Πριν από τρία χρόνια βρεθήκαμε στη δίνη του κυκλώνα του «Ιανού» και ήρθαμε αντιμέτωποι με πρωτοφανείς καταστροφές στην πόλη μας. Τρία χρόνια μετά εμείς οι νέοι επαναπροσδιορίζουμε την αξία της πόλης μας και μαθαίνουμε να την εκτιμούμε μέσα από την ιστορία που αποκαλύπτουν τα κτίρια, τα μνημεία και οι πλατείες της. Με οδηγό τη δρα Φένια Λέκκα, ιστορικό-μουσειολόγο, ξεκινάμε τη περιήγησή μας στο κέντρο της Καρδίτσας με αφετηρία το Παυσίλυπο.
Το Παυσίλυπο, ένα πάρκο με έκταση 165 στρεμμάτων, χαρακτηρίζεται το «Ζάππειο» της Καρδίτσας και αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά σημεία της πόλης. Στον χώρο του Παυσιλύπου συναντάμε παγόνια, μεγάλη ποικιλία από δέντρα και διαδρόμους για περιπάτους, καθώς και έναν σύγχρονο χώρο αναψυχής που έχει κρατήσει την αστική αρχιτεκτονική της δεκαετίας του ’60. Δίπλα στο άλσος, δεσπόζει το μπρούντζινο άγαλμα του έφιππου ανδριάντα του στρατηγού και πρωθυπουργού Νικολάου Πλαστήρα. Φιλοτεχνήθηκε από τον Στέλιο Τριάντη το 1987. Ο Ν. Πλαστήρας (1883-1953) παριστάνεται επιβλητικός και στητός, με στρατιωτική περιβολή πάνω στη σέλα του αλόγου του. Ανάμεσα στην πλατεία Πλαστήρα και το άλσος του Παυσιλύπου, σε μια μικρή ανύψωση, βρίσκεται το μπρούντζινο άγαλμα «Η Μάνα». Παριστάνεται μια ηλικιωμένη αγρότισσα με φτωχικά ρούχα και μαντίλι στο κεφάλι. Φιλοτεχνήθηκε από τον Χρήστο Καπράλο. Απέναντι από το άλσος βρίσκεται το νέο δημαρχείο που στεγάζεται στον χώρο του παλιού 1ου Πειραματικού Γενικού Λυκείου. Ανακαινισμένο, με μοντέρνο ρυθμό, δύσκολα περνάει απαρατήρητο.
Κατευθυνόμενοι προς το ιστορικό κέντρο της πόλης, στη συνοικία Βαρούσι συναντάμε τον μητροπολιτικό ναό των Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης, ο οποίος θεμελιώθηκε το 1889. Η πρόσοψή του κοσμείται από ένα καταπληκτικό ψηφιδωτό του Δημήτρη Γιολδάση.
Διασχίζοντας τον κεντρικό πεζόδρομο της πόλης που σφύζει από νεανικά στέκια και παραδοσιακά τσιπουράδικα, φτάνουμε στην κεντρική πλατεία της πόλης, την πλατεία Ελευθερίας, όπου βρίσκονται τα μεσοπολεμικά αγάλματα τεσσάρων μουσών, ένα εντυπωσιακό σιντριβάνι με σύμβολα της παλαιολιθικής εποχής και ο έφιππος ανδριάντας του Γεωργίου Καραϊσκάκη.
Στο τέλος του πεζόδρομου στέκεται το μέγαρο της «Αρνης», που αποτελεί μοναδικό δείγμα αρχιτεκτονικής σε ρυθμό ροκοκό στη Θεσσαλία. Κτίστηκε το 1921 από τον πολιτικό και επιχειρηματία Κωνσταντίνο Τερτίπη για να στεγάσει πολυτελές ξενοδοχείο στους δύο ορόφους και αίθουσα θεάτρου-κινηματογράφου, δεξιώσεων και καφεζυθοπωλείο στο ισόγειο. Ως τα τέλη της δεκαετίας του ’40, το γωνιακό καφενείο της «Αρνης», εκτός από διανοούμενους και καλλιτέχνες, φιλοξενούσε προπλάσματα γλυπτών και σχέδια έργων ζωγραφικής.
Ενα πρωτοποριακό κτίσμα, που κατασκευάστηκε στο διάστημα 1928-1930 και αποτελεί σπάνιο δείγμα μοντέρνας αρχιτεκτονικής από οπλισμένο σκυρόδεμα, μέταλλο και γυαλί είναι η Δημοτική Αγορά. Το 1992 κηρύχτηκε μνημείο αρχιτεκτονικής κληρονομιάς από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Καφέ, εμπορικά καταστήματα, λέσχη φωτογραφίας, υπηρεσίες εξυπηρέτησης κοινού του δήμου, καταστήματα με βιολογικά προϊόντα, στέκι προσφύγων, είναι ορισμένες από τις χρήσεις που στεγάζει – σχετικά άναρχα – σήμερα, ενώ είναι σε εξέλιξη μια δημόσια συζήτηση για τον χαρακτήρα που θα πρέπει να αποκτήσει αυτό το κτίριο-σύμβολο της πόλης.
Ο ιστορικός πεζόδρομος
Ο πεζόδρομος της οδού Βάλβη είναι από τους ελάχιστους τυπικούς εμπορικούς δρόμους του κέντρου της πόλης που διατηρούν την παλαιά φυσιογνωμία τους. Είχε ονοματοδοτηθεί το 1887 προς τιμήν του πρωθυπουργού Ζηνοβίου Βάλβη, αλλά χρειάστηκε η ολοκλήρωση των έργων της στεγασμένης δημοτικής αγοράς, το 1930, για να διανοιχθεί πλήρως και να αποκτήσει τη μετέπειτα μορφή του. Τα προπολεμικά καταστήματα που σώζονται είναι στενομέτωπα και διαθέτουν πατάρι με φεγγίτη, δίρριχτη στέγη, μεταλλικά στέγαστρα στην πρόσοψη και πτυσσόμενες ξύλινες πόρτες σε όλη τους την όψη, σχεδιασμένες έτσι ώστε να ανοίγουν για να ενοποιούν το εσωτερικό του καταστήματος με τον δρόμο.
Συνεχίζοντας την περιήγησή μας στον χώρο της Δημοτικής Αγοράς, θαυμάζουμε τον σταυροειδή με τρούλο ναό του Αγίου Γεωργίου που χτίστηκε στη θέση ξύλινου παραπήγματος τον καιρό της οθωμανικής κυριαρχίας. Από τον διάκοσμό του σώζονται οι συνθέσεις του τέμπλου καθώς και πλήθος φορητών εικόνων.
Επόμενό μας σταθμό αποτελεί η πλατεία Ερμού, που όλοι σήμερα γνωρίζουμε ως πλατεία Δικαστηρίων. Ηδη από την οθωμανική κατοχή σε αυτή την περιοχή υπήρχαν υπηρεσίες διοίκησης ενώ εκεί πραγματοποιούνταν και το ζωοπάζαρο της εβδομαδιαίας αγοράς. Ονομάστηκε «Ερμού» λόγω της εμπορικής λειτουργίας της ως το 1920. Σήμερα, γύρω από την πλατεία αυτή βρίσκονται το Δικαστικό Μέγαρο και το Μέγαρο της Αρχιεπισκοπής, ενώ παλαιότερα υπήρχαν εκεί η εισαγγελία, το φρουραρχείο και οι φυλακές. Ο σύγχρονος επισκέπτης μπορεί να απολαύσει τον καφέ του στις πολλές καφετέριες που απλώνονται περιμετρικά της.
Το Μουσείο και η Πινακοθήκη
Πριν κλείσουμε, αξίζει να αναφερθούμε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας και στη Δημοτική Πινακοθήκη που βρίσκονται στο κέντρο της πόλης. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας άνοιξε τις πύλες του στο κοινό το 2010 και παρουσιάζει την πολιτισμική εξέλιξη της ευρύτερης περιοχής μέσα από μια διαδρομή που ξεκινά από την παλαιολιθική εποχή και φτάνει έως την αρχή των ιστορικών χρόνων. Στην έκθεση παρουσιάζονται θέματα όπως ο ιδιωτικός και δημόσιος βίος, οι καθημερινές δραστηριότητες, η οικονομία, η αισθητική και η θρησκεία. Η έκθεση είναι δομημένη κατά χρονολογική σειρά και με θεματικές ενότητες από τα προϊστορικά χρόνια έως την ύστερη αρχαιότητα.
Η αποδοχή από τις τοπικές αρχές δύο σημαντικών δωρεών δύο καταξιωμένων καλλιτεχνών (έργα του Γιώργου Βαλταδώρου το 1993 και έργα του Δημήτρη Γιολδάση το 1994) επέβαλε τη δημιουργία της Δημοτικής Πινακοθήκης της πόλης, που από το 2002 στεγάζεται σε ένα σύγχρονο κτίριο στο κέντρο της Καρδίτσας, πλάι στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Τα έργα των Βαλταδώρου και Γιολδάση αποτέλεσαν τον αρχικό πυρήνα της εικαστικής συλλογής της Πινακοθήκης. Στην πορεία η συλλογή εμπλουτίστηκε και συνοδεύεται πλέον με εκπαιδευτικά προγράμματα και εκδηλώσεις.
Ο δικός μας στόχος
Η Καρδίτσα, λοιπόν, είναι μια πόλη γεμάτη ιστορία που αξίζει να ανακαλύψει ο επισκέπτης της. Παρ’ όλη την ταλαιπωρία της πόλης από τις πλημμύρες, αυτή αρχίζει σταδιακά να βρίσκει τους ρυθμούς και τον χαρακτήρα της. Σύμμαχος στον αγώνα αυτόν είμαστε εμείς, οι κάτοικοί της. Στόχος μας, ως νέων, είναι να στηρίξουμε τον τόπο μας και να τον αγαπήσουμε για αυτό που μας προσφέρει. Καμία δυσκολία δεν μπαίνει εμπόδιο στην προσπάθειά μας να αναδείξουμε την αξία της πόλης μας και να την κάνουμε τουριστικό πόλο έλξης, χωρίς να αλλοιωθεί η αυθεντικότητά της.
