νέες περιπτώσεις. Είναι η πρώτη αιτία θανάτου στις γυναίκες. Πράγματι μια θλιβερή διαπίστωση!
Υπάρχουν όμως και οι αισιόδοξες διαπιστώσεις που αλλάζουν την εικόνα του Κ.Μ., που δεν θεωρείται πλέον ως επάρατη νόσος αλλά σαν μια χρόνια ιάσιμη νόσος. Εκτιμάται ότι την προσεχή πενταετία το σύνολο των ασθενών θα επιβιώνουν πέραν της δεκαετίας, με την προϋπόθεση βέβαια της έγκαιρης διάγνωσης. Εδώ η συμβολή της ιατρικής τεχνολογίας με τις αλματώδεις εξελίξεις της έχει συμβάλει θετικά και αποτελεσματικά.
Ομως το κλειδί για την αποτελεσματικότητα της θεραπείας είναι η έγκαιρη διάγνωση. Εφόσον η διάγνωση γίνει σε πρώιμα στάδια το ποσοστό της οριστικής ίασης είναι εκατό τοις εκατό. Δυστυχέστατα όμως μόνο το πέντε τοις εκατό του συνόλου νεοπλασιών του μαστού ανευρίσκεται έγκαιρα, φαινόμενο που είναι παγκόσμιο και αποτελεί κόλαφο για τα εθνικά συστήματα υγείας.
Η πρωτογενής πρόληψη στοχεύει στην αναγνώριση των παραγόντων εκείνων που σχετίζονται επιδημιολογικά με την ανάπτυξη του καρκίνου του μαστού. Αναφέρω επιγραμματικά, το φύλο, τη γονιδιακή επιβάρυνση, την έκθεση στην ακτινοβολία, τα αντισυλληπτικά και άλλα πολλά. Θα αναφερθώ ιδιαίτερα στη γονιδιακή επιβάρυνση Εχουν απομονωθεί δύο ογκογονίδια (BRC1 και 2) που ευθύνονται για την ανάπτυξη του Κ.Μ. Ατομα με οικογενειακό ιστορικό θα πρέπει να ελέγχονται νωρίς για τα γονίδια αυτά.
Η δευτερογενής πρόληψη αφορά τα μέσα που διατίθενται για τη διάγνωση των νεοπλασιών σε πρώιμο στάδιο. Είναι το όπλο μας για την έγκαιρη διάγνωση του Κ.Μ. ,αλλά και για να αυξήσουμε το πέντε τοις εκατό των ασθενών που διαγιγνώσκονται σε πρώιμα στάδια. Αμέλεια, έλλειψη ενημέρωσης των γυναικών, ή απουσία ολοκληρωμένου πληθυσμιακού ελέγχου; Ολα μαζί!
Και εδώ η κρατική εξουσία τηρεί μια εκκωφαντική σιωπή. Ελλειψη ευσυνειδησίας; Οχι. Μάλλον λόγοι οικονομικοί επιβάλλουν τη μη συμμετοχή της στον μαζικό πληθυσμιακό έλεγχο. Η μαστογραφία θεωρείται διεθνώς ως η βασική μέθοδος για την πρόληψη του Κ.Μ. Είναι η μόνη απεικονιστική τεχνική που μπορεί να ανιχνεύσει και να διαγνώσει καρκίνους στο πρώιμο στάδιο. Η ευαισθησία της κυμαίνεται στο 90% και αυξάνεται σε ακόμα μεγαλύτερα επίπεδα με τον συνδυασμό των υπερήχων και της βιοψίας με βελόνη. Οι γυναίκες άνω των 40 ετών οφείλουν να υποβάλλονται κάθε χρόνο σε ψηφιακή μαστογραφία.
Η αυτοεξέταση του μαστού εκ μέρους των γυναικών είναι επίσης πολύ σημαντική και ανώδυνη μέθοδος. Ο μαστός είναι ένα όργανο προσιτό προς την ψηλάφηση και την επισκόπηση. Πιστεύω και εδώ θα πρέπει να γίνει μια ενημέρωση του γυναικείου πληθυσμού. Οπως τόνισα ήδη από την αρχή, η απουσία του κράτους είναι ιδιαίτερα αισθητή αναφορικά με τον μαζικό πληθυσμιακό έλεγχο για τον Κ.Μ. Το κενό αυτό έρχονται να καλύψουν λίγοι μεν, παραγωγικοί δε μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί.
Θα αναφερθώ περιληπτικά στο Ελληνικό Ιδρυμα Ογκολογίας, το αρχαιότερο ίδρυμα, που επί δεκαοκτώ χρόνια καταβάλλει συνεχώς, αφιλοκερδώς και αθόρυβα, μαζικό πληθυσμιακό έλεγχο σε ορισμένα διαμερίσματα της χώρας μας με τις κινητές μονάδες αλλά και με τη σταθερή μονάδα που διαθέτει, που είναι και το κέντρο αναφοράς του εγχειρήματος και καλύπτει τις ανάγκες της Αττικής. Ας μου επιτραπεί να αναφερθώ επιγραμματικά σε μερικά στοιχεία για το 2017 που απεικονίζουν ακριβώς το σπουδαίο έργο που επιτελεί. Οι κινητές μονάδες μαζί με τη σταθερή πραγματοποίησαν 3.289 διαγνωστικές μαστογραφίες που αναλύθηκαν από την ομάδα ειδικών γιατρών του ιδρύματος. Ο απολογισμός αυτός είναι αξιοζήλευτος μια και τελείται αδιαλείπτως επί 18 χρόνια σε περιφέρειες της χώρας.
Ο καρκίνος του μαστού σήμερα είναι μια ιάσιμη νόσος, με την προϋπόθεση όμως ότι θα διαγνωστεί έγκαιρα με τον οργανωμένο προληπτικό έλεγχο του πληθυσμού της χώρας. Αυτό το έργο επιτελεί το Ελληνικό Ιδρυμα Ογκολογίας, αθόρυβα, αφιλοκερδώς, με ελάχιστους πόρους. Οικονομικά καλύπτεται από το Ελληνικό Αντικαρκινικό Ινστιτούτο, που αποτελεί το ιδρυτικό όργανο του Ιδρύματος. Δεν υπάρχει κρατική υποστήριξη! Η λειτουργία του βασίζεται στο μεράκι ορισμένων ανθρώπων που έχουν αυξημένη ευαισθησία για κοινωνική προσφορά.
Γιώργος Α. Ανδρουλάκης,
ομότιμος καθηγητής Χειρουργικής, αντιπρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Ογκολογίας.
