Είναι η Ελλάδα ένα κρυπτο-αποικιακό κράτος;

O Αυστριακός Karl Popper, καθηγητής στο LSE, που πέθανε το 1994 σε ηλικία 92 ετών στο Λονδίνο, είναι ένας φιλόσοφος που δεν είναι πολύ δημοφιλής, ειδικά στη χώρα μας, καθώς έκανε κριτική στον μαρξισμό και υποστήριζε φιλελεύθερες ιδέες. Το όνομά του συνδέεται κατ’ εξοχήν με το λεγόμενο κριτήριο της διαψευσιμότητας, ένα κριτήριο επιστημονικότητας, σύμφωνα με το οποίο για να είναι μια θεωρία επιστημονική πρέπει να μπορεί να διαψευστεί. Η σύνδεση της διάψευσης με την επιστήμη πάει αντίθετα στις διαισθήσεις μας, που θέλουν την επιστήμη να χαρακτηρίζεται από την προσήλωση στην αλήθεια. Ο Popper δεν περιφρονούσε την αλήθεια, αλλά θεωρούσε πως η έμφαση στη διαψευσιμότητα, δηλαδή στο να μπορεί να αποδειχθεί μια θεωρία ψευδής, είναι κρίσιμη διότι τονίζει πόσο σημαντικός είναι ο εμπειρικός έλεγχος των θεωριών.

Αν μια θεωρία δεν μπορεί να διαψευστεί, εάν καταφέρνει να βρίσκεται πάντοτε σε συμφωνία με τα δεδομένα, να μη συγκρούεται ποτέ με την πραγματικότητα, τότε είτε, λέει, είναι κάτι τετριμμένο (σαν μια ταυτολογία που ισχύει όπως κι αν είναι ο κόσμος), είτε, το πιθανότερο, αποτελεί ένα άκαμπτο δόγμα, μια τυφλή ιδεολογία, που δεν την αγγίζει η πραγματικότητα και πίσω από την οποία οχυρώνονται οι υπερασπιστές της ως οι μόνοι κάτοχοι της αλήθειας που βλέπουν τους άλλους περιφρονητικά. Οταν όμως βλέπεις πως, όπως κι αν είναι τα πράγματα, η θεωρία σου επικυρώνεται, αντί να χαίρεσαι θα πρέπει να ανησυχείς, διότι έχεις καταφέρει να κάνεις τη θεωρία σου απρόσβλητη στον εμπειρικό έλεγχο. Εχεις εγκλωβιστεί σε μια πνευματική φυλακή, όπως θα έλεγε ο Popper, και ό,τι κι αν συμβαίνει βλέπεις παντού αυτάρεσκα να επιβεβαιώνεται η θέση σου.  Πιστεύεις ότι εσύ έχεις δει την αλήθεια που αρνούνται ή δεν είναι ικανοί να δουν οι υπόλοιποι, είτε επειδή είναι αφελείς, είτε επειδή εθελοτυφλούν, είτε επειδή κάτι τους εμποδίζει. Οι θεωρίες συνωμοσίας είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της αντίληψης, αφού όποιες αντιρρήσεις κι αν προβάλει κανείς, πάντα ο συνωμοσιολόγος θα βρει τρόπο να μετατρέψει τα αντίθετα στη θεωρία του στοιχεία σε τεκμήρια που όχι απλώς την επιβεβαιώνουν, αλλά και την ενισχύουν.