Μετά τις εκλογές του Ιουνίου άρχισε να συζητείται το ενδεχόμενο αύξησης του ορίου για την είσοδο των κομμάτων στη Βουλή από το 3% των ψήφων πανελλαδικά στο 5%. Οσον αφορά το υφιστάμενο όριο του 3%, αυτό έχει κριθεί συνταγματικό από τη νομολογία του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου με το σκεπτικό ότι συμβάλλει στην κυβερνητική σταθερότητα που αποτελεί έννομο αγαθό συνταγματικής περιωπής.

Παρ’ όλα ταύτα, το οποιοδήποτε όριο δεν παύει να αποτελεί απόκλιση από την αρχή της ισότητας της ψήφου και να στερεί από κάποιους συμπολίτες μας τη δυνατότητα εκπροσώπησής τους στη λαϊκή αντιπροσωπεία. Γι’ αυτόν τον λόγο, όσο μεγαλύτερο είναι το όριο εισόδου στη Βουλή, τόσο περισσότερο αυξάνεται ο κίνδυνος να κριθεί αντισυνταγματικό.

Πολλοί αναφέρουν ως παράδειγμα τη Γερμανία, όπου για να εισέλθει ένα κόμμα στην Ομοσπονδιακή Κάτω Βουλή («Bundestag») θα πρέπει να έχει συγκεντρώσει το 5% σε επίπεδο γερμανικής επικράτειας. Με μια όμως σημαντική διαφορά! Στη Γερμανία υπάρχει ένα πολύ ιδιαίτερο εκλογικό σύστημα με διπλή ψήφο και στενές εκλογικές περιφέρειες.

Εάν ένα κόμμα κερδίσει τρεις τέτοιες περιφέρειες («Direktmandaten») εκλέγει βουλευτές, έστω και εάν δεν έχει συγκεντρώσει το 5% των ψήφων στη γερμανική επικράτεια. Με αυτόν τον τρόπο εκπροσωπείται στην παρούσα γερμανική Βουλή το κόμμα της Αριστεράς («Die Linke»), παρότι δεν συγκέντρωσε το 5% των ψήφων.

Να σημειωθεί ακόμη ότι το 2011 το γερμανικό Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο έκρινε αντισυνταγματικό το όριο του 5% για την εκλογή των αντιπροσώπων του γερμανικού λαού στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Λαμβάνοντας υπόψη ότι με το όριο αυτό στις Ευρωεκλογές του 2009 έμεινε χωρίς εκπροσώπηση το 10,8% των έγκυρων ψήφων, το Δικαστήριο δέχθηκε ότι το όριο του 5% αντίκειται στις αρχές της ισότητας της ψήφου και της ισότητας των ευκαιριών για τα πολιτικά κόμματα.

Εκτός όμως από τα αυστηρώς συνταγματικά ζητήματα, ανακύπτει και ένας ευρύτερος προβληματισμός. Πώς θα μπορούσε να δικαιολογηθεί η αύξηση του ορίου στο 5% με το επιχείρημα της διασφάλισης της κυβερνητικής σταθερότητας, όταν με το υφιστάμενο όριο του 3% και οκτακομματική Βουλή η Νέα Δημοκρατία εξασφάλισε μια άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία 158 εδρών;

Εάν στόχος όσων προτείνουν το όριο του 5% είναι να αποτρέψουν την εκ νέου είσοδο των Σπαρτιατών στο Κοινοβούλιο, ας αναρωτηθούν πόσο απέχει το 5% από το 4,63% που συγκέντρωσε το κόμμα αυτό στις εκλογές του Ιουνίου. Συνδυάζοντας όλα τα ανωτέρω και έχοντας υπόψη την αποδειχθείσα αναποτελεσματικότητα των εκλογικών απαγορεύσεων, ένα, νομίζω, ότι πρέπει να είναι το συμπέρασμα: Ας αφήσουμε τις «εν θερμώ» συζητήσεις για ευκαιριακές εκλογικές ρυθμίσεις και ας αντιμετωπίσουμε την ουσία των πραγμάτων, που δεν είναι άλλη από τη γνήσια αντιπροσώπευση του πολίτη και την επίλυση των ζωτικών του προβλημάτων.

Ο κ. Σπύρος Βλαχόπουλος είναι καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ.